Dla nauczyciela
Autor: Jolanta Loritz‑Dobrowolska
Przedmiot: biologia
Temat: Zlodowacenia a bioróżnorodność
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne:
Uczeń:
definiuje pojęcia: zlodowacenie, interglacjał, refugium;
wyjaśnia przebieg zlodowaceń;
charakteryzuje parametry refugiów;
przedstawia wpływ zlodowaceń na rozmieszczenie gatunków;
modeluje wpływ zlodowacenia na dystrybucję nasion różnych gatunków.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm;
IBSE – nauczanie przez dociekanie naukowe.
Metody i techniki nauczania:
odwrócona klasa;
modelowanie zjawisk przyrodniczych;
symulacja;
pogadanka;
interaktywne ćwiczenia przedmiotowe.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
modele kontynentów;
kuweta, folia aluminiowa, mała suszarka do włosów, plastelina, nasiona, kostki lodu.
Przed lekcją:
Zainteresowani uczniowie zbierają nasiona różnych gatunków – drzew, roślin zielnych (mogą być przyprawy kuchenne) – i przynoszą na zajęcia. Wszyscy uczniowie zapoznają się przed lekcją z tekstem e‑materiału.
Nauczyciel przygotowuje kartkę (wielkości kuwety) z konturami kontynentów.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel prowadzi pogadankę na temat przebiegu zlodowacenia, sprawdzając u uczniów jego zrozumienie. Pyta np. „Kiedy i jak w Polsce przebiegało ostatnie zlodowacenie?”, „Co się wtedy działo z roślinami i zwierzętami?”, „Dlaczego refugia znajdowały się za górami?”, „Skąd wiemy, że zlodowacenie tak przebiegało?”. Odpowiada na pytania uczniów, w razie potrzeby wyjaśnia wątpliwości.
Nauczyciel stawia problem badawczy: „W jaki sposób topnienie lodowca wpływało na dystrybucję nasion na kontynencie europejskim?”. Prosi uczniów o sformułowanie hipotez, z uwzględnieniem wielkości, ciężaru i kształtu nasion.
Chętni uczniowie zapisują propozycje hipotez na tablicy.
Nauczyciel objaśnia pracę na lekcji (dociekanie naukowe – stawianie hipotez, modelowanie zjawisk przyrodniczych, wyciąganie wniosków).
Faza realizacyjna:
Nauczyciel prosi o dokończenie modelu kontynentów w okresie interglacjału: uczniowie odrysowują markerem na folii zarys Europy, w odpowiednich miejscach lepią z plasteliny góry i w miarę równomiernie rozkładają zmieszane nasiona, które przynieśli na zajęcia. Instrukcja symulacji w załączniku nr 1.
Uczniowie umieszczają folię w kuwecie, którą lekko unoszą od strony „północy” (można podłożyć tekturkę lub kilkakrotnie złożoną kartkę; chodzi o to, by woda z topniejącego lodu spływała, ale niezbyt gwałtownie).
Uczniowie w części „północnej” umieszczają garść kostek lodu (model lodowca) i czekają, aż lód się trochę rozpuści (można lekko podgrzać suszarką). Obserwują, jak woda przesuwa nasiona. Wyniki obserwacji zapisują w zeszytach, np. „ciężkie nasiona są przenoszone na mniejsze odległości niż lekkie”, „część nasion w górach pozostała na miejscu”.
Jeśli czas pozwala, można modyfikować model: dokładać lód (zwiększyć zlodowacenie) lub suszyć suszarką od strony „południowej” i obserwować skutki.
Faza podsumowująca:
Uczniowie w dyskusji formułują wnioski z obserwacji. Nauczyciel moderuje.
Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne 7 i 8. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia interaktywne od 1 do 6.
Materiały pomocnicze:
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej:
Grafika interaktywna może zostać wykorzystana przez uczniów w ramach przygotowania się do lekcji. Można ją także wykorzystać, wykonując ćwiczenia, oraz jako podsumowanie.