Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Scenariusz zajęć

Autor: Wioleta Kopek‑Putała

Przedmiot: chemia

Temat: Jak zbudowane są cząsteczki cykloalkanów?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XIII. Węglowodory. Uczeń:

1) podaje nazwy systematyczne węglowodorów (alkanu, alkenu i alkinu – do 10 atomów węgla w cząsteczce – oraz węglowodorów aromatycznych: benzenu, toluenu, ksylenów) na podstawie wzorów strukturalnych lub półstrukturalnych (grupowych); rysuje wzory węglowodorów na podstawie ich nazw.

Zakres rozszerzony

XIII. Węglowodory. Uczeń:

1) podaje nazwy systematyczne węglowodorów (alkanu, alkenu i alkinu – do 10 atomów węgla w cząsteczce – oraz węglowodorów cyklicznych i aromatycznych) na podstawie wzorów strukturalnych, półstrukturalnych (grupowych) lub uproszczonych; rysuje wzory węglowodorów na podstawie ich nazw; podaje nazwy systematyczne fluorowcopochodnych węglowodorów na podstawie wzorów strukturalnych lub półstrukturalnych (grupowych); rysuje ich wzory strukturalne i półstrukturalne (grupowe) na podstawie nazw systematycznych.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • wymienia nazwy węglowodorów wchodzących w skład szeregu homologicznego cykloalkanów;

  • konstruuje wzory wybranych przedstawicieli węglowodorów, wchodzących w skład cykloalkanów;

  • charakteryzuje budowę węglowodorów, wchodzących w skład szeregu homologicznego cykloalkanów;

  • porównuje budowę węglowodorów, wchodzących w skład szeregu homologicznego alkanów i cykloalkanów.

Strategie nauczania:

  • asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

  • dyskusja;

  • burza mózgów;

  • analiza materiału źródłowego;;

  • modelowanie;

  • ćwiczenia uczniowskie;

  • technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami i dostępem do internetu/smartfony, tablety;

  • słuchawki;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • modele atomów i wiązań węglowodorów (alkanów i cykloalkanów).

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje informacje zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału i poszerza go o dyskusję z uczniami na temat innych zastosowań cykloalkanów (np. cyklobutan‑rozpuszczalnik).

  2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia „cykloalkany”.

  3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

  1. Chętni uczniowie na forum klasy przypominają budowę alkanów oraz wzór na szereg homologiczny alkanów.

  2. Nauczyciel rozdaje modele kulkowo‑pręcikowe uczniom. Uczniowie w parach budują modele dwóch wskazanych przez nauczyciela alkanów. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów, sprawdza poprawność wykonania polecenia.

  3. Uczniowie analizują treści w e‑materiale – szereg homologiczny cykloalkanów.

  4. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej animację – wizualizacja budowy cząsteczek cykloalkanów.

  5. Uczniowie otrzymują lub losują polecenia zbudowania modeli określonych cykloalkanów. Każdy uczeń buduje swoje modele kulkowe, a następnie kontroluje poprawność konstrukcji ucznia siedzącego najbliżej. Prowadzący monitoruje przebieg pracy uczniów, sprawdza poprawność wykonania polecenia.

  6. Uczniowie z wykonanych modeli układają szereg homologiczny fotografują je i tworzą e‑poster obrazujący szereg homologiczny cykloalkanów.

  7. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując polecenia zawarte w e‑materiale – sprawdź się.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, zadając przykładowe pytania:

  • co to są cykloalkany?

  • Ile atomów węgla ma cykloalkan o najprostszej budowie?

  • Jakie węglowodory wchodzą w skład szeregu homologicznego cykloalkanów?

  • Ile atomów węgla w cząsteczce posiada 2‑cyklopropylobutan?

  • Jakie konformacje mogą występować w budowie cykloalkanów?

  1. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

  • Przypomniałem/łam sobie, że...

  • Czego się nauczyłam/łem...

  • Co było dla mnie łatwe...

  • Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

  1. Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – sprawdź się.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Animację można zastosować podczas lekcji powtórzeniowej lub jako rozszerzenie tematu o alkanach. Animacja może też być wykorzystana przez uczniów nieobecnych na lekcji jako forma uzupełnienia wiadomości.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

  • Co to są cykloalkany?

  • Jakie węglowodory wchodzą w skład szeregu homologicznego cykloalkanów?

  • Ile atomów węgla ma cykloalkan o najprostszej budowie?

  • Ile atomów węgla w cząsteczce posiada 2‑cyklopropylobutan?

  • Jakie konformacje mogą występować w budowie cykloalkanów?