Autor: Piotr Mazur

Przedmiot: filozofia

Temat: Trzeci człowiek

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, uczniowie klasy I liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

I. Pojęcie filozofii. Uczeń:

5) wskazuje istotne cechy pytań filozoficznych: ogólność (abstrakcyjność), racjonalność, zorientowanie na to, co ostateczne lub najbardziej podstawowe.

VI. Filozofia Platona jako paradygmat metafizyki antynaturalistycznej. Uczeń:

1) wyjaśnia platońską teorię idei jako niematerialnych, niezmiennych i wiecznych wzorców dla zmiennych i czasowych rzeczy fizycznych oraz stosuje ją do wybranego sporu filozoficznego (np. sporu o to, czym są lub jak istnieją liczby).

VIII. Filozofia Arystotelesa jako próba pogodzenia dotychczasowych opozycji filozoficznych. Uczeń:

2) przedstawia teorię materii i formy jako próbę pogodzenia materializmu (naturalizmu) i platonizmu (antynaturalizmu);

3) próbuje odpowiedzieć na pytanie „kim jest człowiek?” oraz w jego kontekście wyjaśnia koncepcję człowieka jako jedności ciała i duszy.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• analizuje teorię idei Platona w kontekście pytania o naturę człowieka;

• krytycznie ocenia konsekwencje platońskiej teorii idei posługując się argumentem trzeciego człowieka;

• odpowiada na pytanie „kim jest człowiek?” oraz w jego kontekście wyjaśnia koncepcję człowieka jako jedności ciała i duszy.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• analiza i interpretacja tekstów;

• metoda ćwiczeń przedmiotowych;

• mapa mentalna;

• film;

• burza mózgów.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy. Uczniowie formułują odpowiedź na pytanie: Kim jest człowiek?

2. Prezentacja efektów pracy poszczególnych grup.

3. Projekcja animacji: „Argument trzeciego człowieka, czyli pojedynek filozoficzny”.

4. Po obejrzeniu filmu i wcześniejszym zapoznaniu się z tekstem głównym uczniowie za pomocą rysunku przedstawiają platońską teorię idei na przykładzie człowieka, a następnie odpowiadają na pytanie, na czym polega tkwiąca w niej sprzeczność.

5. Uczniowie w czterech grupach tworzą mapę mentalną na temat koncepcji człowieka u Arystotelesa.

6. Prezentacja efektów pracy poszczególnych grup.

7. Realizacja zadań interaktywnych wskazanych przez nauczyciela.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytania podsumowujące, np.:

• Jakie poglądy na temat człowieka głosił Demokryt?

• W jaki sposób Platon wyjaśnia naturę człowieka?

• Kim według Arystotelsa jest człowiek?

Praca domowa

Na podstawie opracowanej podczas lekcji mapy mentalnej, przedstaw koncepcję człowieka według Arystotelesa.

Materiały pomocnicze:

Andrzej Marek Nowik, Koncepcja duszy człowieka w dziełach Arystotelesa, „Zarządzanie i Edukacja” 1998, nr 4/5, s. 259‑270.

Mirosława Czarnawska, Dwa podejścia do Platona, „Przegląd Filozoficzny” 1997, nr 3, s. 95‑105.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania animacji:

Uczniowie mogą zapoznać się z treścią animacji przed lekcją. Podczas zajęć dzielą się swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi różnic w koncepcjach Platona i Arystotelesa.