Autor: Piotr Obolewicz

Temat: Sonety krymskie jako gra z tradycją gatunku

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Scharakteryzujesz formę gatunkową sonetu.

• Omówisz formę sonetu romantycznego.

• Wyjaśnisz, na czym polega nowatorstwo Sonetów krymskich.

• Wskażesz w tekście poetyckim środki artystycznego wyrazu i określisz ich funkcje.

Cele operacyjne. Uczeń:

• przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

• wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty;

• rozpoznaje i nazywa w tekście literackim środki wyrazu artystycznego;

• rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego;

• doskonali umiejętność wyrażania własnych sądów, argumentacji i udziału w dyskusji.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem e‑podręcznika;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Sonety krymskie jako gra z tradycją gatunku”. Uczestnicy zajęć zapoznają się z utworami literackimi w e‑materiale: Bakczysaraj w nocy, Widok gór ze stepów Kozłowa. Przygotowują się do omówienia tekstów, szukając informacji na temat ważnych kontekstów, np. biograficznego i historycznoliterackiego. Wybrane osoby mogą zebrać potrzebne wiadomości do wstępnego rozpoznania tekstów. Będą pełniły rolę ekspertów.

2. Recytacja. Chętna lub wybrana osoba przygotowuje głośne czytanie utworu poetyckiego Bakczysaraj w nocy lub Widok gór ze stepów Kozłowa (do wyboru), z elementami aktorskiej interpretacji.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel poleca uczniom, aby przypomnieli cechy budowy sonetu. Zadaje pytania: kogo uznaje się za twórcę sonetu? Jacy inni poeci pisali sonety? W jakich epokach literackich?

2. Wyświetlenie na tablicy tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Odczytanie tekstu literackiego z elementami interpretacji aktorskiej. Wybrana przed lekcją osoba prezentuje recytację utworu: Bakczysaraj w nocy lub Widok gór ze stepów Kozłowa. Po uczniowskiej prezentacji pozostała część klasy przedstawia swoje wrażenia dotyczące utworu oraz prezentacji. Uczniowie zapisują swoje wrażenia w formie notatki.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel czyta polecenie: Jakie były przyczyny, dla których gatunek sonetu nie był wykorzystywany w oświeceniu, a zyskał popularność w epoce romantyzmu? z sekcji „Audiobook” i prosi uczniów, aby zapoznali się z treścią multimedium i wykonali ćwiczenie w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udziela też uczniom informacji zwrotnej.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują następujące ćwiczenia interaktywne z sekcji „Sprawdź się”: 3 i 4. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.

4. Kolejne ćwiczenie nr 5 uczniowie wykonują indywidualnie. Nauczyciel kontroluje wskazywane przez uczniów odpowiedzi. Następnie uczniowie w parach dyskutują porównując swoje odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi uczniów o podsumowanie zgromadzonej wiedzy, zadając pytania:
   – W jaki sposób Adam Mickiewicz złamał zasady tworzenia sonetów?
   – Czy ten zabieg można nazwać grą z konwencjami? Dlaczego?

Praca domowa:

1. W ramach zadania domowego uczniowie wykonują ćwiczenie 8 z sekcji „Sprawdź się” (opracowanie mapy myśli).

Materiały pomocnicze:

• Zenon Uryga, Odbiór liryki w klasach maturalnych, w: Metodyka literatury, tom 2, wybór i oprac. J. Pachecka, A. Piątkowska, K. Sałkiewicz, Warszawa 2002.

• Ireneusz Opacki, Sonety krymskie, W: Literatura polska: przewodnik encyklopedyczny, red. Julian Krzyżanowski, Czesław Hernas. T. 2: N‑Ż. Warszawa, 1991.

• Album Mickiewicz, Haydamaki, Stasiuk (PUGU art 2018) zawierający interpretacje muzyczne sonetów Mickiewicza, m.in. Burzy, Pielgrzyma i Stepów akermańskich

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.