Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Absolutyzm oświecony. Rządy Marii Teresy i Józefa II

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje najważniejsze reformy Marii Teresy i Józefa II oraz tłumaczy, dlaczego nie wszystkim kojarzyły się one ze zmianami na dobre;

• wyjaśnia, dlaczego w 1782 r. Pius VI jako pierwszy papież od ponad 200 lat opuścił Włochy, aby odwiedzić cesarza Józefa II w Wiedniu;

• opisuje, kim był oświecony despota.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla uczniom temat lekcji i poleca, by na jego podstawie uczniowie sformułowali cele zajęć oraz kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Uczniowie interpretują ilustrację okładkową, wskazując na jej powiązania z tematem i celami zajęć. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej?

Faza realizacyjna:

1. Praca w grupach z treścią e‑materiału. Każda z nich opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• grupa 1 – Kryzys dynastyczny oraz Odwrócenie przymierzy i „cud domu brandenburskiego”,

• grupa 2 – Porażki motorem zmian oraz Wspólne rządy,

• grupa 3 – Kwestia chłopska oraz Państwo i Kościół,

• grupa 4 – Absolutyzm oświecony.

Po zakończeniu pracy przedstawiciele zespołów prezentują przydzielone zagadnienie. Pozostali uczniowie sporządzają notatki, mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Praca ze schematem interaktywnym. Nauczyciel wprowadza uczniów w treść polecenia 1: „Zapoznaj się z obrazem, a następnie skorzystaj z drzewa genealogicznego Marii Teresy Habsburg z treści tej lekcji i zidentyfikuj osoby w wieku powyżej pięciu lat, które znajdują się na obrazie. Sprawdź, czy miałeś/miałaś rację, najeżdżając na zaznaczone punkty”. Uczniowie wykonują je w parach, a następnie porównują swoje rozwiązanie z innym zespołem, omawiając kolejno wykonane kroki.

3. Dalsza praca z multimedium. Nauczyciel czyta polecenie 2: „Wyjaśnij, jakie były cele polityki matrymonialnej Habsburgów” i poleca uczniom, aby wykonali je indywidualnie. Wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź, udziela też uczniom informacji zwrotnej.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia interaktywne 1–3 z sekcji „Sprawdź się”. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.

5. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia 4–6, wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

Europa i świat w epoce oświeconego absolutyzmu, red. J. Staszewski, Warszawa 1991.

S. Grodziski, Habsburgowie. Dzieje dynastii, Wrocław 1998.

H. Wereszycki, Historia Austrii, Wrocław 1986.

Wskazówki metodyczne:

• Informacje z sekcji „Schemat” mogą być wykorzystane w trakcie lekcji do pracy uczniów w parach lub samodzielnie. Cały materiał może być wykorzystany do realizacji zajęć metodą odwróconej klasy. W szkole następuje czytanie i ocena koleżeńska opracowań uczniów.