Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Autor: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Przyczyny i skutki degradacji gleb.

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa IV

PODSTAWA PROGRAMOWA

Zakres rozszerzony: XVIII. Problemy środowiskowe współczesnego świata: tropikalne cyklony, trąby powietrzne, sztormy, powodzie, tsunami, erozja gleb, wulkanizm, wstrząsy sejsmiczne, powstawanie lejów krasowych, zmiany klimatu, pustynnienie, zmiany zasięgu lodowców, ograniczone zasoby wody na Ziemi, zagrożenia georóżnorodności i bioróżnorodności.

Uczeń:

5) podaje przyrodnicze i antropogeniczne przyczyny intensywnej erozji gleb oraz prezentuje sposoby jej zapobiegania na wybranych przykładach.

Kształtowane kompetencje kluczowe

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

  • kompetencje cyfrowe,

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • wskazuje różne rodzaje degradacji gleb,

  • charakteryzuje naturalne przyczyny degradacji gleb,

  • charakteryzuje przyczyny degradacji gleb związane z działalnością człowieka,

  • ocenia skutki degradacji gleb,

  • charakteryzuje zagrożenie degradacją gleb w różnych regionach świata.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa, operacyjna

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, burza mózgów, plakat/mapa myśli, metody operatywne (analiza tekstu, mapy, diagramów, praca z filmem edukacyjnym)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca grupowa, praca na forum

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, mapa fizyczna świata

Materiały pomocnicze

M. Klimaszewski, Geomorfologia, PWN Warszawa 1978.

J. Lazar, Gleboznawstwo z podstawami geologii, PWN Warszawa 1977.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

  • Czynności organizacyjne.

  • Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć: krótkie przypomnienie sposobu powstawania gleb (m.in. czas, warunki wodne i klimatyczne), znaczenia gleb w przyrodzie i gospodarce człowieka – pogadanka.

  • Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

  • Nauczyciel prosi, aby uczniowie wyjaśnili termin degradacji gleb (nauczyciel uzupełnia wypowiedź o różne rodzaje degradacji gleb – wykorzystuje tekst e‑materiału Przeczytaj – może poprowadzić miniwykład lub dyskusję).

  • Burza mózgów – uczniowie, pracując w parach, podają jak najwięcej przyczyn wpływających na degradację gleb.

  • Analiza wypisanych przyczyn, podział na przyrodnicze i antropogeniczne, wybór najczęściej się powtarzających (nauczyciel może – w razie konieczności – podpowiedzieć niektóre przyczyny).

  • Analiza map i diagramów zawartych w e‑materiale dotyczących przyczyn degradacji gleb w różnych regionach świata.

  • Zwrócenie uwagi na udział różnych rodzajów degradacji gleb na różnych kontynentach (zwłaszcza dominujących rodzajów erozji – wodnej i wietrznej). Nauczyciel wprowadza przyczyny występowania tych rodzajów erozji – wskazanie przykładów na mapie fizycznej świata.

  • Nauczyciel dzieli uczniów na grupy – każda grupa otrzymuje do opracowania plakat/mapę myśli na temat jednej z wybranych przyczyn degradacji gleb, jej skutków oraz propozycji zapobiegania erozji gleb (a jeśli to możliwe również o sposobach eliminacji danej przyczyny) – dwie grupy mogą opracowywać plakat z taką samą przyczyną (możliwość porównań, rywalizacja).

  • Uczniowie w grupach tworzą plakat/mapę myśli, analizują już znane informacje, nowych poszukują w e‑materiale i w internecie.

  • Po upływie określonego przez nauczyciela czasu uczniowie prezentują efekty pracy w grupach.

  • Po ostatniej prezentacji dyskusja na temat: Oceń skutki degradacji gleb – czy człowiekowi uda się ochronić gleby przed degradacją? (wykorzystanie fragmentu z e‑materiału – Regradacja gleb).

Faza podsumowująca

  • Powtórzenie i utrwalenie materiału przy pomocy ćwiczeń znajdujących się w e‑materiale – uczniowie indywidualnie wykonują wskazane ćwiczenia.

  • Nauczyciel podsumowuje realizację założonych celów lekcji – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.

  • Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami – co było łatwe, trudne, ciekawe, opowiadają o możliwościach zastosowania zdobytej wiedzy.

Praca domowa

  • Obejrzyj film edukacyjny zawarty w e‑materiale. Odpowiedz na polecenie 2. zawarte pod filmem: Wyjaśnij, dlaczego nadmierne nawadnianie może powodować degradację gleb.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

  • Film edukacyjny można wykorzystać na lekcjach z zakresu podstawowego (dział XIII Człowiek a środowisko geograficzne) dotyczących np. współodpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego Ziemi (XIII. 10).

  • Film edukacyjny można wykorzystać również na lekcjach z zakresu rozszerzonego (dział XVIII Problemy środowiskowe współczesnego świata) dotyczących np. wyjaśniania powstawania geozagrożeń meteorologicznych i klimatycznych (XVIII. 1).

  • Film edukacyjny można wykorzystać na lekcjach powtórzeniowych dotyczących pedosfery (dział VI – zakres podstawowy i rozszerzony) oraz do samodzielnej nauki ucznia.