Dla nauczyciela

Autor: Marta Kulikowska

Przedmiot: Język polski

Temat: …a tam wszystko było przesądzone. Powstanie w getcie warszawskim w reportażu Hanny Krall Zdążyć przed Panem Bogiem

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;

8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

3) rozpoznaje specyfikę tekstów publicystycznych (artykuł, felieton, reportaż), retorycznych (przemówienie, laudacja, homilia), popularnonaukowych i naukowych (rozprawa); wśród tekstów prasowych rozróżnia wiadomość i komentarz; rozpoznaje środki językowe i ich funkcje zastosowane w tekstach; odczytuje informacje i przekazy jawne i ukryte; rozróżnia odpowiedzi właściwe i unikowe;

6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;

4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

6) rozumie, na czym polega logika i konsekwencja toku rozumowania w wypowiedziach argumentacyjnych i stosuje je we własnych tekstach;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

Lektura obowiązkowa

36) Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

interpretuje fragmenty Zdążyć przed Panem Bogiem Hanny Krall oraz zamieszczonych w e‑materiale tekstów historycznych i publicystycznych;
dyskutuje o postawach bojowników getta warszawskiego w odniesieniu do najważniejszych wartości uniweralnych (wolność, bohaterstwo, poświęcenie życia, decyzja o samobójstwie);
charakteryzuje rolę pamięci i upamiętniania w historii narodu i kraju;
w swoich wypowiedziach stosuje słownictwo oceniające i wartościujące; rzeczowo uzasadnia swoje zdanie.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

odwrócona klasa;
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel prosi chętnych uczniów o przygotowanie prezentacji na podstawie informacje zawartych w sekcji „Przeczytaj”. Wszystkim uczniom poleca, by przeczytali teksty z tej sekcji.

Faza wprowadzająca:

Wyświetlenie na tablicy treści zawartych w sekcji „Wprowadzenie”. Przedstawienie uczniom tematu oraz celów lekcji, a następnie określenie kryteriów sukcesu.
Uczniowie, którzy zgłosili chęć przygotowania prezentacji, przedstawiają ją, a pozostali, wraz z nauczycielem, komentują jej związek z tematem lekcji. Uczniowie mogą notować interesujące i ważne informacje. Nauczyciel ocenia pracę uczniów, którzy przygotowali prezentacje.

Faza realizacyjna:

Nauczyciel prosi uczniów, aby, w parach, zapoznali się ze zdjęciami z galerii interaktywnej, a następnie wykonali polecenie 1 w galerii. To ćwiczenie wprowadzające w dalszą część lekcji, którą będzie dyskusja o uniwersalnych wartościach. Nauczyciel prosi kilkoro uczniów o przedstawienie ich stanowiska w kwestii utrwalania i oglądania tragicznych wydarzeń na fotografii. Punktem odniesienia jest fotografia chłopca z uniesionymi rękami pochodząca z archiwum J. Stroopa.
Następnie uczniowie, w 4‑osobowych grupach, ustalają odpowiedzi do ćw. 1‑4 z sekcji „Sprawdź się”. Po upływie wyznaczonego czasu prezentują efekty swojej pracy służacej analizie formalnej fragmentów Zdążyć przed Panem Bogiem H. Krall.
Uczniowie przystępują do indywidulnej pracy nad ćw. 5 i 6 z sekcji „Sprawdź się”. Następnie nauczyciel rozpoczyna i moderuje dyskusję na temat postaw powstańców z warszawskiego getta. Punktem odniesienia są najważniejsze wartości uniwersalne (wolność, bohaterstwo, decyzja o udziale w walce skazanej na niepowodzenie, odpowiedzialność za drugiego człowieka, decyzja o odebraniu sobie życia). Nauczyciel powinien podkreślić, że ocena decyzji podejmowanych przez ludzi, którzy znaleźli się w ekstremalnej sytuacji, nie powinna być arbitralna.

Faza podsumowująca:

W ramach podsumowania lekcji nauczyciel prosi, aby uczniowie odnieśli się do pytania z ćw. 8: Jarosław Makowski, filozof i publicysta, sugeruje odwrócić opinię Theodora Adorno, niemieckiego filozofa, iż pisanie poezji po Auschwitz jest barbarzyństwem i zadać pytanie: „dlaczego po Auschwitz z taką łatwością piszemy wiersze”?, a następnie podsumowuje dyskusję.

Praca domowa:

Wykonaj zadanie domowe z e‑materiału.

Materiały pomocnicze:

Władysław Bartoszewski, Marek Edelman, I była dzielnica żydowska w Warszawie, Warszawa 2010.

Witold Sienkiewicz, Atlas historii Żydów polskich, Warszawa 2010.

Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem, Warszawa 2018.

Materiały Żydowskiego Instytutu Historycznego.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą wykorzystać galerię interaktywną do powtórki przed maturą.

Sprawdź się