SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Magdalena Fuhrmann

Przedmiot: geografia

Temat lekcji: Negatywne i pozytywne skutki zjawisk wulkanicznych

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I i zakres rozszerzony, klasa IV

Podstawa programowa

Cele kształcenia – wymagania ogólne

Wiedza geograficzna – poziom podstawowy

1. Poznawanie terminologii geograficznej.

2. Poznanie zróżnicowanie środowiska geograficznego, głównych zjawisk i procesów geograficznych oraz ich uwarunkowań i konsekwencji.

3. Poznanie podstawowych relacji między elementami przestrzeni geograficznej (przyrodniczej, społeczno‑gospodarczej i kulturowej) w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i globalnej.

4. Rozumienie prawidłowości w zakresie funkcjonowania środowiska geograficznego oraz wzajemnych zależności w systemie człowiek‑przyroda.

Wiedza geograficzna – poziom rozszerzony

1. Rozumienie specjalistycznych pojęć i posługiwanie się terminami geograficznymi.

2. Rozszerzenie wiedzy niezbędnej do zrozumienia istoty zjawisk oraz charakteru i dynamiki procesów zachodzących w środowisku geograficznym w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i globalnej.

3. Identyfikowanie sieci powiązań przyrodniczych, społecznych, kulturowych, gospodarczych i politycznych w przestrzeni geograficznej.

4. Integrowanie wiedzy przyrodniczej, społecznej, ekonomicznej i humanistycznej.

Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce – poziom podstawowy

1. Korzystanie z planów, map fizycznogeograficznych i społeczno‑gospodarczych, fotografii, zdjęć lotniczych i satelitarnych, rysunków, wykresów, danych statystycznych, tekstów źródłowych, technologii informacyjno‑komunikacyjnych oraz geoinformacyjnych w celu zdobywania, przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych.

2. Interpretowanie treści różnych map.

3. Identyfikowanie relacji pomiędzy poszczególnymi elementami środowiska geograficznego (przyrodniczego, społeczno‑gospodarczego i kulturowego).

4. Formułowanie twierdzeń i podstawowych prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska geograficznego.

5. Rozwijanie umiejętności komunikowania się i podejmowania konstruktywnej współpracy w grupie.

6. Wykorzystanie zdobytej wiedzy i umiejętności geograficznych w życiu codziennym zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce – poziom rozszerzony

2. Analizowanie i wyjaśnianie zjawisk i procesów geograficznych oraz zróżnicowania przyrodniczego, społeczno‑gospodarczego i kulturowego świata.

3. Formułowanie twierdzeń o prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska przyrodniczego i społeczno‑gospodarczego oraz wzajemnych zależności w systemie przyroda – człowiek – gospodarka.

4. Waloryzowanie zjawisk i procesów przyrodniczych oraz wartościowanie zachowań i działalności człowieka w środowisku geograficznym.

5. Wykorzystanie zdobytej wiedzy i umiejętności geograficznych w analizie i ocenie przemian przestrzeni geograficznej.

Kształtowanie postaw – poziom podstawowy

1. Rozwijanie zainteresowań geograficznych, budzenie ciekawości świata.

2. Docenianie wiedzy geograficznej w poznawaniu i kształtowaniu przestrzeni geograficznej.

3. Dostrzeganie aplikacyjnego charakteru geografii.

Kształtowanie postaw – poziom rozszerzony

1. Rozwijanie dociekliwości poznawczej, ukierunkowanej na poszukiwanie prawdy, dobra i piękna.

2. Kształtowanie przekonania o użyteczności edukacji geograficznej dla osobistego rozwoju człowieka oraz aktywności społecznej.

Treści nauczania

Poziom podstawowy

V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały.

Uczeń:

2) wyjaśnia przebieg głównych procesów wewnętrznych prowadzących do urozmaicenia powierzchni Ziemi (ruchy epejrogeniczne, ruchy górotwórcze, wulkanizm, plutonizm, trzęsienia ziemi).

Poziom rozszerzony

XVIII. Problemy środowiskowe współczesnego świata: tropikalne cyklony, trąby powietrzne, sztormy, powodzie, tsunami, erozja gleb, wulkanizm, wstrząsy sejsmiczne, powstawanie lejów krasowych, zmiany klimatu, pustynnienie, zmiany zasięgu lodowców, ograniczone zasoby wody na Ziemi, zagrożenia georóżnorodności i bioróżnorodności.

Uczeń: XVIII.Problemy środowiskowe współczesnego świata: tropikalne cyklony, trąby powietrzne, sztormy, powodzie, tsunami, erozja gleb, wulkanizm, wstrząsy sejsmiczne, powstawanie lejów krasowych, zmiany klimatu, pustynnienie, zmiany zasięgu lodowców, ograniczone zasoby wody na Ziemi, zagrożenia georóżnorodności i bioróżnorodności. Uczeń:

3) przedstawia genezę i skutki geologicznych zagrożeń (wulkanizm, trzęsienia ziemi, powstawanie lejów krasowych);

4) Wskazuje na mapie regiony występowania geozagrożeń i podaje przykłady działań ograniczających ich skutki.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia istotę trzęsień ziemi,

• wskazuje obszary występowania trzęsień ziemi,

• omawia sposoby przewidywania trzęsień ziemi.

Strategie nauczania: asocjacyjna

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE

Forma zajęć: praca indywidualna, grupowa

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, zeszyt

Materiały pomocnicze:

• M. Książkiewicz, Geologia dynamiczna, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1979.

• M. Łodziński, Atrakcje geoturystyczne grupy wulkanów Kluczewskiej Sopki, Północna Kamczatka, Rosja, „Geoturystyka” 2010, nr 1 (20), s. 51–63.

• J.J. Major , T.C. Pierson , Lahar – River of Volcanic Mud and Debris, „USGS Science for Changing World” 2018, nr 3024.

• M. Pańczyk M., Erupcje wulkaniczne – formy i produkty, „Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych” 2011, t. 60, nr 3–4 (292–293), s. 219–225, Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika.

Uczniowie proszeni są o zapoznanie się z wprowadzaniem do materiału.

• Sprawdzenie zadania domowego (opcjonalnie).

• Przedstawienie celów lekcji.

• Nauczyciel w krótkiej dyskusji rozmawia z uczniami na temat zjawisk wulkanicznych, ich przyczyny lub genezy i występowania (krótkie przypomnienie wiadomości).

• Uczniowie samodzielnie zapoznają się z treścią e‑materiału, nauczyciel w formie ustnej weryfikuje zrozumienie materiału przez uczniów.

• Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, których zadaniem jest omówienie negatywnych i pozytywnych skutków zjawisk wulkanicznych oraz stworzenie hierarchii skutków – od najsilniejszych (negatywnych) i największych (pozytywnych) do najsłabszych (negatywnych) i najmniejszych (pozytywnych). Uczniowie tworzą własną mapę myśli, wykorzystując również generator mapy zamieszczony w materiale.

• Grupy prezentują swoje mapy.

• Uczniowie indywidualnie wykonują zadania 1–7.

• Przypomnienie celów lekcji.

• Podsumowanie wiedzy zaprezentowanej na lekcji.

• Utrwalenie najważniejszych pojęć, szczególnie tych, które sprawiały uczniom najwięcej problemów podczas zajęć.

• Ocena pracy uczniów podczas lekcji.

• Utrwalenie wiadomości zawartych w e‑materiale.

• Przygotowanie pracy pisemnej na temat wulkanu wskazanego przez nauczyciela. Praca powinna zawierać negatywne i pozytywne skutki wybuchów wybranego wulkanu.

• Wykonanie ćwiczenia 8 z części „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Materiał multimedialny zwarty w e‑materiale może być wykorzystany podczas powtórzenia materiału całego działu „litosfera”.