Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Autorka: Dorota Czarny

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Kapitał społeczny

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony:

VI. Społeczeństwo obywatelskie i kultura polityczna. 

Uczeń:

2) wyjaśnia – z wykorzystaniem wyników badań społecznych – jak powstaje i jakie znaczenie dla społeczeństwa obywatelskiego ma kapitał społeczny i zaufanie; przedstawia, jak codzienne zachowania sprzyjają budowaniu kapitału społecznego lub go niszczą.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

  • charakteryzuje główne składniki kapitału społecznego;

  • analizuje – z wykorzystaniem wyników badań społecznych – jak powstaje i jakie znaczenie dla społeczeństwa obywatelskiego ma kapitał społeczny i zaufanie;

  • projektuje zestaw wskaźników do badania poziomu kapitału społecznego własnej grupy.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • mapa myśli;

  • dyskusja;

  • rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

  • projektowanie pytań badawczych.

Formy zajęć:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca w parach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

2. Wybrana osoba zapisuje na tablicy hasło „kapitał społeczny”. Uczniowie podczas zajęć wspólnie stworzą mapę myśli dotyczącą tego pojęcia, dlatego w trakcie wykonywania zadań powinni też robić notatki, które umieszczą na mapie.

Faza realizacji

1. Podział klasy na grupy. Każda z nich opracowuje przydzielone zagadnienie z sekcji Przeczytaj:

  • gr. 1 – Kapitał społeczny i zaufanie.

  • gr. 2 – Kapitał społeczny: teoria Pierre'a Bourdieu.

  • gr. 3 – Kapitał społeczny: teoria Colemana–Putnama.

  • gr. 4 – Kapitał społeczny: dwa komponenty i trzy typy.

2. Po wyznaczonym czasie przedstawiciele grup przedstawiają efekty pracy na forum klasy. Pozostali uczniowie robią notatki i mogą zadawać pytania prelegentom.

3. Uczniowie zastanowili się, co to jest zaufanie i normy wzajemności, jaką pełnią rolę. Wyznaczone/chętne osoby przedstawiają swoje stanowiska. Pozostali uczniowie po wysłuchaniu mogą uzupełnić ich wypowiedzi. Następnie wspólnie weryfikują swoje sądy z materiałem w sekcji Przeczytaj.

4. Uczniowie rozwiązują ćwiczenia nr 1, 2, 4 i 5 z sekcji Sprawdź się. Wspólne omówienie odpowiedzi.

5. Klasa zostaje podzielona na grupy 5–6‑osobowe. Na podstawie tekstu z e‑materiału „Pomiar kapitału społecznego” oraz tekstu źródłowego w ćwiczeniu 1 w sekcji Mapa myśli uczniowie układają 4–5 pytań do badania poziomu kapitału społecznego własnej grupy. W razie potrzeby nauczyciel udziela grupom dodatkowych informacji i wskazówek. Po wyznaczonym czasie uczniowie podają przykłady pytań badawczych.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie podsumowują zajęcia, tworząc w parach mapę myśli. Chętne lub wskazane pary przedstawiają efekty swojej pracy. Pozostali uczniowie uzupełniają zaprezentowane mapy.

2. Nauczyciel dokonuje oceny pracy uczniów na zajęciach.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia z sekcji Sprawdź się.

Materiały pomocnicze:

Pierre Bourdieu, Lois J. D. WacquantZaproszenie do socjologii refleksyjnej, Warszawa 2001.

R. Putnam, Demokracja w działaniu, Kraków‑Warszawa 1995 s. 263.

Obywatelskie zatrzymanie pijanego kierowcy. Mężczyzna zamknął się w aucie, żeby zabrać mu kluczyki, trzeba było wybić szybę, epoznan.pl.

Janusz Czapiński, Tomasz Panek (red.), Diagnoza Społeczna 2013. Warunki i jakość życia Polaków, Warszawa 2013.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Nauczyciel może przed lekcją wyznaczyć kilka osób, które wcześniej zapoznają się z tematem i samodzielnie przygotują test badający poziom kapitału społecznego klasy. Zostanie on użyty jako wprowadzenie do lekcji.

Mapę myśli uczniowie mogą wykorzystać do przygotowania się do lekcji powtórkowej.