Autor: Krzysztof Kowaluk

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Jak uchwalano polskie konstytucje?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

14) przedstawia polskie tradycje demokratyczne.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje okoliczności przyjmowania polskich konstytucji;

• wyjaśnia zależność między formą uchwalenia ustawy zasadniczej a legitymizacją władzy.

Strategie nauczania:

• konektywizm;

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• dyskusja.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

Wybrane/chętne osoby przygotowują prezentacje dotyczące uchwalenia Konstytucji PRL (źródła: Jery Eisler Czterdzieści pięć lat, które wstrząsnęły Polską. Historia polityczna PRL lub inna publikacja wskazana przez nauczyciela) i Konstytucji RP z 1997 r. (źródła: Antoni Dudka Pierwsze lata Trzeciej Rzeczypospolitej lub inna publikacja wskazana przez nauczyciela).

Faza wstępna

1. Zajęcia rozpoczynają się od przypomnienia procedury zmiany aktualnej polskiej konstytucji. Nauczyciel zwraca uwagę na warunki zmiany ustawy zasadniczej.

2. Odbywa się krótka burza mózgów – uczniowie zastanawiają się, dlaczego trudno jest zmienić konstytucję. Nauczyciel stawia pytanie: „Jak zmieniłoby się państwo, gdyby te trudności zostały usunięte?”. Przywoływane są zasady demokratycznego państwa prawa oraz zasady ograniczonej władzy.

3. Nauczyciel przedstawia temat i cele zajęć.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie zapoznają się z animacją „W jaki sposób została uchwalona Konstytucja kwietniowa?”. Wypisują najważniejsze informacje, które wykorzystają w późniejszej dyskusji.

2. Przedstawienie prezentacji na temat sposobu uchwalenia konstytucji PRL. Nauczyciel zwraca uwagę na to, czy są w niej informacje na temat sposobu przeprowadzenia wyborów w 1947 roku oraz roli opozycji w procedurze tworzenia ustawy zasadniczej. W przypadku ich braku uzupełnia informacje.

3. Prezentacja na temat sposobu uchwalenia konstytucji z 1997 roku. Pozostali uczniwie mogą zadawać prelegentom pytania. Nauczyciel czuwa nad poprawności przekazywanych informacji.

4. Odbywa się dyskusja na temat: „Jaki jest związek między procedurą przyjęcia konstytucji a legitymizacją władzy w państwie?”.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel podsumowuje dyskusję dotyczącą związku między procedurą przyjęcia konstytucji a legitymizacją władzy w państwie i przedstawia syntetycznie wnioski, jakie z niej wynikają. Dobór konstytucji ma pokazać wpływ sposobu ich przyjęcia na poczucie prawomocności władzy w społeczeństwie. Dlatego też pokazana jest konstytucja uchwalona „dobrze” i pokazane są konstytucje uchwalone „źle”.

2. Uczniowie wykonują ćwiczenia 1–4 z sekcji Sprawdź się.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują ćwiczenia 5–8 z sekcji Sprawdź się.

Materiały pomocnicze:

Katarzyna Witkowska‑Chrzczonowicz, Prace nad konstytucjami w II RP ze szczególnym uwzględnieniem „Ankiety w sprawie projektu konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej” z 1919 roku, isp.org.pl

Ośrodek KARTA i polityka.pl, Jak uchwalono konstytucję w III RP, polityka.pl

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Animacja może zostać wykorzystana przez uczniów indywidualnie lub podczas zajęć w charakterze uzupełnienia głównego tematu.