Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Dramatyczny obraz egzystencji człowieka w sonetach Mikołaja Sępa Szarzyńskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

• charakteryzuje relacje między Bogiem a człowiekiem na podstawie wybranych sonetów Mikołaja Sępa Szarzyńskiego;

• wskazuje różnice między obecnym a dawnym postrzeganiem pojęcia wolność człowieka;

• wyjaśnia, jakie jest – według Mikołaja Sępa Szarzyńskiego – prawdziwe przeznaczenie człowieka.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• przekład intersemiotyczny.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:
1. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Dramatyczny obraz egzystencji człowieka w sonetach Mikołaja Sępa Szarzyńskiego”. Uczniowie powinni się zapoznać z utworem poetyckim zawartym w lekcji: Sonet I: O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego. Przygotowują się do jego omówienia, szukając informacji na temat kontekstu. Wybrane osoby mogą zebrać potrzebne wiadomości do wstępnego rozpoznania tekstu. Będą pełniły rolę ekspertów.
2. Przekład intersemiotyczny. Wybrany uczeń przygotowuje przykład jednego dzieła sztuki, które koresponduje z tekstem poetyckim w e‑materiale: Sonet II: Na one słowa Jopowe: Homo natus de muliere, brevi vivens tempore etc., wraz z uzasadnieniem. W swojej wypowiedzi powinien zwrócić uwagę na elementy przekładu intertekstualnego oraz zastosować pojęcia właściwe do omawiania tekstu literackiego oraz plastycznego.
3. Wybrana osoba przygotowuje się do recytacji utworu: Sonet V: O nietrwałej miłości rzeczy świata tego.

Faza wprowadzająca:
1. Wyświetlenie na tablicy tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.
2. Nauczyciel weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji, sprawdza, kto wykonał zadane ćwiczenie. Wybrany uczeń rozpoczyna wstępną dyskusję wokół tematu lekcji, przedstawiając i uzasadniając swoje stanowisko.

Faza realizacyjna:

1. Odczytanie tekstu literackiego z elementami interpretacji aktorskiej.
Wybrana przed lekcją osoba prezentuje recytację utworu: >Sonet V: O nietrwałej miłości rzeczy świata tego. Po uczniowskiej prezentacji pozostała część klasy przedstawia swoje spostrzeżenia i refleksje dotyczące utworu oraz prezentacji. Uczniowie zapisują wnioski w formie notatki.

2. Kształcenie postrzegania historii literatury i dziejów kultury jako procesu. Nauczyciel, nawiązując do zadania przed lekcją, zadaje uczniom pytania:

– Jaki był światopogląd ludzi epoki, w której powstały sonety Sępa Szarzyńskiego?

– Do jakiego nurtu literackiego należy utwór? Co o tym świadczy?

3. Praca z multimedium. Nauczyciel czyta polecenie: Wysłuchaj prezentacji wyjaśniającej, jak w Biblii, teologii chrześcijańskiej i filozofii przedstawiano konsekwencje posiadania przez człowieka wolnej woli. Zrób na ten temat notatkę, uwzględniając w niej uwagi, które dotyczą interpretacji Pieśni II: O rządzie bożym na świecie autorstwa Mikołaja Sępa Szarzyńskiego z sekcji „Prezentacja TED” i prosi uczniów, aby zapoznali się z treścią multimedium i wykonali ćwiczenie w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udziela też uczniom informacji zwrotnej.
4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach rozwiązują ćwiczenia zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Następnie, aby uzasadnić poprawność rozwiązań, omawiają je w większych grupach, przygotowując spójną argumentację, którą zaprezentują na forum klasy.

5. Uczniowie zostają podzieleni na 3 grupy. Każdy zespół rozwiązuje wszystkie ćwiczenia zawarte w sekcji „Sprawdź się” związane z sonetami Mikołaja Sępa Szarzyńskiego. Następnie, aby uzasadnić poprawność rozwiązań, przedstawiciele grup omawiają je na forum klasy.

Faza podsumowująca:
1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Zadaje również pytania podsumowujące i prosi wybranych uczniów o odpowiedzi.

• Jaki obraz człowieka wyłania się z przeczytanych sonetów Mikołaja Sępa Szarzyńskiego?

• Jakie relacje między Bogiem a człowiekiem ukazuje w sonetach Mikołaj Sęp Szarzyński?

Materiały pomocnicze:

• E. Miodońska‑Brookes, A. Kulawik, M. Tatara, Zarys poetyki, Warszawa 1974.

• Bożena Chrząstowska, Autor - dzieło - poetyka. Problemy interpretacji w szkole, w: Metodyka literatury, tom 2, wybór i oprac. J. Pachecka, A. Piątkowska, K. Sałkiewicz, Warszawa 2002.

• Czesław Hernas, Literatura baroku, Warszawa 1999.

• Jan Błoński, Mikołaj Sęp Szarzyński a początki polskiego baroku, Kraków 2001.

Wskazówki metodyczne

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Prezentacja TED” do podsumowania lekcji.