Imię i nazwisko autora:

Andrzej Kajetan Wróblewski

Włodzimierz Natorf

Przedmiot:

Fizyka

Temat zajęć:

Pogranicze inżynierii i fizyki, czyli wynalazek i odkrycie. Co jest bardziej atrakcyjne?

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony, rozszerzenie zapisów podstawy programowej

Podstawa programowa:

Cele kształcenia - wymagania ogólne:
IV. Posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych, w tym tekstów popularnonaukowych.

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
17) przedstawia wybrane informacje z historii odkryć kluczowych dla rozwoju fizyki;
18) przedstawia własnymi słowami główne tezy tekstu popularnonaukowego z dziedziny fizyki lub astronomii.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

1. operuje pojęciami „odkrycie” i „wynalazek” oraz klasyfikuje poszczególne dokonania wybranych postaci do tych kategorii,

2. opisuje podobieństwa i różnice w zakresie zainteresowań dziedzin: „fizyka” i „inżynieria”,

3. ocenia argumenty przemawiające za klasyfikacją poszczególnych dokonań wybranych postaci do tych dziedzin,

4. przedstawia wyobrażenie o własnej ścieżce życiowej w odniesieniu do tych dziedzin.

Strategie nauczania:

kształcenie wyprzedzające

Metody nauczania:

dyskusja uczniowska, analiza wypowiedzi

Formy zajęć:

wspólna praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne:

szkolna tablica, komputer z rzutnikiem

Materiały pomocnicze:

opracowania internetowe lub książkowe, poświęcone działalności i dokonaniom Thomasa Edisona, Benjamina Franklina, Sadi’ego Carnota, Jamesa Watta i Thomasa Newcomena

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

W ramach pracy domowej z poprzedniej lekcji, uczniowie, podzieleni na grupy, zapoznali się z dokonaniami jednego spośród: Thomas Edison, Benjamin Franklin, Sadi Carnot, James Watt, Thomas Newcomen. Do tej listy nauczyciel doda, na propozycję uczniów lub według własnego uznania, inne postacie ze świata wynalazców, których dokonania miały wiele wspólnego z fizyką.
Zadaniem każdej grupy jest opracowanie w punktach, argumentów przemawiających za zaklasyfikowaniem dokonań do kategorii „odkrycie” i „wynalazek”.
Niezależnie od tego, każdy uczeń zapoznaje się materiałem „Kim był Charles Augustin Coulomb?” i wykonuje dwa polecenia podsumowujące audiobook.
Na początku lekcji nauczyciel upewnia się, czy wszyscy uczniowie prawidłowo rozumieją określenia „odkrycie” i „wynalazek”.

Faza realizacyjna:

Reprezentant każdej z grup, w 2‑3 minutowej wypowiedzi, przedstawia osiągnięcia „swojej” postaci, zaliczając je do jednej z kategorii „odkrycie” czy „wynalazek”. Nauczyciel zapisuje główne tezy wystąpień na tablicy.
Nauczyciel zachęca uczniów do wypowiedzi na jeden z tematów:

• Czy Coulomb (lub którakolwiek z omawianych postaci), jest raczej odkrywcą czy raczej wynalazcą?

• Jakie są preferencje zabierającego głos co do tego, czy wolałby być odkrywcą czy wynalazcą?

• Czy w czasach współczesnych jest możliwe dokonywanie odkryć czy wynalazków w pojedynkę?

Nauczyciel dba o odpowiedni poziom wypowiedzi, o to , by każda zawierała właściwą i zrozumiałą argumentację.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel podsumowuje dyskusje. Prezentuje własne poglądy na temat relacji pomiędzy fizyką a techniką.

Praca domowa:

Uczniowie zapoznają się z dokonaniami J.C. Maxwella, H. Hertza, N. Tesli, G. Marconiego i A. Popowa, związanymi z wytwarzaniem i odbieraniem fal elektromagnetycznych oraz przekazywaniem informacji za ich pośrednictwem. Następnie podadzą argumenty za przypisaniem tych postaci do kategorii „fizyk” lub „inżynier”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Notkę biograficzną można wykorzystać jako kilkuminutowy wstęp (zainteresowanie tematem) do lekcji wprowadzającej do działu „elektryczność”. Audiobook można wykorzystać w tym samym charakterze przy lekcji poświęconej prawu Coulomba.