Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Turcja po I wojnie światowej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje sytuację Imperium Osmańskiego po I wojnie światowej i poniesione przez nie straty terytorialne;

• omawia przebieg wojny o niepodległość Turcji;

• wyjaśnia, na czym polegał system mandatowy w przypadku terytoriów należących wcześniej do Turcji;

• wymienia reformy polityczne i społeczne wprowadzone w Turcji po ustanowieniu republiki.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Turcja po I wojnie światowej”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z treścią sekcji „Przeczytaj”.

2. Chętni lub wybrani uczniowie przygotowują prezentację na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”. Nauczyciel może rozdzielić zagadnienia na trzy podtematy:

• zagadnienie 1 – Sytuacja Turcji po I wojnie światowej, traktat w Sèvres,

• zagadnienie 2 – Wojna o niepodległość Turcji,

• zagadnienie 3 – Reformy polityczne i obyczajowe w Turcji.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Część właściwa lekcji zaczyna się od prezentacji efektów pracy w domu wybranych uczniów. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje; nauczyciel może w razie konieczności wskazać ważne fakty, które uczniowie powinni uwzględnić.

2. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Sprawdź się”, po czym porównują odpowiedzi z koleżanką lub kolegą.

3. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie 2: „Określ skalę strat terytorialnych Turcji na mocy traktatu w Sèvres i wynikające z nich skutki dla państwowości tureckiej”. Poleca uczniom, aby podzielili się na cztero- lub pięcioosobowe grupy, przeanalizowali mapę i opracowali odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź.

4. Nauczyciel czyta polecenie 3: „Porównaj terytorium Turcji z jej granicami narzuconymi traktatem w Sèvres oraz granicami sprzed I wojny światowej” i poleca uczniom, aby wykonali je w parach. Wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź, udziela też uczniom informacji zwrotnej.

5. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia 4, 5 i 6, analizując teksty źródłowe. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście ich realizacji następuje omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.

2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

H. Batowski, Między dwiema wojnami 1919–1939, Kraków 2001.

A. Jevakhoff, Kemal Atatürk. Droga do nowoczesności, tłum. K. Pachniak, Warszawa 2016.

J. Prokopczuk, Historia powszechna 1871–1939, Warszawa 1984.

J. Tyszkiewicz, E. Czapiewski, Historia powszechna. Wiek XX, Warszawa 2010.

Wielka Historia Świata, t. 11, Wielkie wojny XX wieku (1914–1945), pod red. nauk. M. Zgórniaka, Warszawa 2006.

H. Laurens, 1916–1920. Wielki podział imperium osmańskiego, tłum. S. Łucyk, „Mówią Wieki” 9/2016.

M. Leśniewski, Deklaracja lorda Balfoura, „Mówią Wieki” 9/2016.

P. Szlanta, Kierunek – Zachód. Szach Reza Pahlawi modernizuje Iran, „Mówią Wieki” 3/2019.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Mapa interaktywna”, aby przygotować się do późniejszej pracy. Z mapy mogą korzystać zwłaszcza uczniowie opracowujący prezentację poświęconą decyzjom terytorialnym traktatu w Sèvres.