Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Autor: Jarosław Dyrda

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Przywileje szlacheckie: nietykalność majątkowa i osobista

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

14) przedstawia polskie tradycje demokratyczne na przykładzie podstawowych instytucji ustrojowych artykułów henrykowskich i konstytucji marcowej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • wyjaśnia genezę przywilejów szlacheckich;

  • analizuje najważniejsze przywileje szlacheckie;

  • wskazuje przywileje dotyczące nietykalności majątkowej szlachty;

  • charakteryzuje zasady nietykalności osobistej szlachty.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych oraz prezentacji multimedialnej;

  • burza mózgów;

  • mapa myśli.

Formy zajęć:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

2. Uczniowie poznają definicję przywilejów szlacheckich i ich historyczne pochodzenie. Zastanawiają się, do czego służyły one polskiej szlachcie (burza mózgów). Następnie zespół klasowy zostaje podzielony na pary, które mają wyszukać informacje o poszczególnych przywilejach szlacheckich nadawanych w Polsce.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie pozostają w parach i przedstawiają krótko wyniki swoich poszukiwań. Są one zapisywane na tablicy i układane chronologicznie (mapa myśli).

2. Wspólne omówienie poszczególnych przywilejów szlacheckich ze wskazaniem okoliczności i miejsca ich wydania, władcę oraz najważniejsze postanowienia. Uczniowie tworzą mapę myśli, która pozwoli im uporządkować wiedzę.

3. Omówienie roli sejmów egzekucyjnych – wskazanie ich postanowień przez nauczyciela.

4. Analiza materiału poświęconego artykułom henrykowskim, które uznawane są za jeden z podstawowych zbiorów zasad funkcjonowania Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Faza podsumowująca

1. Praca z prezentacją multimedialna przedstawiającą najważniejsze prawa i przywileje szlachty nadane jej przez władców państwa polskiego. Uczniowie uzupełniają stworzoną wcześniej mapę myśli.

2. Wykonanie ćwiczeń do prezentacji multimedialnej.

Praca domowa:

Wykonanie ćwiczeń z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Janusz Tazbir, Państwo bez stosów. Szkice z dziejów tolerancji w Polsce XVI–XVII w., Warszawa 1967.

Franciszek Piekosiński, Wiece, sejmiki, sejmy i przywileje ziemskie w Polsce wieków średnich, Kraków 1900.

Anna Sucheni‑Grabowska, Spory królów ze szlachtą w złotym wieku, Kraków 1988.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Prezentacja może zostać wykorzystane podczas lekcji historii poświęconej przywilejom szlacheckim.