Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Konspekt (scenariusz) lekcji

Imię i nazwisko autora:

Ewelina Kędzierska

Przedmiot:

Fizyka

Temat zajęć:

Czym jest zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia światła i kiedy ono zachodzi?

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Wykorzystanie pojęć i wielkości fizycznych do opisu zjawisk oraz wskazywanie ich przykładów w otaczającej rzeczywistości.

II. Rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem praw i zależności fizycznych.

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:

2) posługuje się materiałami pomocniczymi, w tym tablicami fizycznymi i chemicznymi oraz kartą wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych;

14) przeprowadza obliczenia i zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania oraz zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiaru lub z danych;

IX. Fale i optyka. Uczeń:

5) opisuje zjawiska jednoczesnego odbicia i załamania światła na granicy dwóch ośrodków różniących się prędkością rozchodzenia się światła; opisuje działanie światłowodu jako przykład wykorzystania zjawiska całkowitego wewnętrznego odbicia;

Zakres rozszerzony

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:

2) posługuje się materiałami pomocniczymi, w tym tablicami fizycznymi i chemicznymi oraz kartą wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych;

16) przeprowadza obliczenia i zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania oraz zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiaru lub z danych;

X. Fale i optyka. Uczeń:

6) stosuje prawo odbicia i prawo załamania fal na granicy dwóch ośrodków; posługuje się pojęciem współczynnika załamania ośrodka; oblicza kąt graniczny.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste , społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się. ,

Cele operacyjne:

Uczeń:

  1. wyjaśnia, czym jest odbicie i załamanie światła.

  2. definiuje kąt graniczny,

  3. wyznacza kąt graniczny w oparciu o prawo załamania światła,

  4. charakteryzuje zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia światła,

  5. dostrzega omawiane zjawisko w życiu codziennym.

Strategie nauczania:

ISBE

Metody nauczania:

- merytoryczna dyskusja wprowadzająca,
- obserwacja,
- podsumowująca rozmowa kierowana.

Formy zajęć:

- dyskusja grupowa,
- praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

tablica multimedialna / rzutnik

Materiały pomocnicze:

światłowód (jeśli jest dostępny) oraz wskaźnik laserowy

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

Pierwszym celem, jak i kluczowym aspektem działań nauczyciela, jest wprowadzenie do tematu i zaciekawienie uczniów poprzez odniesienie do życia codziennego, np. opowiedzenie im o tym, gdzie w przyrodzie mogą spotkać się ze zjawiskiem całkowitego wewnętrznego odbicia światła (np. w światłowodach, w lornetce, podczas obróbki kamieni jubilerskich). Więcej o różnych przykładach można dowiedzieć się w e‑materiale: Gdzie w praktyce znajduje zastosowanie całkowite wewnętrzne odbicie? Uczeń, po takim wstępie, powinien wiedzieć, że nie uczy się o czymś, co jest oderwane od rzeczywistości.

Następnie, nauczyciel ma za zadanie rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów w kontekście realizowanego tematu oraz nawiązanie do tej wiedzy w merytorycznej dyskusji wprowadzającej. W tej części powinien sprowokować uczniów do tego, by przypomnieli sobie podstawowe informacje na temat rozchodzenia się światła. Należy tutaj spytać uczniów o zjawiska, którym ulega promień świetlny w trakcie propagacji oraz prawa fizyczne, które rządzą tymi sytuacjami. Szczególną uwagę warto zwrócić na prawo odbicia i załamania światła.

Faza realizacyjna:

• Konstruowanie wiedzy z zakresu nowego tematu:

– nauczyciel mówi uczniom o tym, że światło, propagując się w ośrodku o większym bezwzględnym współczynniku załamania, dotrze do ośrodka, dla którego ten współczynnik jest mniejszy, może pozostać w ośrodku pierwszym – przypomniana im, czym jest kąt graniczny i ponownie pokazuje przekształcenie prawa załamania dla przypadku granicznego w celu utrwalenia wiadomości,

– nauczyciel mówi uczniom o zjawisku całkowitego wewnętrznego odbicia światła na przykładzie światłowodów – jeśli to możliwe – ukazuje w praktyce zasadę jego działania, jeśli nie – czyni to z wykorzystaniem tablicy lub Internetu,

– uczniowie zadają pytania, jeśli coś, co tłumaczy nauczyciel, jest niezrozumiałe,

– każdy uczeń (indywidualnie) zapisuje w zeszycie przekształcenie powyższego równania tak, by wyznaczyć z niego kąt padania,

– nauczyciel, wspólnie z uczniami, zapisuje rozwiązanie zadania 4 na tablicy.

• Rekonstruowanie wiedzy uczniów poprzez wspólne wykonanie zadań dołączonych do materiału:

– uczniowie wykonują samodzielnie zadania 7 i 8 następnie dobierają się w pary lub zespoły trzyosobowe w celu wzajemnego sprawdzenia rozwiązań i wytłumaczenia sobie rzeczy niejasnych,

– nauczyciel podchodzi do każdej z grup – podpowiada, naprowadza i koryguje ewentualne błędy w rozumowaniu czy rozwiązaniu,

– uczniowie, na tablicy, zapisują rozwiązania zadań i wspólnie z nauczycielem omawiają je.

Faza podsumowująca:

Przeprowadzenie rozmowy, podczas której uczniowie będą odpowiadali na krótkie pytania dotyczące materiału przedstawionego na bieżącej lekcji.

Praca domowa:

Zadaniem ucznia jest samodzielne wykonanie dołączonych do materiału zadań nr 1‑3 oraz 5.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Jeśli w sali lekcyjnej znajduje się tablica multimedialna lub rzutnik, nauczyciel powinien zapoznać uczniów z animacją dołączoną do materiału. Jeśli nie ma ku temu warunków, należy zachęcić ucznia do wykonania tego zadania w domu. Należy jednak wcześniej wytłumaczyć mu, czego dotyczy medium.