Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Piśmiennictwo polskie w średniowieczu

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wymienia najważniejszych kronikarzy polskich (Gall Anonim, Wincenty Kadłubek, Jan Długosz) i opisuje ich dzieła;

• omawia pierwsze zachowane utwory literackie zapisane po polsku;

• charakteryzuje gatunki średniowiecznego piśmiennictwa polskiego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Piśmiennictwo polskie w średniowieczu”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”.

2. Nauczyciel poleca, aby uczniowie policzyli do czterech lub ośmiu (w zależności od liczebności klasy) i podzielili się na grupy. Zadaniem uczniów będzie przygotowanie prezentacji na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” oraz filmów w sekcji „Film + Sprawdź się”. Nauczyciel rozdziela między nich zagadnienia:

• grupy 1 i 5 – Gall Anonim,

• grupy 2 i 6 – Wincenty Kadłubek,

• grupy 3 i 7 – Jan Długosz,

• grupy 4 i 8 – Kroniki regionalne i inne przykłady polskiego piśmiennictwa.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla temat i cel zajęć i przedstawia ich planowany przebieg.

2. Prowadzący poleca uczniom przygotować w parach pytania związane z zagadnieniem piśmiennictwa polskiego w średniowieczu. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji? Będą to obowiązujące uczniów kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybranym osobom (lub ochotnikom) zaprezentowanie swoich prac przed resztą klasy. Po prezentacji uczniowie krótko o niej dyskutują, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje.

2. Praca z multimedium („Schemat”). Uczniowie zapoznają się z tekstami źródłowymi, a następnie w parach przygotowują odpowiedzi do poleceń: opisują cechy literatury hagiograficznej oraz różnicę między pisarstwem annalistycznym i kronikarskim. Po ustalonym czasie wybrana para przedstawia propozycję swoich odpowiedzi, pozostali uczniowie się do nich odnoszą. Nauczyciel weryfikuje poprawność wykonanych zadań.

3. Utrwalanie wiadomości. Nauczyciel wyświetla na tablicy treść ćwiczenia 1 z sekcji „Film + Sprawdź się”, które uczniowie wykonują indywidualnie. Następuje wspólne rozwiązanie zadania na forum klasy. W podobny sposób uczniowie wykonują ćwiczenie 2.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Prosi jedną osobę o podsumowanie.

2. Prowadzący ocenia uczniowskie prezentacje przedstawione podczas zajęć.

Praca domowa:

1. Zapoznaj się z jednym z filmów z sekcji „Film + Sprawdź się” (z którego nie korzystałeś/korzystałaś podczas przygotowywania prezentacji) i wykonaj dwa dołączone do niego polecenia.

Materiały pomocnicze:

Wielka historia Polski, t. 1–10, Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

Mistrz Wincenty zwany Kadłubkiem, Kronika polska, tłum. B. Kürbis, Warszawa 1992.

J. Długosz, Roczniki, czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, tłum. J. Mrukówna, Warszawa 1969.

Lektury polonistyczne. Średniowiecze – renesans – barok, t. 1, red. A. Borowski, J.S. Gruchała, Kraków 1993.

W. Wydra, W.R. Rzepka, Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, Wrocław 1984.

Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, nr 20, Budowa wewnętrzna Polski piastowskiej, oprac. R. Grodecki, Kraków 1924.

Wskazówki metodyczne:

Zarówno materiały zawarte w schemacie, jak i filmy mogą zostać wykorzystane do przygotowania się do lekcji powtórkowej dotyczącej kultury średniowiecza.