Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Hetyci i Fenicjanie

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje społeczność Hetytów oraz Fenicjan;

• wskazuje przyczyny i kierunki ekspansji Fenicjan w obszarze Morza Śródziemnego;

• opisuje wynaleziony przez Fenicjan alfabet fonetyczny.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie na tablicy tematu zajęć, ustalenie celu lekcji i kryteriów sukcesu.

2. Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu dotyczącego Hetytów oraz Fenicjan. Uwaga: każde z pytań powinno rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Uczniowie spacerują po klasie i na umówiony dźwięk znajdują kogoś do pary, następnie zadają pytania sformułowane podczas czytania tekstu i na nie odpowiadają.

2. Uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Sprawdź się”, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

3. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Uczniowie pracują w parach, zapoznają się z mapą i wykonują polecenie 1: „Na podstawie mapy opisz kierunki ekspansji kolonialnej Fenicjan”. W parach dyskutują i zapisują wnioski. Następnie przedstawiciel wybranej lub wylosowanej pary omawia swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy. Pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź.

4. Jako uzupełnienie pracy z mapą uczniowie rozwiązują indywidualnie ćwiczenia 3 i 5 z części „Sprawdź się”, związane z kolonizacją fenicką.

5. Nauczyciel wyświetla na tablicy treść ćwiczeń 4 i 6, rozwiązuje je wraz z uczniami na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie podsumowują swoją wiedzę z wykorzystaniem mapy myśli. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy do czterech osób, a następnie losuje wśród grup hasła „Hetyci” oraz „Fenicjanie”. Każda grupa na środku kartki A4 wpisuje swoje główne (wylosowane) hasło i rysuje gałęzie mapy. Powinny rozchodzić się promieniście i rozdzielać na kolejne gałęzie. Słowa, które zostaną umieszczone nad gałęziami, powinny być słowami kluczami, które wyrażają istotę myśli lub zagadnienia. Po wykonaniu pracy, w zależności od liczebności klasy i czasu, nauczyciel prosi o omówienie mapy myśli przedstawicieli wybranych grup; powinien uwzględnić przedstawicieli co najmniej dwóch grup, pracujących nad różnymi hasłami.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów. Może ocenić pracę wylosowanej grupy.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

B. Bravo, E. Wipszycka, Historia starożytnych Greków, t. 1, Do końca wojen perskich, Warszawa 1988.

N. Grimal, Dzieje starożytnego Egiptu, tłum. A. Łukaszewicz, Warszawa 2006.

E. i H. Klengel, Hetyci i ich sąsiedzi, tłum. B. i T. Baranowscy, Warszawa 1974.

S. Moscati, Świat Fenicjan, tłum. M. Gawlikowski, Warszawa 1968.

B. Nowacki, Grecja kupiecka, w: Maraton – 2500 lat od wielkiej bitwy, „Pomocnik Historyczny Polityki”, red. A. Krzemińska, L. Będkowski, 10/2010.

J. Wolski, Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 2002.

A. Ziółkowski, Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 2010.

Wskazówki metodyczne:

Informacje z sekcji „Mapa interaktywna” mogą być wykorzystane podczas lekcji o kolonizacji greckiej jako dodatkowe źródło informacji dla uczniów.