Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Czy maszyny zastąpią człowieka? Rewolucja przemysłowa i jej skutki.

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, dlaczego w ciągu pokolenia tysiące ludzi w Wielkiej Brytanii wyprowadziło się ze wsi do miast,

• tłumaczy, co decydowało o tym, że pierwsze fabryki powstawały w okolicy rzek i kanałów,

• bierze udział w debacie o tym, czy mechanizacja i automatyzacja jest błogosławieństwem czy przekleństwem.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Przedstawienie przez nauczyciela tematu „Czy maszyny zastąpią człowieka? Rewolucja przemysłowa i jej skutki” i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Nauczyciel poleca, by uczniowie pracowali w parach i opracowali swoje mapy myśli związane z tematem. Wybrana osoba z danej pary przedstawia swoje propozycje, które ochotnik zapisuje na tablicy. Pozostali uczniowie odnoszą się do tych sugestii, uzupełniając je o swoje propozycje.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują na kartkach minimum pięć pytań do tekstu. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Uczniowie dzielą się na 5‑osobowe grupy, losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

2. Nauczyciel zapowiada, że uczniowie będą pracowali ze schematem multimedialnym przedstawiającym Manchester na przełomie XVIII i XIX w. Poleca, aby zapoznali się ze schematem, a następnie w parach wykonali polecenie nr 1. Wybrana para przedstawia swoje odpowiedzi, pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich, nauczyciel udziela informacji zwrotnej.

3. W kolejnym kroku prowadzący zadaje uczniom pytanie: Dlaczego przędzalnie w Manchesterze powstały na obrzeżach miasta, a nie w jego centrum? Uczniowie krótko dyskutują na ten temat, jedna osoba zapisuje wnioski na tablicy. Nauczyciel pyta uczniów, jak wygląda budowanie fabryk obecnie? Gdzie powstają? Czy coś zmieniło się w porównaniu z omawianym okresem historii, a jeśli tak, to z czym były związane te zmiany?

4. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Zapowiada uczniom, że w kolejnym kroku będą rozwiązywać ćwiczenia – od najprostszych do najtrudniejszych – i będą to robić wspólnie. Wybrana osoba czyta po kolei polecenia. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na przygotowanie się, a następnie ochotnik udziela odpowiedzi. Reszta uczniów ustosunkowuje się do niej, proponując swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie dobierają się w pary i wymieniają poglądami, dzielą się tym, czego się nauczyli na temat: „Czy maszyny zastąpią człowieka? Rewolucja przemysłowa i jej skutki”.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

Przygotuj krótką notkę, w której porównasz obawy ludzi związane z rewolucją przemysłową w XVIII w. oraz z zachodzącymi obecnie zmianami w przemyśle (automatyzacja produkcji, nowoczesne technologie).

Materiały pomocnicze:

Geremek B., Piesowicz K., Ludzie, towary, pieniądze, Warszawa 1968.

Rostworowski E., Historia powszechna. Wiek XVIII, Warszawa 1977.

Wielka historia świata. Świat w XVIII wieku, t. 8, red. P. Franaszek, Kraków 2006.

Wielka historia Polski, tomy 1‑10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2011.

Wybór tekstów źródłowych do wskazanej epoki.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z informacjami w sekcji „Schemat”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.