Autor: Dorota Czarny

Przedmiot: historia

Temat: Jak i dlaczego doszło do wojny z Krzyżakami?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

zakres podstawowy

XII. Polska w XIV–XV w.

Uczeń:

3) wyjaśnia międzynarodowe i wewnętrzne uwarunkowania związków Polski z Węgrami i Litwą w XIV–XV w.;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje, w jaki sposób splot zdarzeń doprowadził do wielkiej wojny z zakonem krzyżackim;

• wyjaśnia cele i interesy oraz słabe i mocne strony każdego z przeciwników: Polski i Litwy oraz zakonu krzyżackiego;

• analizuje przyczyny wybuchu wojny;

• analizuje proces przygotowania strony polskiej i litewskiej do wielkiej wojny.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów,

• wędrujące plakaty,

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych,

• rozmowa kierowana.

Formy zajęć:

• praca indywidualna,

• praca w grupach,

• praca w parach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda,

• flipchaty i markery.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

2. Nauczyciel nawiązuje do posiadanej już przez uczniów wiedzy dotyczącej zakonu krzyżackiego. Inicjuje dyskusje i pyta uczniów:

• Kto i dlaczego sprowadził zakon krzyżacki do Polski?

• W jakich okolicznościach Krzyżacy przejęli Pomorze Gdańskie?

3. Uczniowie metodą burzy mózgów starają się szczegółowo opisać okoliczności przybycia Krzyżaków do Polski oraz utraty dostępu Polski do Morza Bałtyckiego.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel poleca, aby uczniowie zapoznali się z e‑materiałem i schematem dotyczącym lekcji. Wyznacza czas pracy uczniów.

2. Po zapoznaniu się z tekstem nauczyciel poleca, aby uczniowie podzielili się na trzy grupy: grupa 1 – wypisuje zdarzenie i okoliczności, które doprowadziły do wojny z Krzyżakami; grupa 2 – wyszukuje i wypisuje słabe i mocne strony zakonu krzyżackiego; grupa 3 – wyszukuje i wypisuje słabe i mocne strony Polaków i Litwinów.

3. Nauczyciel wyznacza czas pracy, uczniowie pracują metodą wędrujących plakatów, każda grupa zapisuje odpowiedź i plakat przekazuje do uzupełnienia następnej grupie. Rund będzie tyle, ile grup.

4. Po udzieleniu odpowiedzi przez grupy nauczyciel zawiesza plakaty w widocznym miejscu. Wyznaczone osoby (lub ochotnicy) odczytują odpowiedzi. W razie potrzeby nauczyciel koryguje zapisane treści na plakatach.

5. Nauczyciel poleca uczniom, aby w parach lub indywidualnie wykonali ćwiczenia 1–3, 6 i 7. Uczniowie wspólnie z nauczycielem omawiają odpowiedzi, prowadzący udziela uczniom informacji zwrotnej.

6. Nauczyciel poleca uczniom, aby zastanowili się w parach i przygotowali odpowiedź na pytanie: Jak i dlaczego doszło do wojny z Krzyżakami?

7. Wybrani uczniowie na podstawie poznanych wiadomości oraz wykonanych ćwiczeń udzielają odpowiedzi. Nauczyciel udziela informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca

1. W ramach podsumowania nauczyciel prosi uczniów o wykonanie ćwiczeń 4 i 5, następnie uczniowie wspólnie omawiają odpowiedzi, a prowadzący przekazuje im informację zwrotną.

2. Nauczyciel dokonuje oceny pracy wylosowanej grupy. Prosi o samoocenę uczniów dotyczącą współpracy w zespole oraz wykonanego zadania.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenie 8 – przeprowadź rozmowę z członkami swojej rodziny, znajomymi o tym, jakie mają wyobrażenie o Krzyżakach i co wiedzą na ich temat. Stwórz na tej podstawie krótką notatkę.

Materiały pomocnicze:

Obraz Jana Matejki, Bitwa pod Grunwaldem, 1872–1878.

J. Krzyżanowska, J. Ochmański, Władysław II Jagiełło, Ossolineum, Wrocław 1990.

J. Wyrozumski, Historia Polski do roku 1505, PWN, Warszawa 1986.

S. M. Kuczyński, Bitwa pod Grunwaldem, Katowice 1985.

S. M. Kuczyński, Wielka wojna z zakonem krzyżackim w latach 1409‑1411, Warszawa 1987.

H. Łowmiański, Polityka Jagiellonów, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1999.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Na podstawie schematu uczniowie mogą przygotować linię chronologiczną w formie historyjki z najważniejszymi wydarzeniami dotyczącymi relacji Polski i Litwy z zakonem krzyżackim.