Autorka: Dorota Czarny

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Kultura ludowa

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

zakres rozszerzony

II. Różnorodność kulturowa. Uczeń:

6) analizuje na przykładach zjawisk kulturowych cechy kultury masowej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje genezę kultury ludowej;

• analizuje na przykładach zjawisk kulturowych cechy kultury masowej;

• śledzi losy kultury ludowej we współczesnym społeczeństwie.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• prezentacje;

• mapa mentalna;

• burza mózgów;

• dyskusja.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

Na wcześniejszej lekcji nauczyciel tworzy cztery grupy 3‑4-osobowe, każda wybiera lidera. Losują kartki, na których znajdują się zadania do wykonania: początki „kultury ludowej”, przykłady twórczości ludowej (wytworów), przykłady muzyki i tańców ludowych (stroje), przykłady tradycjonalizmu i religijności ludowej, krótka biografia Oskara Kolberga, współczesne przykłady „kultury ludowej”. Uczniowie mogą wykorzystać w tym celu e‑materiał, inne źródła informacji a nawet rekwizyty. Sposób prezentacji jest dowolny: multimedialny, w formie plakatu, mapy mentalnej, autoprezentacji – elementy dramy itp.

Faza wstępna

1. Nauczyciel przedstawia uczniom temat i cele lekcji.

2. Prowadzący prosi, aby uczniowie, którzy nie biorą udziału w prezentacji, w parach lub indywidualnie na podstawie przedstawionych wiadomości ułożyli pytania, które posłużą do podsumowania lekcji.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie prezentują przygotowane przez siebie zadania w kolejności wyznaczonej przez nauczyciela. Po każdej prezentacji zadawane są pytania prelegentom.

2. Po wystąpieniach zbierane są kartki z pytaniami.

3. Prowadzący poleca, aby na podstawie wysłuchanych prezentacji uczniowie wspólnie stworzyli na tablicy mapę mentalną do pojęcia „kultura ludowa”. W tym celu uczniowie dzielą się na grupy i wybierają obszary – zagadnienia – do opracowania. Po krótkiej dyskusji przedstawiają swoje propozycje do schematu, a wybrana osoba zapisuje je we właściwym miejscu. W razie konieczności nauczyciel koordynuje pracę uczniów i udziela informacji zwrotnej.

4. Wirtualny spacer. Uczniowie w parach zapoznają się z materiałem i przygotowują argumenty do dyskusji: „Czy sztuka ludowa nadal się rozwija, czy też polega już tylko na powielaniu wcześniejszych wzorów?”. Następnie dyskutują, a wybrane osoby formułują wnioski.

5. Praca z audiobookiem. Po wysłuchaniu nagrania uczniowie wykonują ćwiczenie 2. Chętne lub wskazane osoby oczytają swoje odpowiedzi. Pozostali uczniowie mogą je uzupełnić lub przedstawić swoją propozycję odpowiedzi.

Faza podsumowująca

1. Jako podsumowanie nauczyciel czyta wybrane pytania, które zapisali uczniowie w czasie prezentacji, a wskazane lub chętne osoby odpowiadają na nie.

Praca domowa:

• Wykonaj ćwiczenia interaktywne 5–8 z sekcji „Sprawdź się”.

• Na podstawie przekazu ustnego – wywiadu przeprowadzonego z najstarszym członkiem rodziny lub najstarszą osobą w okolicy – napisz o tradycji ludowej i kulturze w twojej miejscowości, która jest pielęgnowana i zachowała się do czasów współczesnych.

Materiały pomocnicze:

• Ludwik Stomma, Polskie złudzenia narodowe, Poznań 2006. s. 57.

• Wiesław Myśliwski, Kres kultury chłopskiej, [w:] Ciągłość i zmiana. Sto lat rozwoju polskiej wsi, M. Halamska, M. Stanny, J. Wilkin (red.), t. 1, Warszawa 2019, s. 523 – 527.

• Aleksander Jackowski, Sztuka ludowa – kultura chłopska, pismofolkowe.pl.

• Agata Wodzień, Pokaż swoją kulturę ludową i produkt regionalny, a powiem ci, jakim jesteś Europejczykiem, pomorska.pl, 16.07.2014.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Zasoby multimedialne mogą posłużyć jako inspiracja do przygotowania przez uczniów prezentacji multimedialnych.