Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Czynniki warunkujące rozmieszczenie zbiorowisk roślinnych na Ziemi.

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy /klasa I/

PODSTAWA PROGRAMOWA

Zakres podstawowy:

VI. Pedosfera i biosfera: procesy glebotwórcze, typy gleb, strefowość i piętrowość gleb oraz roślinności.
Uczeń: 4) wyjaśnia zależności między klimatem, występowaniem typów gleb i formacji roślinnych w układzie strefowym;

Kształtowane kompetencje kluczowe

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• zna czynniki warunkujące rozmieszczenie zbiorowisk roślinnych na Ziemi.

Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm

Metody nauczania: obserwacja pośrednia, burza mózgów, dyskusja, rybi szkielet, metody operatywne (praca z mapą, tekstem e‑materiału, z filmem edukacyjnym)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca na forum klasy (całego zespołu klasowego)  

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, fotografie wybranych zbiorowisk roślinnych – takich, które nie występują w Polsce, atlas, mapa fizyczna świata

Materiały pomocnicze

Desperak J., Balon J., Tablice geograficzne, Świat Książki, Warszawa 2003, s. 439‑445.

Podbielkowski Z., Państwa roślinne kuli ziemskiej, WSiP, Warszawa 1977.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Czynności organizacyjne.

• Wprowadzenie do lekcji – nauczyciel prezentuje fotografie różnych zbiorowisk roślinnych, np. lasu równikowego, sawanny, tundry i stepu; inicjuje dyskusję: czym są zbiorowiska roślinne i dlaczego te przedstawione na fotografiach nie występują w Polsce?

• Uczniowie wskazują na mapie fizycznej świata przykładowe miejsca występowania prezentowanych zbiorowisk roślinnych (w tym celu można wykorzystać atlas).

• Przedstawienie tematu lekcji i jej celów.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel zapoznaje uczniów z filmem edukacyjnym (e‑materiał), prosi o zapisanie definicji terminu: zbiorowisko roślinne oraz na zwrócenie uwagi na czynniki wpływające na kształtowanie się tych zbiorowisk.

• Nauczyciel odsłania lub rysuje na tablicy schemat (rozwija przygotowaną planszę) przedstawiający szkielet ryby.

• W miejscu, gdzie znajduje się głowa ryby zapisuje problem: Jakie czynniki warunkują rozmieszczenie zbiorowisk roślinnych na Ziemi?

• Nawiązując do dyskusji wstępnej i filmu edukacyjnego, nauczyciel wspólnie z uczniami ustala główne czynniki wpływające na rozmieszczenie zbiorowisk roślinnych na Ziemi – czynniki są dzielone na naturalne i antropogeniczne.

• Następnie główne czynniki (spośród wymienionych) zostają zapisane na schemacie przy „dużych ościach” ryby.

• Nauczyciel dzieli uczniów na grupy.

• Każdy zespół otrzymuje do opracowania jeden z zapisanych czynników głównych.

• Uczniowie w grupie ustalają, w jaki sposób dany czynnik wpływa na rozmieszczenie zbiorowisk roślinnych, zapisują efekty pracy na kartkach, które przyczepiają przy „głównej ości” ryby (kartki to „małe ości”, uszczegóławiające czynnik główny).

• Przedstawiciele grup prezentują efekty pracy (po wszystkich prezentacjach możliwa dyskusja, ewentualne uzupełnienie, uszczegółowienie wypowiedzi).

• Nauczyciel podkreśla związki przyczynowo‑skutkowe na schemacie uzupełnionym przez uczniów (np. skała‑gleba‑roślinność).

• Uczniowie tworzą krótką notatkę dotyczącą czynników warunkujących rozmieszczenie zbiorowisk roślinnych na Ziemi (może być w punktach).

Faza podsumowująca

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji (odwołując się do celów lekcji) i wprowadza uczniów do fazy ćwiczeń.

• Uczniowie indywidualnie wykonują wybrane przez nauczyciela ćwiczenia z e‑materiału.

• Nauczyciel pyta o ewentualne trudności i wyjaśnia je.

• Uczniowie dzielą się informacjami na temat lekcji, np. co im się najbardziej podobało na lekcji, co było dla nich nową wiedzą, ciekawą, do czego mogą ją wykorzystać.

Praca domowa

• Jakie zbiorowiska roślinne są charakterystyczne dla Polski? Przedstaw czynniki warunkujące ich występowania w naszym kraju.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

• Film edukacyjny może być wykorzystany na lekcji powtórzeniowej – poziom podstawowy dział VI.

• Można go wykorzystać na lekcji dotyczącej związków i zależności między poszczególnymi elementami środowiska przyrodniczego (zakres rozszerzony dział XIII. np. 4), 6).