I. Rozwijanie zdolności rozumienia przemian w dziejach sztuki w kontekście ich uwarunkowań kulturowych, środowiskowych, epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce. Uczeń:
10. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce oraz środowisk artystycznych.
1. wykazuje się znajomością chronologii dziejów sztuki, z uwzględnieniem:
h) sztuki 2 połowy XX wieku (socrealizm, informel, pop‑art, minimalart, hiperrealizm, land‑art, konceptualizm, neofiguracja, Nowy Realizm, opart, tendencja zerowa, modernizm i postmodernizm w architekturze, nurt organiczny i kinetyczny w rzeźbie oraz sztuka krytyczna i zaangażowana);
5. charakteryzuje i opisuje sztukę powstałą w obrębie poszczególnych epok, kierunków i tendencji;
7. łączy najistotniejsze dzieła ze środowiskiem artystycznym, w którym powstały;
II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
10. określa funkcję dzieła i wskazuje jej wpływ na kształt dzieła;
13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:
b) w rzeźbie: bryły, kompozycji, faktury, relacji z otoczeniem,
2. wskazuje twórców najbardziej reprezentatywnych dzieł;
3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;
6. definiuje pojęcie „abstrakcja” i przytacza przykłady dzieł abstrakcyjnych;
9. identyfikuje najbardziej reprezentatywne i najsłynniejsze dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych oraz przyporządkowuje je właściwym autorom;
III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
1. wymienia najistotniejszych twórców dla danego stylu lub kierunku w sztuce;
2. zna najwybitniejsze dzieła z dorobku artystycznego wybitnych przedstawicieli poszczególnych epok, kierunków i tendencji w sztuce od starożytności po czasy współczesne, z uwzględnieniem artystów schyłku XX i początku XXI wieku;
4. łączy wybrane dzieła z ich autorami na podstawie charakterystycznych środków formalnych;
6. porównuje dzieła różnych artystów tworzących w podobnym czasie;
IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:
2. zna terminologię związaną z opisem formy i treści dzieła malarskiego, rzeźbiarskiego i graficznego, w tym m.in. nazwy formuł ikonograficznych, słownictwo niezbędne do opisu kompozycji, kolorystyki, relacji przestrzennych i faktury dzieła;
7. rozpoznaje i nazywa technikę artystyczną zastosowaną przy wykonywaniu dzieła;
V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:
4. łączy dzieło z fundatorem, mecenasem lub marszandem, dla którego powstało.
Nauczysz się
określać wpływ szkoły Bauhausu i konstruktywizmu rosyjskiego na rzeźbę kinetyczną;
wskazywać idee przyświecające artystom sztuki kinetycznej;
omawiać zasady, jakimi posługiwali się artyści tworzący rzeźbę kinetyczną;
rozpoznawać autorów prac.
Założenia sztuki kinetycznej
Reprezentanci nurtu kinetycznego zakładali, że ruch jest w sztukach wizualnych wartością równie istotną, co struktura, kompozycja czy układ barw. Przyjmowali, że powinien stać się integralną częścią form sztuki, takich jak obrazy, rzeźby lub instalacje. Chcąc uchwycić związek ruchu ze światem form wizualnych obserwowali fale morskie, działanie wiatru, pracę maszyn umieszczonych we wnętrzach fabryk.
Podstawowe założenia sztuki kinetycznej kształtowały się w pierwszej połowie XX w. O włączenie ruchu do repertuaru form artystycznych zabiegali już twórcy awangardowi, na kilka dekad zanim rzeźba kinetyczna stała się odrębną dziedziną sztuki drugiej połowy XX w.
Szczególną wagę do zjawisk związanych z ruchem przywiązywali twórcy, którzy dążyli do połączenia sztuki z nauką i technologiami. Bliskie nurtowi kinetycznemu założenia odnaleźć możemy w pismach szkoły Bauhausu oraz w teoriach rosyjskich konstruktywistów. Wyrazem dążeń drugiego z wymienionych środowisk był Manifest realistyczny ogłoszony w roku 1920 w Moskwie przez Nauma Gabo (1890‑1977) i Nicolasa Pevsnera (1902‑1983). Zdaniem autorów wprowadzenie rytmów kinetycznych było jednym z warunków koniecznych dla przywrócenia sztuce zdolności trafnego wyrażenia świata:
Przestrzeń i Czas są jedynymi formami, na których budowane jest życie, dlatego też na nich trzeba budować sztukę. [...] Któż wskaże nam formy bardziej od nich skuteczne? [...] Dać wyraz naszemu odczuwaniu świata w kategoriach Przestrzeni i Czasu — oto jedyny cel naszej twórczości plastycznej. [...] Uznajemy za nowy element sztuki RYTMY KINETYCZNE, jako główne formy naszego odczucia rzeczywistego czasu.
[przekł. A. Jakimowicz; cyt. za Artyści o sztuce. Od van Gogha do Picassa, oprac. E. Grabska H. Morawska, Warszawa 1969]
Gabo i Pevsner zauważali przy tym, że pierwsze próby w tym zakresie podjęli poprzedzający ich reprezentanci kubizmu i futuryzmu. W rzeczy samej kubiści zrywając z tradycją stosowania perspektywy zbieżnej starali się przedstawić w dziełach malarskich obiekt widziany jednocześnie z wielu ujęć i w ten sposób uzupełnić obrazy trójwymiarowych brył o czwarty element jakim był czas. Futuryści natomiast zwielokrotniali sylwetki przedstawianych postaci, naśladując w ten sposób fotografów i twórców filmowych utrwalających na kliszach ruch w kolejnych jego fazach, klatka po klatce. Jednakże zarówno kubiści, jak i futuryści poprzestawali na dążeniu do przedstawiania ruchu, nie zakładając konieczności jego realnego włączenia w strukturę swoich rzeźb i obrazów. Gabo i Pevsner krytykowali dokonania poprzedników jako zbyt powierzchowne:
Nie bacząc na żądania odrodzonego ducha naszych czasów, sztuka ciągle jeszcze karmi się wierzeniami, pozorami zewnętrznymi i bezsilnie szamoce się między naturalizmem a symbolizmem, między romantyzmem a mistycyzmem Próby kubistów i futurystów, by wyprowadzić z tego grzęzawiska przeszłości sztuki plastyczne, nie przyniosły nic prócz nowych błędów. Kubizm, który zaczął od uproszczenia techniki plastycznej, zakończył na analizowaniu jej i zastygł. [...] Można było z zainteresowaniem śledzić doświadczenia kubistów, lecz kontynuować ich nie można, przekonawszy się, że doświadczenia te ślizgają się po powierzchni sztuki, nie sięgając do jej podstaw, i że rezultatem tego jest to samo co dawniej: graficzność, dekoracyjność płaszczyzny, objętość i bryłowatość. Futuryzm można było w swoim czasie witać jako odświeżający rozmach rewolucji, którą zapowiadał, jako druzgocącą krytykę przeszłości, ponieważ niczym innym nie można było zdobyć tych barykad artystycznych „dobrego smaku” — na to potrzeba było prochu, wiele prochu; ale nie można budować systemu artystycznego na tylko jednym haśle rewolucyjnym. [...] W zakresie zadań malarskich futuryzm nie wyszedł poza trochę ulepszoną próbę utrwalenia na płótnie refleksu oka — próbę, która już u impresjonistów została doprowadzona do punktu krytycznego. Każdy zrozumie z łatwością, że zwykły zapis graficzny szeregu migawkowych zdjęć zatrzymanego ruchu nie może odtworzyć samego ruchu. [...]
[przekł. A. Jakimowicz; cyt. za Artyści o sztuce. Od van Gogha do Picassa, oprac. E. Grabska H. Morawska, Warszawa 1969]
Projekty i realizacje Nauma Gabo
Autorzy „Manifestu realistycznego” wprowadzali swoje idee w życie konstruując eksperymentalne „konstrukcje kinetyczne”. „Stojąca fala” powstała w roku 1920 rzeźba Nauma Gabo jest uznawana z jedną z pierwszych z prac spełniającą założenia nurtu kinetycznego. Istotą sztuki Gabo była eksploracja przestrzeni. Zdaniem artysty sztuka musi istnieć aktywnie w czterech wymiarach, w tym w czasie. W pracach wykorzystywał czas i przestrzeń jako elementy konstrukcyjne. Jego rzeźby inicjują związek między tym, co namacalne, a tym, co niematerialne, między tym, co uproszczone w swojej rzeczywistości, a nieograniczonymi możliwościami intuicyjnej wyobraźni. Element ruchu u Gabo jest związany z silnym rytmem, bardziej niejawnym i głębszym niż chaotyczne wzory samego życia.
RZD9tiHtY9qTm
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia rzeźbę Nauma Gabo „Stojąca fala”. Ukazuje stalowy pręt, zamontowany na kwadratowej drewnianej podstawie podczas działania. Na zdjęciu widoczne są efekty drgania, tworzące widoczna w ciemności powstałą spiralę, będącą falą drgań przedmiotu. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Mechaniczna rzeźba składająca się ze zwykłego stalowego pręta wyłaniającego się z małej czarnej drewnianej podstawy. 2. Po uruchomieniu przez naciśnięcie przycisku maszyna ożywa: dzięki gwałtownym oscylacjom spowodowanym przez ukryty w podstawie silnik elektryczny, tworzy złudzenie krętego, trójwymiarowego kształtu. 3. Obraz generowany przez te ruchy, z jego drżącą przezroczystością, jest obrazem „fali stojącej” – terminu zaczerpniętego z dziedziny fizyki, znanego Gabo dzięki jego studiom w dziedzinie nauk przyrodniczych i inżynierii.
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia rzeźbę Nauma Gabo „Stojąca fala”. Ukazuje stalowy pręt, zamontowany na kwadratowej drewnianej podstawie podczas działania. Na zdjęciu widoczne są efekty drgania, tworzące widoczna w ciemności powstałą spiralę, będącą falą drgań przedmiotu. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Mechaniczna rzeźba składająca się ze zwykłego stalowego pręta wyłaniającego się z małej czarnej drewnianej podstawy. 2. Po uruchomieniu przez naciśnięcie przycisku maszyna ożywa: dzięki gwałtownym oscylacjom spowodowanym przez ukryty w podstawie silnik elektryczny, tworzy złudzenie krętego, trójwymiarowego kształtu. 3. Obraz generowany przez te ruchy, z jego drżącą przezroczystością, jest obrazem „fali stojącej” – terminu zaczerpniętego z dziedziny fizyki, znanego Gabo dzięki jego studiom w dziedzinie nauk przyrodniczych i inżynierii.
Naum Gabo, „Stojąca fala”, 1920, Tate Modern, Londyn, Anglia, tate.org.uk, CC BY 3.0
RafPKuFsCEzwH
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia „Szkic do budowy kinetycznej” autorstwa Naum Gabo. Sporządzony na papierze milimetrowym rysunek przedstawia schemat działania pracy artysty. Rysunek zawiera konstrukcję. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Cel Gabo, jakim jest stworzenie sztuki publicznej, która mogłaby odgrywać rolę w nowym społeczeństwie obiecanym przez rewolucję rosyjską. 2. Szkic do budowy kinetycznej pokazuje radykalne wprowadzenie prawdziwego ruchu do przestrzeni.
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia „Szkic do budowy kinetycznej” autorstwa Naum Gabo. Sporządzony na papierze milimetrowym rysunek przedstawia schemat działania pracy artysty. Rysunek zawiera konstrukcję. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Cel Gabo, jakim jest stworzenie sztuki publicznej, która mogłaby odgrywać rolę w nowym społeczeństwie obiecanym przez rewolucję rosyjską. 2. Szkic do budowy kinetycznej pokazuje radykalne wprowadzenie prawdziwego ruchu do przestrzeni.
Naum Gabo, „Szkic do budowy kinetycznej”, 1922, Tate Modern, Londyn, Anglia, tate.org.uk, CC BY 3.0
RIuzLNnjmyEea
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia instalację „Kolumna”” autorstwa Naum Gabo. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Według Gabo praca reprezentowała poszukiwania obrazu, który połączyłby element rzeźbiarski z elementem architektonicznym w jedną całość. Pierwotnie miał być makietą pomnika, który nigdy nie został zbudowany, powstał po emigracji Gabo do Niemiec., 2. Liniowa konstrukcja w przestrzeni podkreśla dążenia artysty do nowoczesnych materiałów budowlanych, w przeciwieństwie do tradycyjnych, takich jak marmur, glina lub brąz., 3. Gabo zdematerializował masę i powierzchnię, otwierając drogę do nowego sposobu pokazywania rzeczywistości.
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia instalację „Kolumna”” autorstwa Naum Gabo. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Według Gabo praca reprezentowała poszukiwania obrazu, który połączyłby element rzeźbiarski z elementem architektonicznym w jedną całość. Pierwotnie miał być makietą pomnika, który nigdy nie został zbudowany, powstał po emigracji Gabo do Niemiec., 2. Liniowa konstrukcja w przestrzeni podkreśla dążenia artysty do nowoczesnych materiałów budowlanych, w przeciwieństwie do tradycyjnych, takich jak marmur, glina lub brąz., 3. Gabo zdematerializował masę i powierzchnię, otwierając drogę do nowego sposobu pokazywania rzeczywistości.
Naum Gabo, „Kolumna”, 1923, Tate Modern, Londyn, Anglia, tate.org.uk, CC BY 3.0
Modulator László’a Moholya‑Nagya
Węgierski artysta, László Moholy‑Nagy (1895–1946) wywarł prawdopodobnie największy wpływ na powojenną edukację artystyczną w Stanach Zjednoczonych. Jego twórczość ukształtowały: dadaizm, suprematyzm, konstruktywizm i debaty o fotografii. Moholy‑Nagy wierzył, że ludzkość może przekonać się do sztuki, gdy zostanie wykorzystany potencjał nowych technologii. Jego zdaniem artyści powinni kształcić się w projektowaniu i dzięki eksperymentom szukać sposobów na zaspokojenie potrzeb ludzkości. Zainteresowanie Moholy’a‑Nagy’a cechami przestrzeni, czasu i światła obecne było w całej jego twórczości, niezależnie od tego, czy malował, czy tworzył „fotogramy” (fotografie wykonane bez użycia kamery lub negatywu), czy też tworzył rzeźby z przezroczystego pleksiglasu. Wraz z Györgym Kepesem i Hansem Richterem zaproponował formy kinetyczne jako elementy nowego rodzaju sztuki, właściwe dla współczesności. Zaangażował media i technikę maszynową w celu poszerzenia percepcji. W swojej teorii nowych przestrzeni Moholy‑Nagy rozważał rolę i efekty fotografii w opisie przestrzennym. Zaproponował uporządkowaną sekwencję etapów rozwoju rzeźby, która obejmowała, jako rodzaj transcendentnej apoteozy, modulowany ruch instrumentów. Moholy‑Nagy był szczególnie zafascynowany szczątkowymi powidokamiPowidokpowidokamiszybkiego ruchu. Twierdził, że kinetyczne śledzenie dorozumianej, wirtualnej objętości doprowadziło do najbardziej zaawansowanego etapu rozwoju rzeźbiarskiego, naturalnego wniosku o ciągłej i dematerializującej ewolucji w kierunku lekkiej, nieważkiej struktury rzeźby. Sam zbudował urządzenia kinetyczne do produkcji tych efektów, czego przykładem jest Modulator światła i przestrzeni z 1930 roku, złożony projektor kinetyczny, który wywołał efekty fotogramów jako animowanych sekwencji przestrzennych.
RdSiFtTPMYwMh
Ilustracja interaktywna przedstawia rzeźbę László Moholy'a-Nagy'a „Modulator światła i przestrzeni". Jest to złożony projektor kinetyczny, który wywołał efekty fotogramów jako animowanych sekwencji przestrzennych. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Modulator światła i przestrzeni składał się z dużej okrągłej podstawy podtrzymującej różne ruchome elementy: kilka metalowych prostokątów zaprojektowanych do szarpania się w nieregularny sposób; perforowane metalowe krążki, które wypuściły małą czarną kulkę; szklaną spiralę, która obracała się tworząc iluzję stożkowej formy. 2. Centralnym elementem efektu utworu było 130 zintegrowanych żarówek elektrycznych, których światło przebijało się przez konstrukcję, tworząc mesmeryczne interakcje światła i cienia na otaczających powierzchniach. 3. Praca została po raz pierwszy pokazana w ramach wystawy Deutscher Werkbund („Niemieckie Stowarzyszenie Rzemieślników”) w Paryżu.
Ilustracja interaktywna przedstawia rzeźbę László Moholy'a-Nagy'a „Modulator światła i przestrzeni". Jest to złożony projektor kinetyczny, który wywołał efekty fotogramów jako animowanych sekwencji przestrzennych. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Modulator światła i przestrzeni składał się z dużej okrągłej podstawy podtrzymującej różne ruchome elementy: kilka metalowych prostokątów zaprojektowanych do szarpania się w nieregularny sposób; perforowane metalowe krążki, które wypuściły małą czarną kulkę; szklaną spiralę, która obracała się tworząc iluzję stożkowej formy. 2. Centralnym elementem efektu utworu było 130 zintegrowanych żarówek elektrycznych, których światło przebijało się przez konstrukcję, tworząc mesmeryczne interakcje światła i cienia na otaczających powierzchniach. 3. Praca została po raz pierwszy pokazana w ramach wystawy Deutscher Werkbund („Niemieckie Stowarzyszenie Rzemieślników”) w Paryżu.
László Moholy-Nagy, „Modulator światła i przestrzeni” 1930, Solomon R. Guggenheim Museum, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, medium.com, CC BY 3.0
Już w 1922 roku László Moholy‑Nagy zaczął wykonywać rzeźby metalowe. Wierzył, że nowe materiały wymagają nowego rodzaju sztuki, a metal był atrakcyjny dla jego połączenia z przemysłem i nowoczesnymi maszynami. Kontynuował pracę z tym materiałem do końca życia, wykorzystując go do tworzenia obiektów, takich jak Podwójna forma z chromowanymi prętami (1946), spiralna rzeźba przeplatających się, chromowanych mosiężnych prętów perforujących grubą płytę przezroczystego pleksiglasu.
R1VEwF9JG79kS
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia rzeźbę László Moholy-Nagy „Podwójna forma z chromowanymi prętami”. Zdjęcie ukazuje pracę artysty podczas działania. Przedstawia zwieszony wokół przeźroczystej płytki zwój metalowego drutu, który rzuca na ścianę cień. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Konstrukcja z prętów wisi w powietrzu - jest ucieleśnieniem zainteresowań artysty światłem - jego ulubionym środkiem wyrazu ruchu i przejrzystości. 2. Obiekt rzuca spektakularny pokaz cieni na ścianę, obracając się delikatnie w przestrzeni i tworząc zjawisko, które Moholy-Nagy określił jako „wizję w ruchu”.
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia rzeźbę László Moholy-Nagy „Podwójna forma z chromowanymi prętami”. Zdjęcie ukazuje pracę artysty podczas działania. Przedstawia zwieszony wokół przeźroczystej płytki zwój metalowego drutu, który rzuca na ścianę cień. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Konstrukcja z prętów wisi w powietrzu - jest ucieleśnieniem zainteresowań artysty światłem - jego ulubionym środkiem wyrazu ruchu i przejrzystości. 2. Obiekt rzuca spektakularny pokaz cieni na ścianę, obracając się delikatnie w przestrzeni i tworząc zjawisko, które Moholy-Nagy określił jako „wizję w ruchu”.
László Moholy-Nagy, „Podwójna forma z chromowanymi prętami”, 1946, Solomon R. Guggenheim Museum, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, wp.com, CC BY 3.0
Mobile Alexandra Caldera
Alexander Calder (1898‑1976) jest amerykańskim artystą najbardziej znanym z wynalezienia ruchomych i drucianych rzeźb. W latach dwudziestych studiował rysunek i malarstwo u George'a Luksa i Boardmana Robinsona w Art Students League w Nowym Jorku. Przeniósł się do Paryża, aby kontynuować studia w 1926 roku, gdzie został wprowadzony do europejskiej awangardyAwangardaawangardy. Podczas wizyty w paryskim studio Caldera w 1931 roku, jego przyjaciel, Marcel Duchamp użył terminu „mobile” jako gry słów w języku francuskim oznaczających zarówno „ruch”, jak i „motyw”. W najwcześniejszych pracach mobilnych używał silników, ale wkrótce porzucił mechanikę i zaprojektowane elementy, które poruszane są prądami powietrza lub interakcjami człowieka. Pionierskie podejście Caldera do rzeźby, które uważał za abstrakcjęAbstrakcjaabstrakcjękinetyczną, było integralną częścią ewolucji modernizmu. Uznał, że w rzeźbie istnieje wewnętrzny element aktywności, którego widz staje się częścią, gdy zmuszony jest do działania.
R5iCVL75LMOJo
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia rzeźbę Alexandra Caldera „Czerwone Mobile”. Fotografia ukazuje konstrukcję metalową zawieszoną pod sufitem, na które składają się czerwone blaszki zamocowane na drucikach i prętach. Wprawiona w ruch konstrukcja pozostawia na ścianie ruchome cienie. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Zawieszone w powietrzu elementy składają się z malowanych blach łączonych szkieletem z prętów i drutu. 2. Rzeźba wykonuje powolny ruch z obliczoną równowagą, mając na celu stworzenie wizualnego odpowiednika harmonijnej, ale nieprzewidywalnej aktywności natury.
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia rzeźbę Alexandra Caldera „Czerwone Mobile”. Fotografia ukazuje konstrukcję metalową zawieszoną pod sufitem, na które składają się czerwone blaszki zamocowane na drucikach i prętach. Wprawiona w ruch konstrukcja pozostawia na ścianie ruchome cienie. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Zawieszone w powietrzu elementy składają się z malowanych blach łączonych szkieletem z prętów i drutu. 2. Rzeźba wykonuje powolny ruch z obliczoną równowagą, mając na celu stworzenie wizualnego odpowiednika harmonijnej, ale nieprzewidywalnej aktywności natury.
Alexander Calder, „Czerwone Mobile”, 1961, Malowane blachy i pręty metalowe, Muzeum Sztuk Pięknych w Montrealu, ggpht.com, CC BY 3.0
Calder ręcznie wycinał, wyginał, przekłuwał i skręcał swoje materiały, ręcznie formował rzeźbiarską formę. Kształt, rozmiar, kolor, przestrzeń i ruch łączą się i tworzą zrównoważone relacje, które zapewniają wizualny odpowiednik harmonijnej, ale nieprzewidywalnej aktywności natury.
ReCKUom9YWWwM
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia instalację Alexandra Caldera „Bez tytułu”. Fotografia ukazuje konstrukcję metalową zawieszoną pod sufitem, na które składają się rozwieszone pod sufitem przedmioty zamontowane na opracowanej delikatnej konstrukcji, wprawianej w ruch za pomocą ruchu powietrza. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. W Bez tytułu z 1934 roku proste drewniane kształty - w większości niepomalowane - są zawieszone na metalowych prętach. 2. W wyniku ruchu powietrza, poruszają się spontanicznie i nieprzewidywalnie, różne elementy przemieszczają się w różnych kierunkach z różną prędkością.
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia instalację Alexandra Caldera „Bez tytułu”. Fotografia ukazuje konstrukcję metalową zawieszoną pod sufitem, na które składają się rozwieszone pod sufitem przedmioty zamontowane na opracowanej delikatnej konstrukcji, wprawianej w ruch za pomocą ruchu powietrza. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. W Bez tytułu z 1934 roku proste drewniane kształty - w większości niepomalowane - są zawieszone na metalowych prętach. 2. W wyniku ruchu powietrza, poruszają się spontanicznie i nieprzewidywalnie, różne elementy przemieszczają się w różnych kierunkach z różną prędkością.
Alexander Calder, „Bez tytułu”, 1934, Solomon R. Guggenheim Museum, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, wp.com, CC BY 3.0
W 1934 roku Calder wykonał swoje pierwsze prace plenerowe. Wystawione na zewnątrz początkowe stojące mobile poruszały się na wietrze w naturalnych, spontanicznych rytmach. Jednak na zewnątrz wiele delikatnych elementów zostało uszkodzone przez wiatr, co wpłynęło na zmianę koncepcji.
W 1936 roku rozwiązał problem – zaczął tworzyć makiety w mniejszej skali, które następnie powiększył do monumentalnego rozmiaru. Większe prace zostały wykonane pod jego kierunkiem, przy użyciu klasycznych technik, stosowanych przez tradycyjnych rzeźbiarzy, w tym jego ojca i dziadka. Calder zaczął rysować swoje projekty na brązowym papierze rzemieślniczym, który powiększał za pomocą siatki. Większość monumentalnych prac wykonał po 1962 roku w Etablissements Biémont w Tours we Francji. Stabilizatory wykonane były z blachy stalowej, a następnie pomalowane na czarno lub w kolorze, wyjątkiem jest swtorzona w 1967 roku Trzy dyski.
RQz8r1SK1cPBS
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia instalację Alexandra Caldera „Trzy dyski”. Jest metalową, abstrakcyjną konstrukcją osadzoną w terenie. Fotografia ukazuje rzeźbę na placu, za nią znajduje się widok na drzewa i zabudowę miejską oraz chmury na niebie. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Rzeźba składa się z pięciu łuków wykonanych z niepolerowanej stali nierdzewnej. 2. Zachodzące na siebie łuki stoją na sześciu smukłych słupkach, których wierzchołki zdobią dwa punkty i trzy dyski. 3. Abstrakcyjne i asymetryczne, ale zrównoważone formy tworzą cienie i światła, które sprawiają wrażenie tanecznych ruchów. 4. Rzeźba symbolizuje ludzki postęp i siłę.
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia instalację Alexandra Caldera „Trzy dyski”. Jest metalową, abstrakcyjną konstrukcją osadzoną w terenie. Fotografia ukazuje rzeźbę na placu, za nią znajduje się widok na drzewa i zabudowę miejską oraz chmury na niebie. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Rzeźba składa się z pięciu łuków wykonanych z niepolerowanej stali nierdzewnej. 2. Zachodzące na siebie łuki stoją na sześciu smukłych słupkach, których wierzchołki zdobią dwa punkty i trzy dyski. 3. Abstrakcyjne i asymetryczne, ale zrównoważone formy tworzą cienie i światła, które sprawiają wrażenie tanecznych ruchów. 4. Rzeźba symbolizuje ludzki postęp i siłę.
Alexander Calder, „Trzy dyski”, 1967, Ville de Montréal, Kanada, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
W czerwcu 1969 roku Calder ustawił jedną ze swoich monumentalnych prac „Wielka prędkość” w Grand Rapids w stanie Michigan. Rzeźba jest pierwszym dziełem w Stanach Zjednoczonych, które otrzymało dofinansowanie z National Endowment for the Arts. Rzeźba stała się popularnym miejscem spotkań zarówno mieszkańców, jak i turystów, jest centralnym punktem corocznego Festiwalu Sztuki w mieście.
R1QzWzdhORgyP
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia instalację Alexandra Caldera „Wielka prędkość”. Fotografia przedstawia rzeźbę artysty umiejscowioną na miejskim placu. Obiekt jest koloru czerwonego. Tłem jest zabudowa miejska, na którą składają się drzewa wraz z fragmentem blokowej architektury. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Calder zastosował płaską blachę stalową, nitowana i spawaną. 2. Rzeźba ma 43 stopy wysokości, 54 stopy długości i 30 stóp szerokości i waży 42 tony. Jest pomalowana na jasnoczerwony kolor. 3. Praca, w przeciwieństwie do ruchomych mobile jest statyczna.
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia instalację Alexandra Caldera „Wielka prędkość”. Fotografia przedstawia rzeźbę artysty umiejscowioną na miejskim placu. Obiekt jest koloru czerwonego. Tłem jest zabudowa miejska, na którą składają się drzewa wraz z fragmentem blokowej architektury. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Calder zastosował płaską blachę stalową, nitowana i spawaną. 2. Rzeźba ma 43 stopy wysokości, 54 stopy długości i 30 stóp szerokości i waży 42 tony. Jest pomalowana na jasnoczerwony kolor. 3. Praca, w przeciwieństwie do ruchomych mobile jest statyczna.
Alexander Calder, „Wielka prędkość”, 1969, Grand Rapids, Michigan, Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna
RCH3AYlUZX9ez
Ćwiczenie 1
Wymień autorów prac: Stojąca fala, Podwójna forma z chromowanymi prętami.
Wymień autorów prac: Stojąca fala, Podwójna forma z chromowanymi prętami.
Re2Oyt1dbdWb5
Ćwiczenie 2
Podaj tytuły dwóch rzeźb Celdara.
Podaj tytuły dwóch rzeźb Celdara.
Rozpoznaj tytuły rzeźb.
.................
.................
RTStcK6rOKwAB
Ćwiczenie 3
Wymień materiały zastosowane przez Caldera w rzeźbie Bez tytułu.
Wymień materiały zastosowane przez Caldera w rzeźbie Bez tytułu.
Rozpoznaj materiały, zastosowane przez Caldera.
drewno, drewno, drewno, stal
.................
.................
.................
.................
RlnD3wHPpCams
Ćwiczenie 4
Do prac przyporządkuj miejsca, w których się znajdują. Naum Gabo, „Kolumna” Możliwe odpowiedzi: 1. Grand Rapids, Michigan, Stany Zjednoczone, 2. Solomon R. Guggenheim Museum, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, 3. Tate Modern, Londyn, Anglia, 4. Muzeum Sztuk Pięknych w Montrealu László Moholy-Nagy, „Podwójna forma z chromowanymi prętami” Możliwe odpowiedzi: 1. Grand Rapids, Michigan, Stany Zjednoczone, 2. Solomon R. Guggenheim Museum, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, 3. Tate Modern, Londyn, Anglia, 4. Muzeum Sztuk Pięknych w Montrealu Alexander Calder, „Czerwone Mobile” Możliwe odpowiedzi: 1. Grand Rapids, Michigan, Stany Zjednoczone, 2. Solomon R. Guggenheim Museum, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, 3. Tate Modern, Londyn, Anglia, 4. Muzeum Sztuk Pięknych w Montrealu Alexander Calder, „Wielka prędkość” Możliwe odpowiedzi: 1. Grand Rapids, Michigan, Stany Zjednoczone, 2. Solomon R. Guggenheim Museum, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, 3. Tate Modern, Londyn, Anglia, 4. Muzeum Sztuk Pięknych w Montrealu
Do prac przyporządkuj miejsca, w których się znajdują. Naum Gabo, „Kolumna” Możliwe odpowiedzi: 1. Grand Rapids, Michigan, Stany Zjednoczone, 2. Solomon R. Guggenheim Museum, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, 3. Tate Modern, Londyn, Anglia, 4. Muzeum Sztuk Pięknych w Montrealu László Moholy-Nagy, „Podwójna forma z chromowanymi prętami” Możliwe odpowiedzi: 1. Grand Rapids, Michigan, Stany Zjednoczone, 2. Solomon R. Guggenheim Museum, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, 3. Tate Modern, Londyn, Anglia, 4. Muzeum Sztuk Pięknych w Montrealu Alexander Calder, „Czerwone Mobile” Możliwe odpowiedzi: 1. Grand Rapids, Michigan, Stany Zjednoczone, 2. Solomon R. Guggenheim Museum, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, 3. Tate Modern, Londyn, Anglia, 4. Muzeum Sztuk Pięknych w Montrealu Alexander Calder, „Wielka prędkość” Możliwe odpowiedzi: 1. Grand Rapids, Michigan, Stany Zjednoczone, 2. Solomon R. Guggenheim Museum, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, 3. Tate Modern, Londyn, Anglia, 4. Muzeum Sztuk Pięknych w Montrealu
Do prac przyporządkuj miejsca, w których się znajdują.
Muzeum Sztuk Pięknych w Montrealu, Grand Rapids, Michigan, Stany Zjednoczone, Tate Modern, Londyn, Anglia, Solomon R. Guggenheim Museum, Nowy Jork, Stany Zjednoczone
Naum Gabo, „Kolumna”
László Moholy-Nagy, „Podwójna forma z chromowanymi prętami”
Alexander Calder, „Czerwone Mobile”
Alexander Calder, „Wielka prędkość”
R1ZQ37QCPrrV4
Ćwiczenie 5
Odpowiedz, jakie były główne założenia sztuki kinetycznej.
Odpowiedz, jakie były główne założenia sztuki kinetycznej.
Odpowiedz, co przedstawia zamieszczony poniżej szkic.
.................
RucGzgGg7whDJ
Ćwiczenie 6
Uporządkuj rzeźby Caldera zgodnie z chronologia ich powstania: Trzy dyski, Wielka prędkość, Bez tytułu.
Uporządkuj rzeźby Caldera zgodnie z chronologia ich powstania: Trzy dyski, Wielka prędkość, Bez tytułu.
Uporządkuj rzeźby Caldera zgodnie z chronologia ich powstania.
Ru86MWWnYthc3
Ćwiczenie 7
Odpowiedz, kto jest autorem pojęcia mobile, odnoszącego się do prac Alexandra Caldera.
Odpowiedz, kto jest autorem pojęcia mobile, odnoszącego się do prac Alexandra Caldera.
Odpowiedz, kto jest autorem pojęcia mobile, odnoszącego się do prac Alexandra Caldera.
............................
Słownik pojęć
Abstrakcja
Abstrakcja
łac. abstractio oddzielenie, odłączenie, oderwanie – pojęcie ogólne, stanowiące rezultat czynności abstrahowania, tj. myślowego wyodrębniania pewnych cech danego przedmiotu, istotnych ze względu na założony ce; dzieło sztuki stanowiące kompozycję linii, barwnych plam, brył i płaszczyzn.
Awangarda
Awangarda
nazwa ogółu wewnętrznie zróżnicowanych tendencji w sztuce XX w., zwłaszcza w jego drugim i trzecim 10‑leciu (awangarda „klasyczna”), odznaczających się radykalnym nowatorstwem, skłonnością do eksperymentu i świadomością przyszłościową.
Powidok
Powidok
utrzymywanie się wrażenia wzrokowego (1 s do kilku minut) po ustaniu działania silnego bodźca świetlnego, który wywołał to wrażenie.
Źródło: https://encyklopedia.pwn.pl
Galeria dzieł sztuki
RNuvatJdw6XWe
Ilustracja przedstawia rzeźbę „Stojąca fala” autorstwa Nauma Gabo. Mechaniczna rzeźba składająca się ze zwykłego stalowego pręta wyłaniającego się z małej czarnej drewnianej podstawy. Po uruchomieniu przez naciśnięcie przycisku maszyna ożywa: dzięki gwałtownym oscylacjom spowodowanym przez ukryty w podstawie silnik elektryczny, tworzy złudzenie krętego, trójwymiarowego kształtu.
Naum Gabo, „Stojąca fala”, 1920, Tate Modern, Londyn, Anglia, tate.org.uk, CC BY 3.0
R1DdTxLQFaQlC
Ilustracja przedstawia „Szkic do budowy kinetycznej” autorstwa Naum Gabo. Szkic do budowy kinetycznej pokazuje radykalne wprowadzenie prawdziwego ruchu do przestrzeni.
Naum Gabo, „Szkic do budowy kinetycznej”, 1922, Tate Modern, Londyn, Anglia, tate.org.uk, CC BY 3.0
R1Vz4yET0soMZ
Ilustracja przedstawia instalację „Kolumna”” autorstwa Naum Gabo. Według Gabo praca reprezentowała poszukiwania obrazu, który połączyłby element rzeźbiarski z elementem architektonicznym w jedną całość. Pierwotnie miał być makietą pomnika, który nigdy nie został zbudowany. Liniowa konstrukcja w przestrzeni podkreśla dążenia artysty do nowoczesnych materiałów budowlanych, w przeciwieństwie do tradycyjnych, takich jak marmur, glina lub brąz.
Naum Gabo, „Kolumna”, 1923, Tate Modern, Londyn, Anglia, tate.org.uk, CC BY 3.0
R1IkRhd0458N9
Ilustracja przedstawia rzeźbę „Podwójna forma z chromowanymi prętami” autorstwa László Moholy-Nagy. Konstrukcja z prętów wisi w powietrzu - jest ucieleśnieniem zainteresowań artysty światłem - jego ulubionym środkiem wyrazu ruchu i przejrzystości. Obiekt rzuca spektakularny pokaz cieni na ścianę, obracając się delikatnie w przestrzeni i tworząc zjawisko, które Moholy-Nagy określił jako „wizję w ruchu”.
László Moholy-Nagy, „Podwójna forma z chromowanymi prętami”, 1946, Solomon R. Guggenheim Museum, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, wp.com, CC BY 3.0
RJvBdhQqxBIW9
Ilustracja przedstawia rzeźbę „Czerwone Mobile” autorstwa Alexandra Caldera. Zawieszone w powietrzu elementy składają się z malowanych blach łączonych szkieletem z prętów i drutu. Rzeźba wykonuje powolny ruch z obliczoną równowagą, mając na celu stworzenie wizualnego odpowiednika harmonijnej, ale nieprzewidywalnej aktywności natury.
Alexander Calder, „Czerwone Mobile”, 1961, Malowane blachy i pręty metalowe, Muzeum Sztuk Pięknych w Montrealu, ggpht.com, CC BY 3.0
RYLqKzQDU9vy8
Ilustracja przedstawia rzeźbę „Podwójna forma z chromowanymi prętami” autorstwa László Moholy-Nagy. Konstrukcja z prętów wisi w powietrzu - jest ucieleśnieniem zainteresowań artysty światłem - jego ulubionym środkiem wyrazu ruchu i przejrzystości. Obiekt rzuca spektakularny pokaz cieni na ścianę, obracając się delikatnie w przestrzeni i tworząc zjawisko, które Moholy-Nagy określił jako „wizję w ruchu”.
László Moholy-Nagy, „Podwójna forma z chromowanymi prętami”, 1946, Solomon R. Guggenheim Museum, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, wp.com, CC BY 3.0
RlBl38cc8Xaq7
Ilustracja przedstawia instalację „Trzy dyski” autorstwa Alexandra Caldera. Rzeźba składa się z pięciu łuków wykonanych z niepolerowanej stali nierdzewnej. Zachodzące na siebie łuki stoją na sześciu smukłych słupkach, których wierzchołki zdobią dwa punkty i trzy dyski. Abstrakcyjne i asymetryczne, ale zrównoważone formy tworzą cienie i światła, które sprawiają wrażenie tanecznych ruchów. Rzeźba symbolizuje ludzki postęp i siłę.
• Alexander Calder, „Trzy dyski”, 1967, Ville de Montréal, Kanada, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
RnT5ji2u1C1Zm
Ilustracja interaktywna przedstawia instalację „Wielka prędkość” autorstwa Alexandra Caldera. Auto dzieła zastosował płaską blachę stalową, nitowana i spawaną. Rzeźba jest pomalowana na jasnoczerwony kolor. Praca, w przeciwieństwie do ruchomych mobile jest statyczna.
Alexander Calder, „Wielka prędkość”, 1969, Grand Rapids, Michigan, Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna
Bibliografia
Artyści o sztuce. Od van Gogha do Picassa, oprac. E. Grabska H. Morawska, Warszawa 1969.
Kierunki i tendencje sztuki nowoczesnej, oprac. zbiorowe, Warszawa 1980.
