Dysocjacja elektrolityczna
SCENARIUSZ ZAJĘĆ „Dysocjacja elektrolityczna”
Chemia, III etap edukacyjny
Temat: Dysocjacja elektrolityczna.
Treści kształcenia
Podstawa programowa: Punkt (9.5) [uczeń] bada i opisuje właściwości kwasu octowego (reakcja dysocjacji elektrolitycznej, reakcja z zasadami, metalami i tlenkami metali).
Cele zoperacjonalizowane
UCZEŃ | wie, co to są kwasy karboksylowe, zna ich wzór ogólny; |
zna wzory sumaryczne, półstrukturalne, strukturalne najprostszych kwasów karboksylowych; | |
wie, co to jest szereg homologiczny kwasów karboksylowych; | |
zna właściwości chemiczne i fizyczne kwasu octowego; | |
zna zastosowanie kwasu octowego w życiu codziennym. |
Nabywane umiejętności
UCZEŃ | wymienia nazwy systematyczne oraz zwyczajowe najważniejszych kwasów karboksylowych; |
zapisuje równanie dysocjacji kwasu octowego, reakcji kwasu octowego z magnezem, tlenkiem miedzi (II); | |
zapisuje równanie reakcji kwasu octowego z zasadą sodową w sposób cząsteczkowy, jonowy i jonowy skrócony; | |
potrafi zaprojektować doświadczenia, w których bada właściwości kwasu octowego; | |
wykonuje doświadczenie zgodnie z instrukcją; | |
rysuje schemat doświadczenia, obserwuje przebieg oraz analizuje i wyciąga wnioski z przeprowadzanych doświadczeń; | |
posługuje się w sposób bezpieczny odczynnikami chemicznymi, sprzętem i szkłem laboratoryjnym. |
Kompetencje kluczowe
kompetencje naukowe;
porozumiewanie się w języku ojczystym;
umiejętność uczenia się;
umiejętność pracy w grupie.
Etapy lekcji
Wstęp:
Nauczyciel sprawdza obecność oraz wiadomości uczniów z poprzedniej lekcji. Podaje temat zajęć.
Przebieg zajęć:
Nauczyciel wprowadza uczniów do tematu lekcji. W trakcie pogadanki omawia budowę kwasów karboksylowych, podaje zasady tworzenia nazw systematycznych tych związków oraz wymienia nazwy zwyczajowe. Zapisuje na tablicy wzór ogólny, zaznacza grupę alkilową oraz resztę kwasową. Uczniowie zapoznają się z szeregiem homologicznym kwasów karboksylowych.
Wybrany uczeń rysuje na tablicy szkolnej wzór sumaryczny, strukturalny, półstrukturalny kwasu octowego.
Nauczyciel poleca zapoznanie się z ilustracją interaktywną „Molekuła kwasu octowego”.
Klasa dzieli się na cztery zespoły i przystępuje do wykonania doświadczeń. Celem jest badanie właściwości kwasu octowego. Uczniowie rysują schemat doświadczenia, zapisują obserwacje, formułują wnioski. Nauczyciel podsumowuje doświadczenia wykonane przez uczniów. Wybrani uczniowie próbują zapisać na tablicy szkolnej równania reakcji chemicznych, będących przedmiotem doświadczeń. Zapis równania reakcji kwasu octowego z zasadą sodową powinien być zapisany w sposób cząsteczkowy, jonowy i jonowy skrócony.
Uczniowie korzystając z: wniosków z przeprowadzonych doświadczeń, podręcznika, encyklopedii lub Internetu próbują opisać właściwości chemiczne i fizyczne kwasu octowego.
Nauczyciel szczegółowo tłumaczy doświadczenie numer 1. Na tablicy szkolnej wyjaśnia przebieg procesu dysocjacji kwasu octowego, zapisuje odpowiednie równanie. W celu utrwalenia wiadomości prezentuje animację pt. „Przebieg procesu dysocjacji kwasu octowego”.
Uczniowie w trakcie „burzy mózgów” wymieniają najważniejsze zastosowania w życiu codziennym kwasu octowego.
Instrukcja przeprowadzenia obserwacji
1. Opis teoretyczny omawianego zjawiska:
Kwas octowy ulega reakcji dysocjacji jonowej. Reaguje z metalami aktywnymi, tlenkami metali i wodorotlenkami dając sole (octany). W wyniku reakcji kwasu octowego z zasadą sodową zachodzi reakcja zobojętniania. W wyniku reakcji kwasu octowego z magnezem w próbówce wydziela się gaz (wodór), który zapala się charakterystycznym trzaskiem. Natomiast w wyniku reakcji kwasu octowego z tlenkiem miedzi (II) w próbówce znika czarny osad i pojawia się niebieski klarowny roztwór.
2. Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań:
Celem doświadczenia jest badanie i opisywanie właściwości kwasu octowego.
3. Sposób przygotowania obserwacji (czas, miejsce itd.):
Doświadczenia są prowadzone podczas lekcji chemii w klasie. Klasa dzieli się na cztery zespoły. Potrzebny jest następujący sprzęt oraz odczynniki: kwas octowy, wodorotlenek sodu, wiórki magnezu, tlenek miedzi (II), uniwersalny papierek wskaźnikowy, lakmus, probówki, zlewka, pipeta, statyw, łuczywo, zapałki.
4. Sposób przeprowadzenia obserwacji:
Przykładowe doświadczenia do przeprowadzenia przez uczniów:
Doświadczenie nr 1 – Badanie odczynu roztworu kwasu octowego (dysocjacja elektrolityczna)
Nanieś pipetą na uniwersalny papierek wskaźnikowy kilka kropel kwasu octowego. Narysuj schemat doświadczenia, zapisz obserwacje, wyciągnij wnioski, napisz równanie dysocjacji kwasu octowego.
Doświadczenie nr 2 – Działanie kwasu octowego na wodorotlenek sodu
Do zlewki wlej 2 cmIndeks górny 33 kwasu octowego, następnie dolej lakmus. Dodaj kilka cmIndeks górny 33 wodorotlenku sodu. Narysuj schemat doświadczenia, zapisz obserwacje, wyciągnij wnioski.
Doświadczenie nr 3 – Działanie kwasu octowego na metale
Do probówki umieszczonej w statywie wlej kwas octowy a następnie dorzuć wiórki magnezu. Do wylotu probówki zbliż zapalone łuczywo. Narysuj schemat doświadczenia, zapisz obserwacje, wyciągnij wnioski.
Doświadczenie nr 4 – Działanie kwasu octowego na tlenki metali
Do probówki wlej kwas octowy następnie dodaj tlenek miedzi (II). Próbówkę ogrzewaj nad ogniem. Narysuj schemat doświadczenia, zapisz obserwacje, wyciągnij wnioski.
Podsumowanie:
Nauczyciel podsumowuje najważniejsze wiadomości. Ocenia pracę uczniów. Wyjaśnia pracę domową.
Zadanie domowe
Korzystając z różnych źródeł opisz jak można otrzymać kwas octowy.
Środki dydaktyczne
podręcznik, encyklopedia
komputery połączone z Internetem
odczynniki oraz sprzęt i szkło laboratoryjne
Ilustracja interaktywna „Molekuła kwasu octowego”
Animacja „Przebieg dysocjacji kwasu octowego”
Metody nauczania
pogadanka
„burza mózgów”
doświadczenia laboratoryjne
Formy pracy
praca indywidualna
praca zbiorowa
Zadanie dla chętnych
Co to jest fermentacja octowa?
