Na ilustracji rozsypane wykonane z drewna nutki. Widoczne są pojedyncze i podwójne ósemki w ciepłych, pastelowych kolorach. Na środku duży napis z tematem lekcji: Elementy muzyki - notacja muzyczna.
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela:
Rkj74hMQgJpbB
1
II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.
1. Uczeń zna, rozumie i wykorzystuje w praktyce:
1) podstawowe pojęcia i terminy muzyczne (pięciolinia, klucz, nuta, pauza, wartość rytmiczna, dźwięk, gama, akord, akompaniament) oraz zależności między nimi.;
2) określa podstawowe elementy muzyki (rytm, melodię, harmonię, agogikę, dynamikę, kolorystykę, artykulację).
Nauczysz się
przedstawiać zmiany rozwoju notacji muzycznej na przełomie wieków;
definiować pojęcia: neumy, nota quadrata i notacja menzuralna.
Kultura ustna i pisemna, pierwsze rodzaje zapisu oraz wpływ pisma na rozwój cywilizacji i sztuki
R14sPBZTzV8BF1
Pismo klinowe to najprawdopodobniej najstarsze pismo świata. Zostało ono stworzone przez Sumerów w Mezopotamii ok. 3500 lat p.n.e., używano je na terenie Babilonii i Mezopotamii. Początkowo klinowe pismo sumeryjskie było pismem obrazkowym, jednak z czasem obrazki zaczęły oznaczać także sylaby.
RkTyab3s4gniB1
Pismo egipskie, zwane również hieroglifami, to rodzaj pisma obrazkowego. Zapisywano je na papirusie lub drewnie, czasami ryto w kamieniu.
RoVXbVrXQE59j1
Ciekawostka
Pismo fenickie to pierwsze na świecie pismo alfabetyczne. Alfabet fenicki składał się z 22 spółgłosek.
Rozwój zapisu nutowego od antyku po współczesność
R1G448XvqjwDf1
RmR5myYWVodQI1
W czasach średniowiecznych do głównych ośrodków rozwoju kultury muzycznej należą klasztory i kościoły. Pod koniec IX wieku wykształca się notacja muzyczna służąca zapisowi chorału gregoriańskiego: notacja neumatyczna.
Około roku 1030 włoski mnich i pedagog Guido z Arezzo wprowadził do zapisu nutowego dwie równoległe linie. Na początku nich umieścił litery C i F, które określały wysokość nut. Z tych liter rozwinęły się później kluczeKluczklucze muzyczne. Wkrótce do dwóch linii dodano dwie następne. Nuty miały kwadratowy kształt wynikający z zapisywania ich przy użyciu ptasich piór, dlatego nazywane były nota quadrataNota quadratanota quadrata.
RCRQVP1VTWcxY1
Chociaż pięciolinia umożliwiała precyzyjny zapis wysokości dźwięków, dopiero na przełomie XII i XIII wieku powstała notacja modalna, która przedstawiała także rytm. W połowie wieku XIII we Francji wprowadzono notację menzuralną, czyli taką, w której kształt nuty wskazywał na czas jej trwania. Początkowo używano tylko dwóch wartości rytmicznych: długiej (longa) i krótkiej (brevis).
R1dalxdltXKdz1
RSoQ5CRFTGPSe1
Wprowadzenie pojęć: „nuta”, „pięciolinia” i „klucz”
RFLL3zEnQ77hF
NUTA - znak graficzny, którego położenie na pięciolinii określa wysokość dźwięku, a kształt wskazuje czas trwania
RO20yxfotIYGH
PIĘCIOLINIA – służy do zapisu dźwięków; składa się z pięciu linii oraz pól pomiędzy nimi.
KLUCZ - znak graficzny umieszczany na początku pięciolinii i pozwalający określić wysokość danej nuty; istnieje wiele rodzajów kluczy muzycznych, od których zależy sposób odczytania nut na pięciolinii.
RCIYZEyCMDv2A
R4awzFdO9E2V7
R41ps949tv7XT
Zadania
RtPA4YOG9WrSZ
Ćwiczenie 1
RBJtwBgyYl33u
Ćwiczenie 2
ROnNCmbFQypJ4
Ćwiczenie 3
R16yL3YFRcVk7
Ćwiczenie 4
RgIK1vWFVXMdM
Ćwiczenie 5
R1WePRKXIhjls
Ćwiczenie 6
Połącz hasła z ich definicjami. nuta Możliwe odpowiedzi: 1. np. gregoriański, 2. inaczej pismo egipskie, 3. system znaków graficznych służących do zapisu nut, 4. popularny klucz muzyczny, 5. składa się z linii i pól na których umieszczony jest klucz wiolinowy i nuty, 6. imię włoskiego pedagoga z Arezzo, który wprowadził zapis nutowy na dwóch liniach, 7. znak graficzny, którego położenie na pięciolinii określa wysokość dźwięku, a kształt wskazuje czas trwania, 8. nuta o kwadratowym kształcie – nota wiolinowy Możliwe odpowiedzi: 1. np. gregoriański, 2. inaczej pismo egipskie, 3. system znaków graficznych służących do zapisu nut, 4. popularny klucz muzyczny, 5. składa się z linii i pól na których umieszczony jest klucz wiolinowy i nuty, 6. imię włoskiego pedagoga z Arezzo, który wprowadził zapis nutowy na dwóch liniach, 7. znak graficzny, którego położenie na pięciolinii określa wysokość dźwięku, a kształt wskazuje czas trwania, 8. nuta o kwadratowym kształcie – nota pięciolinia Możliwe odpowiedzi: 1. np. gregoriański, 2. inaczej pismo egipskie, 3. system znaków graficznych służących do zapisu nut, 4. popularny klucz muzyczny, 5. składa się z linii i pól na których umieszczony jest klucz wiolinowy i nuty, 6. imię włoskiego pedagoga z Arezzo, który wprowadził zapis nutowy na dwóch liniach, 7. znak graficzny, którego położenie na pięciolinii określa wysokość dźwięku, a kształt wskazuje czas trwania, 8. nuta o kwadratowym kształcie – nota hieroglify Możliwe odpowiedzi: 1. np. gregoriański, 2. inaczej pismo egipskie, 3. system znaków graficznych służących do zapisu nut, 4. popularny klucz muzyczny, 5. składa się z linii i pól na których umieszczony jest klucz wiolinowy i nuty, 6. imię włoskiego pedagoga z Arezzo, który wprowadził zapis nutowy na dwóch liniach, 7. znak graficzny, którego położenie na pięciolinii określa wysokość dźwięku, a kształt wskazuje czas trwania, 8. nuta o kwadratowym kształcie – nota chorał Możliwe odpowiedzi: 1. np. gregoriański, 2. inaczej pismo egipskie, 3. system znaków graficznych służących do zapisu nut, 4. popularny klucz muzyczny, 5. składa się z linii i pól na których umieszczony jest klucz wiolinowy i nuty, 6. imię włoskiego pedagoga z Arezzo, który wprowadził zapis nutowy na dwóch liniach, 7. znak graficzny, którego położenie na pięciolinii określa wysokość dźwięku, a kształt wskazuje czas trwania, 8. nuta o kwadratowym kształcie – nota notacja Możliwe odpowiedzi: 1. np. gregoriański, 2. inaczej pismo egipskie, 3. system znaków graficznych służących do zapisu nut, 4. popularny klucz muzyczny, 5. składa się z linii i pól na których umieszczony jest klucz wiolinowy i nuty, 6. imię włoskiego pedagoga z Arezzo, który wprowadził zapis nutowy na dwóch liniach, 7. znak graficzny, którego położenie na pięciolinii określa wysokość dźwięku, a kształt wskazuje czas trwania, 8. nuta o kwadratowym kształcie – nota quadrata Możliwe odpowiedzi: 1. np. gregoriański, 2. inaczej pismo egipskie, 3. system znaków graficznych służących do zapisu nut, 4. popularny klucz muzyczny, 5. składa się z linii i pól na których umieszczony jest klucz wiolinowy i nuty, 6. imię włoskiego pedagoga z Arezzo, który wprowadził zapis nutowy na dwóch liniach, 7. znak graficzny, którego położenie na pięciolinii określa wysokość dźwięku, a kształt wskazuje czas trwania, 8. nuta o kwadratowym kształcie – nota Guido Możliwe odpowiedzi: 1. np. gregoriański, 2. inaczej pismo egipskie, 3. system znaków graficznych służących do zapisu nut, 4. popularny klucz muzyczny, 5. składa się z linii i pól na których umieszczony jest klucz wiolinowy i nuty, 6. imię włoskiego pedagoga z Arezzo, który wprowadził zapis nutowy na dwóch liniach, 7. znak graficzny, którego położenie na pięciolinii określa wysokość dźwięku, a kształt wskazuje czas trwania, 8. nuta o kwadratowym kształcie – nota
Połącz hasła z ich definicjami. nuta Możliwe odpowiedzi: 1. np. gregoriański, 2. inaczej pismo egipskie, 3. system znaków graficznych służących do zapisu nut, 4. popularny klucz muzyczny, 5. składa się z linii i pól na których umieszczony jest klucz wiolinowy i nuty, 6. imię włoskiego pedagoga z Arezzo, który wprowadził zapis nutowy na dwóch liniach, 7. znak graficzny, którego położenie na pięciolinii określa wysokość dźwięku, a kształt wskazuje czas trwania, 8. nuta o kwadratowym kształcie – nota wiolinowy Możliwe odpowiedzi: 1. np. gregoriański, 2. inaczej pismo egipskie, 3. system znaków graficznych służących do zapisu nut, 4. popularny klucz muzyczny, 5. składa się z linii i pól na których umieszczony jest klucz wiolinowy i nuty, 6. imię włoskiego pedagoga z Arezzo, który wprowadził zapis nutowy na dwóch liniach, 7. znak graficzny, którego położenie na pięciolinii określa wysokość dźwięku, a kształt wskazuje czas trwania, 8. nuta o kwadratowym kształcie – nota pięciolinia Możliwe odpowiedzi: 1. np. gregoriański, 2. inaczej pismo egipskie, 3. system znaków graficznych służących do zapisu nut, 4. popularny klucz muzyczny, 5. składa się z linii i pól na których umieszczony jest klucz wiolinowy i nuty, 6. imię włoskiego pedagoga z Arezzo, który wprowadził zapis nutowy na dwóch liniach, 7. znak graficzny, którego położenie na pięciolinii określa wysokość dźwięku, a kształt wskazuje czas trwania, 8. nuta o kwadratowym kształcie – nota hieroglify Możliwe odpowiedzi: 1. np. gregoriański, 2. inaczej pismo egipskie, 3. system znaków graficznych służących do zapisu nut, 4. popularny klucz muzyczny, 5. składa się z linii i pól na których umieszczony jest klucz wiolinowy i nuty, 6. imię włoskiego pedagoga z Arezzo, który wprowadził zapis nutowy na dwóch liniach, 7. znak graficzny, którego położenie na pięciolinii określa wysokość dźwięku, a kształt wskazuje czas trwania, 8. nuta o kwadratowym kształcie – nota chorał Możliwe odpowiedzi: 1. np. gregoriański, 2. inaczej pismo egipskie, 3. system znaków graficznych służących do zapisu nut, 4. popularny klucz muzyczny, 5. składa się z linii i pól na których umieszczony jest klucz wiolinowy i nuty, 6. imię włoskiego pedagoga z Arezzo, który wprowadził zapis nutowy na dwóch liniach, 7. znak graficzny, którego położenie na pięciolinii określa wysokość dźwięku, a kształt wskazuje czas trwania, 8. nuta o kwadratowym kształcie – nota notacja Możliwe odpowiedzi: 1. np. gregoriański, 2. inaczej pismo egipskie, 3. system znaków graficznych służących do zapisu nut, 4. popularny klucz muzyczny, 5. składa się z linii i pól na których umieszczony jest klucz wiolinowy i nuty, 6. imię włoskiego pedagoga z Arezzo, który wprowadził zapis nutowy na dwóch liniach, 7. znak graficzny, którego położenie na pięciolinii określa wysokość dźwięku, a kształt wskazuje czas trwania, 8. nuta o kwadratowym kształcie – nota quadrata Możliwe odpowiedzi: 1. np. gregoriański, 2. inaczej pismo egipskie, 3. system znaków graficznych służących do zapisu nut, 4. popularny klucz muzyczny, 5. składa się z linii i pól na których umieszczony jest klucz wiolinowy i nuty, 6. imię włoskiego pedagoga z Arezzo, który wprowadził zapis nutowy na dwóch liniach, 7. znak graficzny, którego położenie na pięciolinii określa wysokość dźwięku, a kształt wskazuje czas trwania, 8. nuta o kwadratowym kształcie – nota Guido Możliwe odpowiedzi: 1. np. gregoriański, 2. inaczej pismo egipskie, 3. system znaków graficznych służących do zapisu nut, 4. popularny klucz muzyczny, 5. składa się z linii i pól na których umieszczony jest klucz wiolinowy i nuty, 6. imię włoskiego pedagoga z Arezzo, który wprowadził zapis nutowy na dwóch liniach, 7. znak graficzny, którego położenie na pięciolinii określa wysokość dźwięku, a kształt wskazuje czas trwania, 8. nuta o kwadratowym kształcie – nota
Połącz hasła z ich definicjami.
nuta o kwadratowym kształcie – nota, składa się z linii i pól na których umieszczony jest klucz muzyczny i nuty, znak graficzny, którego położenie na pięciolinii określa wysokość dźwięku, a kształt wskazuje czas trwania, imię włoskiego pedagoga z Arezzo, który wprowadził zapis nutowy na dwóch liniach, popularny klucz muzyczny, np. gregoriański, inaczej pismo egipskie, system znaków graficznych służących do zapisu nut
nuta
wiolinowy
pięciolinia
hieroglify
chorał
notacja
quadrata
Guido
RYYackb01CVRB
Ćwiczenie 7
Słownik pojęć
Klucz
Klucz
znak graficzny, który określa sposób odczytania nut na pięciolinii.
Nota quadrata
Nota quadrata
kwadratowe pismo nutowe używane w notacji chorału gregoriańskiego. Używane od około XIII wieku.
Notacja muzyczna
Notacja muzyczna
system umownych znaków graficznych, przy pomocy których zapisać można niemal wszystkie cechy dźwięków muzycznych: rytm, melodię, dynamikę, artykulację, harmonię.
Notacja neumatyczna
Notacja neumatyczna
notacja służąca do zapisu chorału gregoriańskiego.
Nuta
Nuta
znak graficzny określający wysokość i wartość rytmiczną dźwięku.
Pięciolinia
Pięciolinia
układ pięciu równoległych linii stanowiący podstawę zapisu nutowego.
Tabulatura
Tabulatura
1) ogólna nazwa instrumentalnego zapisu nutowego z XV—XVII w. używającego specjalnego systemu znaków, liter i cyfr; np. tabulatura lutniowa, organowa;
2) zbiór utworów muzycznych zapisanych w ten sposób.
Słownik pojęć opracowano na podstawie:
encyklopedia.pwn.pl
sjp.pwn.pl
Jerzy Habela, Słowniczek Muzyczny, PWM, Kraków 1999.
Biblioteka muzyczna
RtsSnX0moOdv31
Bibliografia
Encyklopedia muzyki, red. Andrzej Chodkowski, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2001.