ferō, ferre, tulī, lātum – czasownik nieregularny
Ważne daty
koniec IV w. p.n.e. – Zenon z Kition zakłada w Atenach szkołę filozoficzną zwaną stoickąstoicką
Scenariusz lekcji dla nauczyciela.
I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń:
1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego:
i) formy czasowników nieregularnych:
– esse i wybrane composita (possum, prosum, adsum, absum),
– volo, nolo,
– eo i wybrane composita (abeo, redeo, obeo),
– fero i wybrane composita (affero, aufero, differo),
– tollo,
– fio,
– verba defectiva: odi, memini, coepi,
– verba deponentia i semideponentia.
tworzyć samodzielnie formy gramatyczne czasownika fero, ferre, tuli, latum;
tłumaczyć formy omawianego czasownika;
formułować wypowiedzi, wykorzystując formy poznanego czasownika;
rozwiązywać zadania związane ze zrozumieniem tekstu w języku łacińskim.
Czasownik ferō, ferre, tuli, lātum
Czasownik ferō, ferre, tuli, lātum oznacza nieść i jest czasownikiem nieregularnym. Niektóre formy od tematu praesentis powstają w sposób nieregularny:
INDICATIVUS PRAESENTIS | |||
ACTIVUM | PASSIVUM | ||
SINGULARIS | PLURALIS | SINGULARIS | PLURALIS |
ferō [niosę] | ferimus [niesiemy] | feror [niesiony] | ferimur [niesieni] |
fers [niesiesz] | fertis [niesiecie] | ferris [niesiony] | ferimini [niesieni] |
fert [niesie] | ferunt [niosą] | fertur [niesiony] | feruntur [niesieni] |
IMPERATIVUS PRAESENTIS | |||
ACTIVUM | PASSIVUM | ||
SINGULARIS | PLURALIS | SINGULARIS | PLURALIS |
fer [nieś] | ferte [nieście] | ferre [niesiony] | ferimini [niesieni] |
INFINITIVUS PRAESENTIS | |
ACTIVUM | PASSIVUM |
ferre [nosić, nieść] | ferri [być niesionym] |
INDICATIVUS IMPERFECTI | |||
ACTIVUM | PASSIVUM | ||
SINGULARIS | PLURALIS | SINGULARIS | PLURALIS |
ferēbam [nosiłem] | ferēbāmus [nosiliśmy] | ferēbar [noszony] | ferēbāmur [niesieni] |
ferēbās [nosiłeś] | ferēbātis [nosiliście] | ferēbāris [niesiony] | ferēbāmini [niesieni] |
ferēbat [nosił] | ferēbant [nosili] | ferēbātur [był niesiony] | ferēbantur [byli niesieni] |
INDICATIVUS FUTURI | |||
ACTIVUM | PASSIVUM | ||
SINGULARIS | PLURALIS | SINGULARIS | PLURALIS |
feram [nosił] | ferēmus [nosili] | ferar [niesiony] | ferēmur [niesieni] |
ferēs [nosił] | ferētis [nosili] | ferēris [niesiony] | ferēmini [niesieni] |
ferēt [nosił] | ferent [nosili] | ferētur [niesiony] | ferentur [niesieni] |
Zadania
Podaj właściwe formy czasownika ferō, ferre, tulī, lātum w stronie czynnej.
tū ............ (praesens)
nōs .............. (praesens)
ea .............. (imperfectum)
id ............ (futurum)
Petrus et Martha ............ (praesens)
ego ............ (praesens)
Amīci, ............ pira! (praesens)
vōs .............. (futurum)
iī ................ (imperfectum)
ego ............ (futurum)
Podaj właściwe formy czasownika ferō, ferre, tulī, lātum w stronie biernej.
nōs .............. (futurum)
is ............ (praesens)
parentes .................... (imperfectum)
vōs ................ (futurum)
tū ............ (praesens)
id .................. (imperfectum)
ego ............ (futurum)
eae ................ (praesens)
tū .................. (imperfectum)
nōs .............. (futurum)
Molitor, puer et asinus.Molitor, puer et asinus.
In oppido quōdam vīvit molitor cum familiā suā. Ūnō diē ille forum petere vult ūnā cum fīliō, puerō decem annōrum. Itaque molitor asinum cōnscendit, fīlius autem iūxtā patrem pēdibus iter facit. Vīcīnī vidēntēs eōs dīcunt: Senex asinō fertur et puer parvus in sōle ambulat. Hōc aequum nōn est! Cūr tū, asine, senem fers? Hoc audientes pater et fīlius faciunt, quod vīcīnī poscunt. Nunc puer fertur et pater ambulat. Tum fēminae eīs obviam veniunt et dīcunt: Nēquissime! Cūr tū, puer, asinō ferris, dum pater tuus senex pēdibus iter facere cōgitur? Asine, fer senem! Ad hōc molitor: Sī egō feror, reprehendor; sī asinus fīlium fert, aequum non est. Sī ambo ferimur, reprehendi non possumus. Ut dīcit, ita facit. Iam ambō asinō feruntur. Paulō post appropinquat viātor et exclāmat: Vae! Aequumne est ambōs asinō miserō ferrī? Nonne vōs pudet? Et hōc animal a Deō creātum est! Vōs estis duō. Cūr vōs asinum nōn fertis? Pudefacti pater et fīlius asinum in forum ferunt. Illīc autem omnēs illōs iure illūdunt: Duō asinī asinum ferunt!
TłumaczenieTłumaczenie
Uzupełnij zdania właściwą formą czasownika ferō, ferre, tulī, lātum (w czasie praesens, futurum I lub imperfectum):
fertis, feres, fert, ferebamini, ferentur, ferre, fero, ferte
Czasownik ferō, ferre, tuli, lātum
INDICATIVUS PERFECTI | |||
ACTIVUM | PASSIVUM | ||
SINGULARIS | PLURALIS | SINGULARIS | PLURALIS |
tulī [zaniosłem] | tulimus [zanieśliśmy] | lātus, -a, -um sum [zaniesiony] | lātī , -ae, -a sumus [zaniesieni] |
tulistī [zaniosłeś] | tulistis [zanieśliście] | lātus, -a, -um es [zaniesiony] | lātī , -ae, -a estis [zostaliście zaniesieni] |
tulit [zaniósł] | tulērunt [zanieśli] | lātus, -a, -um est [został zaniesiony] | lātī , -ae, -a sunt [zostali zaniesieni] |
INDICATIVUS PLUSQUAMPERFECTI | |||
ACTIVUM | PASSIVUM | ||
SINGULARIS | PLURALIS | SINGULARIS | PLURALIS |
tuleram [zaniosłem] | tulerāmus [zanieśliśmy] | lātus, -a, -um eram [zaniesiony] | lātī, -ae, -a erāmus [zaniesieni] |
tulerās [zaniosłeś] | tulerātis [zanieśliście] | lātus, -a, -um eras [zaniesiony] | lātī, -ae, -a erātis [zaniesieni] |
tulerat [zaniósł] | tulerant [zanieśli] | lātus, -a, -um erat [zaniesiony] | lātī, -ae, -a erant [zaniesieni] |
INDICATIVUS FUTURI II (EXACTI) | |||
ACTIVUM | PASSIVUM | ||
SINGULARIS | PLURALIS | SINGULARIS | PLURALIS |
tulerō [zaniosę] | tulerimus [zaniesiemy] | lātus, -a, -um erō [zaniesiony] | lātī, -ae, -a erimus [zaniesieni] |
tuleris [zaniesiesz] | tuleritis [zaniesiecie] | lātus, -a, -um eris [zaniesiony] | lātī, -ae, -a eritis [zaniesieni] |
tulerit [zaniesie] | tulerint [zaniosą] | lātus, -a, -um erit [zaniesiony] | lātī, -ae, -a erunt [zaniesieni] |
INFINITIVUS PERFECTI | |
ACTIVUM | PASSIVUM |
tulisse [że niósłem] | lātus, -a, -um esse [że byłem niesiony] |
INFINITIVUS FUTURI | |
ACTIVUM | PASSIVUM |
lātūrus, -a, -um esse [że będę niósł] | lātum īrī [że będę niesiony] |
Uzupełnij tekst
feruntur, ferimur, fertur, ferunt, ferrī, fertur, fertis, fers, fert, ferris, fer, feror
In oppido quōdam Asiae vīvit molitor cum familiā suā. Ūnō diē ille forum petere vult ūnā cum fīliō, puerō decem annōrum. Itaque molitor asinum cōnscendit, fīlius autem iūxtā patrem pēdibus iter facit. Vīcīnī vidēntēs eōs dīcunt: „Senex asinō ................ et puer parvus in sōle ambulat. Hōc aequum nōn est! Cūr tū, asine, senem ................?” Hoc audientes pater et fīlius faciunt, quod vīcīnī poscunt. Nunc puer ................ et pater ambulat. Tum fēminae eīs obviam veniunt et dīcunt: „Nēquissime! Cūr tū, puer, asinō ................, dum pater tuus senex pēdibus iter facere cōgitur? Asine, ................ senem!” Ad hōc molitor: „Sī egō ................, reprehendor; sī asinus fīlium ................, aequum non est. Sī ambo ................, reprehendi non possumus.” Ut dīcit, ita facit. Iam ambō asinō ................. Paulō post appropinquat viātor et exclāmat: „Vae! Aequumne est ambōs asinō miserō ................? Nonne vōs pudet? Et hōc animal a deō creātum est! Vōs estis duō. Cūr vōs asinum nōn ................?” Pudefacti pater et fīlius asinum umerīs in forum ................. Illīc autem omnēs illōs iure illūdunt: „Duō asinī asinum ferunt!”
Złożenia z czasownikiem
ZŁOŻENIA Z CZASOWNIKIEM ferō, ferre, tulī, lātum :
au‑ferō, auferre, abstulī, ablātum - zabierać, wynieść
af‑ferō, afferre, attulī, allātum - przynieść
ante‑ferō, anteferre, antetulī, antelātum - przedkładać
circum‑ferō, circumferre, circumtulī, circumlātum - obnosić
con‑ferō, conferre, contulī, collātum - znosić, porównywać
de‑ferō, deferre, detulī, delātum - znieść z góry na dół, sprowadzić
dif‑ferō, differre, distulī, dīlātum - odłożyć, odwlec
ef‑ferō, efferre, extulī, elātum - wynieść, wyprowadzić
in‑ferō, inferre, intulī, illātum - wnieść
of‑ferō, offerre, obtulī, oblātum - ofiarować
per‑ferō, perferre, pertulī, perlātum - zanieść, znosić, cierpieć
prae‑ferō, praeferre, praetulī, praelātum - uprzedzać
pro‑ferō, proferre, protulī, prolātum - pokazać, przedłożyć
re‑ferō, referre, rettulī, relātum - przynieść z powrotem, przekazać
suf‑ferō, sufferre, sustulī, sublātum - podstawiać, wytrzymywać
trans‑ferō, transferre, transtulī, translātum - przenosić
Podaj odpowiednią formę w odpowiednich miejscach tabeli.
| ACTIVUM | ACTIVUM | ACTIVUM | PASSIVUM | PASSIVUM | PASSIVUM |
|---|---|---|---|---|---|
| PERFECTUM | PLUSQUAMPERF. | FUTURUM II | PERFECTUM | PLUSQUAMPERF. | FUTURUM II |
| tuleras | |||||
| lati eramus | |||||
| tulero | |||||
| tulistis |
Połącz w pary.
ofiarować, zbierać, znosić, przenieść, wynieść
| auferre | |
| transferre | |
| offerre | |
| conferre |
PromētheusPromētheus
Działania te wykonał wbrew woli Zeusa, który go za to ukarał.
Postquam deī omnia animālia in mundō posuerant et etiam hominēs ex terrā ūmidā et mollī ignī mixtā confēcerant, singulīs animālibus mūnera offerre constituērunt. Itaque aliīs celeritātem, aliīs unguēs et dentēs, aliīs pilōs multōs dedērunt. Tantummodo hominēs nihil accēpērunt. Nūdī, inermēs, miserī in silvīs et in campīs errābant. Aut igitur frīgore moriēbantur, aut a ferōcibus bēstiīs occīdēbantur. Promētheus vērō, fīlius Titānī Īapetī et Nymphae Clymenēs, hominibus bene volēbat et auxilium eīs ferre statuit. In summā Olympī montis parte curruī Sōlis appropinquāvit et inde ignis scintillam abstulit, quam in ferulā celāvit et hominibus attulit. Nunc miserī corpora sua nuda et frīgentia calefacere atque bestiās ferocēs igne fugāre poterant. IuppiterIuppiter tamen, postquam dē summō Olympō illōs ignēs in terrā vīdit, nūntium suum MercuriumMercurium mīsit. Ille, re cognitā, de furtō Promētheī Iovi renūntiāvit. Īrātus Iuppiter sevērissimam gravissimamque poenam in Promētheum statuit: in monte Caucasō catēnā ferreā vīnctus est, ubi famem sitimque perferēbat et vultur cotīdiē iecur eius vorabat, quod nocte iterum nāscēbatur. Promētheus aequō animō fortūnam suam ferēbat. Post multōs annōs Herculēs vulturem interfēcit et Promētheum ex tantō suppliciō tandem līberāvit.
TłumaczenieTłumaczenie
Przeciągnij i upuść.
przynieść, cierpieć, odwlekać, wnieść, odnieść
| afferre | |
| refferre | |
| differre | |
| inferre | |
| perferre |
Pracując w grupach po 2‑3 osoby, opiszcie obrazy przedstawiające mit o Prometeuszu. Wykorzystajcie słownictwo poznane na lekcji, w tym formy czasownika ferō, ferre, tuli, lātum oraz jego złożeń.
Słowniki
Słownik pojęć
pasmo górskie na granicy Macedonii i Tesalii. Od najstarszych przekazów, w tym poematów homeryckich, uchodził za siedzibę bogów, a przede wszystkim Zeusa.
rzymski bóg ognia, metali i metalurgii, utożsamiany z Hefajstosem. W wulkanach znajdują się jego kuźnie. Jest biegłym w sztukach technicznych wynalazcą.
rzymskie bóstwo, bądź demon, utożsamiany z greckim Heliosem. Każdego ranka wyrusza po niebie ognistym rydwanem, poprzedzany przez rydwan Jutrzenki. Dopiero wieczorem dociera do Oceanu, gdzie kąpią się jego zmęczone konie.
grecka szkoła filozoficzna, założona w Atenach pod koniec IV w. p.n.e. przez Zenona z Kition; w cesarstwie rzymskim przetrwała do III w.
Słownik łacińsko‑polski
Galeria dzieł sztuki
Bibliografia
J. Wikarjak, Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Warszawa 2013.
H. Wolanin, Gramatyka opisowa klasycznej łaciny w ujęciu strukturalnym, Kraków 2012.
P. Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław 1997.
H. Holtermann, J. Molsen, Ianua Nova, Göttingen 1973.
L. Miraglia, Fabulae Syrae, Roma 2010.
encyklopedia.pwn.pl