Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RtGJTQLRyXVtT
Fotografia przedstawia gwiazdozbiór Cefeusza, ujęcie kosmosu z gęsto rozmieszczonymi ciałami niebieskimi.

Galaktyki i gwiazdy

Region Cepheusz C i Cepheusz B.
Źródło: Courtesy NASA/JPL-Caltech, dostępny w internecie: https://www.jpl.nasa.gov/spaceimages/details.php?id=PIA23126.

Co widzę? – być może zadajesz sobie to pytanie, spoglądając gołym okiem w stronę nocnego nieba. W idealnych warunkach do obserwacji, które w miastach zdarzają się coraz rzadziej, widzisz gołym okiem kilka tysięcy punktów. Są to gwiazdy wyłącznie naszej galaktyki, czyli Drogi Mlecznej, w której jest około czterysta miliardów gwiazd. Te, które możesz dostrzec to gwiazdy do około piątej wielkości gwiazdowej. To one przez wieki służyły ludziom do lokalizowania poszczególnych gwiazdozbiorów i do wyznaczania trasy, stanowiąc niezbędny element w nawigacji. Szczególną uwagę skupia na sobie jasna smuga, która przecina niebo. Jest to płaszczyzna dysku Galaktyki (zapis wielką literą oznacza, że mówimy o naszej galaktyce – Drodze Mlecznej). Patrząc na tę „chmurkę” światła, spoglądamy z obrzeży dysku w jego głąb, a centrum Galaktyki znajdziemy za gwiazdozbiorem Strzelca – źródła najjaśniejszego światła.

R1ZWCqfZPqEfD
„Panorama” Drogi Mlecznej widzianej z Ziemi. Droga Mleczna według mitologii greckiej powstała z kropli mleka, którym Hera karmiła Heraklesa.
Źródło: ESO/S. Brunier, CC BY 4.0 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/, dostępny w internecie: https://www.eso.org/public/poland/images/eso0932a/.

Widziany okiem ten obraz Wszechświata był jedynym, jaki przez tysiące lat znany był człowiekowi. Co prawda niektóre galaktyki obserwowane były już w średniowieczu, lecz wtedy uczeni nie zdawali sobie sprawy, co obserwują. W XVII wieku powstały pierwsze teorie, które zakładały, że obserwowane mgławice mogą być osobnymi obiektami, jednak dopiero XX wiek przyniósł rozwój technologiczny, który pozwolił spojrzeć dalej, niż sięga ludzkie oko. Dziś poznasz stan współczesnej wiedzy na temat galaktyk i tworzących je gwiazd.

Twoje cele
  • Rozpoznasz główne typy galaktyk.

  • Rozróżnisz rodzaje gwiazd.

  • Przeanalizujesz ewolucję gwiazd.