Ilustracja interaktywna ukazuje dwa obrazy. Pierwszy z nich przedstawia kobietę z dwójką małych dzieci. Cała trójka wychudzona, ubrana jest w porwane ubrania. Na ich twarzach maluje się przygnębienie. Obraz drugi przedstawia portret siedemnastowiecznego arystokraty. To otyły mężczyzna w ufryzowanej peruce. Jest ubrany w bogato zdobiony strój, pełen koronek. Przepasany jest złotą szarfą. U jego boku wisi rapier. Galeria: 1. Wizerunek przedstawicieli proletariatu. Obraz przedstawia grupę chłopów. Stoją oni na placu. Są ubogo ubrani. Często w poszarpane ubrania. Na ich twarzach widać zmęczenie i smutek. Francuscy chłopi na początku XX w. Licencja: domena publiczna. Proletariat to według Karola Marksa jedna z dwóch głównych klas społecznych. To grupa najuboższa, co zgodnie z teorią Marksa oznaczało, że była ona pozbawiona środków produkcji. Synonim proletariatu to klasa pracownicza. 2. Wizerunek przedstawiciela burżuazji. Obraz przedstawia miejską ulicę. Przy wejściu do kamienicy stoi dorożka. W jej kierunku idzie elegancko ubrany mężczyzna. W płaszczu, spodniach, cylindrze, z laską w dłoni. Mężczyznę otacza grupa żebraków w różnym wieku. Są tu dorosły mężczyzna, starzec, kobieta z dwójką dzieci. Jean Béraud, Wyjście burżuazji. Licencja: domena publiczna. Burżuazja to druga główna klasa społeczna. Termin ten oznaczał grupę osób uprzywilejowanych, posiadających kapitał ekonomiczny oraz wysoką pozycję społeczną. W teorii Marksa klasa ta charakteryzowała się posiadaniem środków produkcji. Synonim burżuazji to klasa właścicieli. 3. Zdjęcie przedstawia fabrykę. Znajduje się w niej grupa dzieci. Obsługują one maszyny. Dzieci ubrane są w podarte ubranie. Są brudne na twarzach. Dzieci pracujące w fabryce szkła, USA 1908. Licencja: domena publiczna. Filozofowie dawali różne odpowiedzi na pytanie „kim jest człowiek”. Według Marksa czynnikiem wyróżniającym człowieka spośród innych organizmów jest praca. Człowiek z natury jest istotą twórczą, która realizuje się poprzez pracę. To praca świadczy zatem o tym, kim człowiek jest, a stosunek do niej (a konkretnie do środków produkcji) wskazuje jego miejsce w społeczeństwie. Praca może jednak ulec alienacji. Staje się tak, gdy zamiast być obszarem ludzkiej wolności, jest tylko narzędziem do zdobycia środków do przeżycia, nad którym nie ma się kontroli. 4. Środki produkcji. Obraz przedstawia młodego mężczyznę. Mężczyzna stoi na tle ruin jakiegoś budynku. Nieopodal niego leży drewniany pług, a także wędka. Horace Vernet, Żołnierz-robotnik. Licencja: domena publiczna. Środki produkcji to główny element przyczyniający się do stratyfikacji społecznej. Jest to szczególny rodzaj własności, który pozwala na pomnażanie pozostałych dóbr. Pod tym pojęciem kryje się wszystko to, co umożliwia pracę, czyli proces produkcji towarów i usług. Do środków produkcji zaliczymy zatem zarówno materiały, z których można coś wyprodukować (np. drewno), środki pracy (np. stolarnię), czy też narzędzia (np. piłę). 5. Walka klas. Rysunek przedstawia karykaturę. Dwóch potężnych mężczyzn we frakach i cylindrach trzyma w rękach chudego człowieka. Człowiek jest skręcony podobnie do wyżymanego ubrania. Mężczyźni dosłownie wyciskają z pieniędzy. Na ziemi widać zwłoki wyciśniętych w ten sposób trzech osób. Scenie przygląda się z oddali przerażony człowiek. Trzyma on w ręku pismo, w drugim ręku kapelusz w geście żebrania. Przy mężczyźnie widać dwie kostuchy, czaszkę. XIX-wieczna karykatura pokazująca wyzysk klasy robotniczej. Licencja: domena publiczna. Klasy społeczne są od siebie zależne. Właściciele środków produkcji potrzebują pracowników najemnych, by móc wytwarzać towary i usługi. Pracownicy potrzebują miejsc pracy, by zarobić na własne utrzymanie. Zdaniem Marksa ta współzależność nigdy nie może być pokojowa, stąd relację między burżuazją i proletariatem nazywa walką klas. W interesie pracodawcy jest bowiem jak najmniejsze opłacanie pracownika, z kolei w interesie pracownika jest osiągnięcie jak największego wynagrodzenia. Interesy tych dwóch klas są więc sprzeczne, ale jak zauważa Marks, nie jest to relacja symetryczna. Burżuazja ma przewagę nad proletariatem, gdyż może mu dyktować takie warunki pracy, które pozwolą zabezpieczyć tylko swoje interesy. Klasa właścicieli wyzyskuje zatem klasę pracowników. 6. Świadomość klasowa. Zdjęcie przedstawia barykadę. Jest ona zrobiona z bruku. Za barykadą znajdują się uzbrojeni żołnierze. Jest także mała armatka. Barykada na bulwarze Woltera podczas Komuny Paryskiej. Licencja: domena publiczna. Filozofia Karola Marksa określana jest jako materialistyczna. Jest to pogląd, który mówi, że istnieje tylko materia. Marks stwierdził ponadto, że „byt kształtuje świadomość”, co oznaczało, że nasze przekonania, idee i wierzenia są rezultatem warunków, w jakich przyszło nam żyć. Dlatego dla Marksa bardzo ważny był proces uświadamiania sobie przez klasy swoich własnych interesów. Wzrost świadomości klasowej przechodzić miał od etapu „klasy w sobie”, w którym klasa była jedynie statystycznym zbiorem osób o podobnych interesach, do etapu „klasy dla siebie”, w którym to zbiorowość posiadała wiedzę o swojej sytuacji ekonomiczno-społecznej. Wzrost świadomości klasowej jest niezbędnym warunkiem zaistnienia zmiany społecznej – rewolucji. Fałszywą świadomość klasową, czyli nieumiejętność właściwego rozpoznania własnych interesów i przynależności klasowej, określał Marks ideologią.