Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R9Pod7CFiZhPD1

Gatunki instrumentalne baroku - suita barokowa

Źródło: online-skills, licencja: CC0.

Ważne daty

1557 – pojawienie się po raz pierwszy pojęcia suity jako określenia zestawu tańców typu branle

1674 – pierwsze pojawienie się pojęcia suity w tytule publikacji (Theil zweystimmiger Sonaten und Suiten D. Beckera)

poł. XVII w. – dołączenie do suity gigue – zapoczątkowanie procesu stabilizacji cyklu suitowego

koniec XVII w. – wykrystalizowanie stałego układu suity, w którym następowały po sobie kolejno allemande, courante, sarabanda i gigue

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

R179dBJNAMICf1
W prostokątnym polu znajduje się napis „Pobierz”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji - dokument w formacie pdf.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.

I. Muzyka w ujęciu historycznym – periodyzacja, język, właściwości i charakterystyka.

5. Barok. Uczeń:

2) omawia cechy wybranych form muzycznych (fuga, preludium, toccata, suita i partita, tańce: menuet, gawot; koncert, concerto grosso, sonata barokowa, uwertura, opera, oratorium, pasja, kantata);

4) wymienia i charakteryzuje twórczość kompozytorów (Claudio Monteverdi, Johann Sebastian Bach, Georg Friedrich Haendel, Antonio Vivaldi, Arcangelo Corelli, klawesyniści francuscy: Jean Philippe Rameau, François Couperin);

6) zna pojęcia: system dur‑moll, polifonia imitacyjna, bas cyfrowany (basso continuo), kontrapunkt, forma ewolucyjna, orkiestra barokowa, improwizacja, forma wariacyjna, ostinato, system równomiernie temperowany, bel canto.

II. Analiza i interpretacja dzieł muzycznych. Uczeń:

1) zna podstawowe terminy i pojęcia właściwe dla opisu i zrozumienia wybranych dzieł muzycznych;

2) nazywa i porządkuje główne nurty, gatunki i style muzyczne, wskazuje formy wypowiedzi artystycznej spoza tradycyjnej klasyfikacji, uzasadniając swoją wypowiedź;

3) zna konteksty kulturowe i naukowe powstawania muzyki;

4) dokonuje analizy percepcyjnej, uwzględniając:

a) elementy muzyki,

b) podstawowe techniki kompozytorskie,

c) cechy stylów muzycznych,

d) strukturę gatunków i form muzycznych, ich zmiany i rozwój,

e) funkcje: np. religijna, społeczna, użytkowa, artystyczna i in.;

5) rozpoznaje cechy stylistyczne utworu reprezentującego określoną epokę muzyczną;

6) potrafi odnaleźć konotacje między dziełami dawnymi a obecnymi we współczesnej kulturze popularnej, np.:

e) J.S. Bach Aria na strunie G z III Suity Orkiestrowej G‑dur – Procol Harum A Whiter Shade of Pale,

III. Tworzenie wypowiedzi związanych z historią i kulturą muzyczną. Uczeń:

1) wypowiada się w formie ustnej (np. dyskusja, prezentacja, debata itp.) i/lub pisemnej (np. esej, referat itp.) o dziełach muzycznych w oparciu o podstawową terminologię;

3) interpretuje i odczytuje w kontekście dokonań epoki wybrane dzieła muzyczne;

4) formułuje logiczną wypowiedź na temat dzieł, form, gatunków, stylów, technik i twórców muzycznych, uwzględniając zależności między nimi w kontekście: genezy, przeobrażeń, porównań.

Nauczysz się

charakteryzować suitę jako formę instrumentalną okresu baroku;

określać elementy suity;

określać pochodzenie tańców barkowych;

opisywać sposób wykonywania wybranych tańców barokowych;

analizować przebieg zapisu nutowego podczas odsłuchu pliku dźwiękowego;

przyporządkowywać utwory do ich autorów.

Narodziny suity barokowej

Pojęcie suita wywodzi się z francuskiego suite (tłum.: następstwo, kolejność), jednak w baroku forma ta przyjmowała różne nazwy: lesson, partita. Początków suity należy szukać w renesansowych Włoszech, gdzie pierwszy raz zestawiono ze sobą dwa tańce, połączone wspólnym cantus firmusCantus firmuscantus firmus, ale kontrastujące ze sobą pod względem agogicznymAgogikaagogicznym i metrorytmicznym. W XVI wieku zestawianie ze sobą tańców rozpowszechniło się na skalę europejską, a początkowy zbiór dwóch tańców (pierwszego – powolnego w metrumMetrummetrum parzystym, drugiego – szybkiego w metrum nieparzystym) rozszerzył się o dodatkowe dwa, co w następstwie wpłynęło na wytworzenie się formy suity barokowej, składającej się z czterech głównych tańców: allemande, courante, sarabande, gigue, wzbogaconej o taneczne (m.in.: anglaiseAnglaiseanglaise, bourréeBourréebourrée, gawotGawotgawot, rigaudonRigaudonrigaudon, forlanaForlanaforlana, hornpipeHornpipehornpipe, passepiedPassepiedpassepied, polonaisePolonaisepolonaise, menuetMenuetmenuet, loureLoureloure, passacagliaPassacagliapassacaglia) i nietanecznymi (m.in.: fugaFugafuga, preludiumPreludiumpreludium, fantazjaFantazjafantazja, toccataToccatatoccata) intermezzamiIntermezzointermezzami.

Główne tańce w baroku

Allemande

Allemande jest tańcem pochodzenia niemieckiego, o którym pierwsze zapisy pochodzą z XVI wieku, jednak jako część suity zaistniał dopiero w  XVII wieku. Zazwyczaj znajduje się na początku cyklu i charakteryzuje się wolnym tempem oraz parzystym metrum Indeks górny 4/Indeks dolny 4 z przedtaktem. Forma allemande z początku baroku znacznie różniła się od późnobarokowego, kiedy zostało oparte na jednolitym kontinuum rytmicznym i zatraciła taneczny charakter.

Wysłuchaj teraz tańca Allemande ze Suity e‑moll HWV 429 autorstwa Georga Friedricha Händla.

R10f4uihz82a2
Film edukacyjny pt. „Allemande”. W celu odtworzenia należy w dolnym lewym rogu nacisnąć szary trójkąt. W filmie wyświetlany jest zapis nutowy utworu symultanicznie z odtwarzaniem utworu. Kompozycja ma tempo umiarkowane i wykonywana jest przez klawesyn. Występują w niej liczne ozdobniki. Utwór cechuje taneczny, dostojny charakter. Dynamika nie jest zróżnicowana.

Courante

Courante jest tańcem dworskim pochodzenia francuskiego. Początkowo wyróżniano dwie jego odmiany: włoski corrente, charakteryzujący się melodyką figuracyjną, przewagą fakturyFakturafaktury homofonicznejHomofoniahomofonicznej, wyrazistą rytmikąRytmikarytmiką, trójdzielnym metrum Indeks górny 3/Indeks dolny 2, Indeks górny 6/Indeks dolny 4 lubIndeks górny 3/Indeks dolny 4 i szybkim tempem oraz francuski courante, cechujący się przewagą kontrapunktówKontrapunktkontrapunktów, złożonymi figurami melodycznymi, licznymi synkopamiSynkopasynkopami, trójdzielnym metrumIndeks górny 3/Indeks dolny 2, Indeks górny 6/Indeks dolny 4 lub Indeks górny 3/Indeks dolny 4 i wolnym lub umiarkowanym tempem. W XVIII wieku nastąpiła synteza obydwu odmian, która w suicie barokowej usytuowana została zazwyczaj jako jej druga część.

Wysłuchaj teraz tańca Courante ze Suity e‑moll HWV 429 autorstwa Georga Friedricha Händla.

ROz4ctsfzbxFr
Film edukacyjny pt. „Courante”. W celu odtworzenia należy w dolnym lewym rogu nacisnąć szary trójkąt. W filmie wyświetlany jest zapis nutowy utworu symultanicznie z odtwarzaniem utworu. Kompozycja ma tempo szybkie. Cechuje się dostojnym, tanecznym charakterem z licznymi ozdobnikami. Wykonywana jest przez klawesyn. Brak różnic dynamicznych.

Sarabanda

Sarabanda pochodzi z Hiszpanii, który początkowo tańczony był w towarzystwie gitary oraz instrumentów perkusyjnych: kastanietów lub tamburynów. Miała śpiewany refren o tematyce miłosnej, a nawet erotycznej, przez co Filip II (1527‑1598) zabronił tańczenia sarabandy w katolickiej Hiszpanii. Do cyklu suity została wprowadzona w XVII wieku i zazwyczaj utrzymana była w powolnym tempie i trójdzielnym metrum Indeks górny 3/Indeks dolny 2, Indeks górny 3/Indeks dolny 4 z charakterystycznym akcentem na 2 (synkopa).

Wysłuchaj teraz tańca Sarabande ze Suity e‑moll HWV 429 autorstwa Georga Friedricha Händla.

R18oMsBBBD50T
Film edukacyjny pt. „Sarabande”. W celu odtworzenia należy w dolnym lewym rogu nacisnąć szary trójkąt. W filmie wyświetlany jest zapis nutowy utworu symultanicznie z odtwarzaniem utworu. Kompozycja ma tempo wolne. Cechuje się dostojnym, tanecznym lecz melancholijnym charakterem z licznymi ozdobnikami. Wykonywana jest przez klawesyn. Brak różnic dynamicznych.

Gigue

Taniec pochodzi ze Szkocji i Irlandii, od XV w. znany był pod nazwą jig. Jako utwór instrumentalny zadebiutował wśród wirginalistów angielskich, a za sprawą francuskiego lutnisty, Jacquesa Gaultiera (1617‑1652) rozprzestrzenił się na cały kontynent, stając się w następstwie zamykającą częścią cyklu suity barokowej. Charakteryzuje się szybkim tempem, najczęściej w metrum Indeks górny 3/Indeks dolny 8, Indeks górny 6/Indeks dolny 8,Indeks górny 9/Indeks dolny 8, Indeks górny 12/Indeks dolny 8 i ma linię melodyczną ozdobioną licznymi trylamiTryltrylami.

RvqJo4S9Xkk13
Film edukacyjny pt. „Gigue”. W celu odtworzenia należy w dolnym lewym rogu nacisnąć szary trójkąt. W filmie wyświetlany jest zapis nutowy utworu symultanicznie z odtwarzaniem utworu. Kompozycja ma tempo szybkie. Cechuje się dostojnym, tanecznym charakterem z licznymi ozdobnikami. Wykonywana jest przez klawesyn. Brak różnic dynamicznych.
m7d59e5685405009a_0000000000026
m7d59e5685405009a_0000000000027
m7d59e5685405009a_0000000000028
m7d59e5685405009a_0000000000029
m7d59e5685405009a_0000000000030

Suita jako forma uniwersalna

Oprócz stałych elementów suity barokowej, znalazły się w niej także części zmienne, które spopularyzowały tak wzbogaconą formę. Zazwyczaj wprowadzono je między sarabandą a gigue. Zabieg ten spowodował częste zacieranie się granic pomiędzy stałymi elementami a uzupełniającymi. Przykładem jest aria na strunie G z III suity orkiestrowej D‑dur BWV 1068 Johanna Sebastiana Bacha (1685‑1750).

RrVLGRl1hjmHw
Utwór muzyczny: Aria na strunie G z III suity orkiestrowej D‑dur BWV 1068 Johanna Sebastiana Bacha w wykonaniu Takako Nishizaki. Utwór pochodzi z albumu BACH, J. S.: Violin Concertos, BWV 1041-1043. Kompozycja ma wolne tempo. Cechuje ją kantylenowy, wzruszający charakter. Partię solową wykonują skrzypce.
Polecenie 1

Forma suita lub jej części często pojawiają się w muzyce późniejszych okresów. W  innych niż klasyczne rodzajach muzyki, czego przykładem jest tzw. suita rockowa. Wysłuchaj utworu z lat 60. XX wieku pt. A Whiter Shade of Pale zespołu Procol Harum. Porównaj go z  Arią na strunie G Bacha i  uzasadnij tezę o inspiracji współczesnych muzyków dziełem barokowym.

RjKN8bjhWKZUj
Utwór muzyczny: A Whiter Shade of Pale zespołu Procol Harum. Utwór pochodzi z albumy Procol Harum wydanego w 1967 roku. Kompozycja ma umiarkowane tempo. Cechuje ją dynamiczny, poruszający charakter. Wykonywana jest przez głos męski z towarzyszeniem zespołu rockowego.
RrVLGRl1hjmHw
Utwór muzyczny: Aria na strunie G z III suity orkiestrowej D‑dur BWV 1068 Johanna Sebastiana Bacha w wykonaniu Takako Nishizaki. Utwór pochodzi z albumu BACH, J. S.: Violin Concertos, BWV 1041-1043. Kompozycja ma wolne tempo. Cechuje ją kantylenowy, wzruszający charakter. Partię solową wykonują skrzypce.
RlDEASHkSSjKC
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

Georg Friedrich Haendel (1685‑1759) rozbudował swoje suity nawet do siedmiu części, wprowadzając do nich elementy sonaty kościelnej i kameralnej. Ich forma jest swobodniejsza, z przewagą techniki polifonicznej. Charakterystyczną cechą Haendla jest rozpoczynanie suit preludium oraz stosowanie niewykraczającej ponad czterogłos fugi.

R1c6CQujkzxhU
Utwór muzyczny: Suita e-moll HWV 429 allegro autorstwa Georgea Friedricha Haendla. Wykonawca: Simon Stella (klawesyn). Kompozycja ma szybkie tempo. Cechuje ją wesoły, dynamiczny charakter. Brak zróżnicowania dynamicznego.

We Francji w okresie późnego baroku kompozytorzy tworzyli muzykę klawesynową, co wpłynęło na ukształtowanie się nowej formy suity o rozbudowanej ornamentyce i zmierzającej ku programowości. Forma ta uprawiana między innymi przez Louisa Couperina (1626‑1661), Jeana Philippe`a Rameau (1683‑1764) i Charlesa Dieuparta (1667‑1740) powszechna była w okresie rokoka i okresów późniejszych, w których wpłynęła na rozwój form miniaturowych.

RGTMYmZI3wkej
Utwór muzyczny: Suita g-moll, Passacaglia, autorstwa Louisa Couperina w wykonaniu Giulia Nuti. Utwór ten został odegrany na klawesynie zbudowanym przez Louise Denise w 1658 roku. Kompozycja ma umiarkowane tempo. Cechuje ją podniosły, taneczny charakter z licznymi ozdobnikam

Zadania

RRi4ynKhor6Uf
Ćwiczenie 1
O jakim tańcu jest mowa w poniższym fragmencie?

„(...)pochodzi ze Szkocji i Irlandii, od XV wieku. (...) Jako utwór instrumentalny zadebiutował wśród wirginalistów angielskich. (...) Charakteryzuje się szybkim tempem, najczęściej w metrum 3/8, 6/8, 9/8, lub 12/8.” Możliwe odpowiedzi: 1. Gigue, 2. Courante, 3. Sarabanda
R1LEyHRSo8Byq
Ćwiczenie 2
Uporządkuj według kolejności tańce występujące w suicie. Możliwe odpowiedzi: 1. 1 .2. 2, 3. 3. 4. 4. Możliwe odpowiedzi: 1. ALLEMANDE 2. COURANTE 3. SARABANDA 4. GIGUE
R1CulTpJFVoAC
Ćwiczenie 3
Do tańca dopasuj jego opis. Anglaise Możliwe odpowiedzi: 1. francuska odmiana tańca pochodzenia angielskiego, utrzymana w metrum parzystym i żywym tempie., 2. szybki taniec włoski, popularny w okresie baroku; też: muzyka do tego tańca., 3. starofrancuski taniec ludowy w tempie umiarkowanym, w takcie 2/4, lub 4/4 z odbitką (przedtaktem) półaktową., 4. ludowy taniec starofrancuski w dość szybkim tempie, w takcie parzystym, zwykle z odbitką ćwierćnutową; w formie stylizowanej często wchodził w skład barokowej suity. Bourrée Możliwe odpowiedzi: 1. francuska odmiana tańca pochodzenia angielskiego, utrzymana w metrum parzystym i żywym tempie., 2. szybki taniec włoski, popularny w okresie baroku; też: muzyka do tego tańca., 3. starofrancuski taniec ludowy w tempie umiarkowanym, w takcie 2/4, lub 4/4 z odbitką (przedtaktem) półaktową., 4. ludowy taniec starofrancuski w dość szybkim tempie, w takcie parzystym, zwykle z odbitką ćwierćnutową; w formie stylizowanej często wchodził w skład barokowej suity. Forlana Możliwe odpowiedzi: 1. francuska odmiana tańca pochodzenia angielskiego, utrzymana w metrum parzystym i żywym tempie., 2. szybki taniec włoski, popularny w okresie baroku; też: muzyka do tego tańca., 3. starofrancuski taniec ludowy w tempie umiarkowanym, w takcie 2/4, lub 4/4 z odbitką (przedtaktem) półaktową., 4. ludowy taniec starofrancuski w dość szybkim tempie, w takcie parzystym, zwykle z odbitką ćwierćnutową; w formie stylizowanej często wchodził w skład barokowej suity. Gwaot Możliwe odpowiedzi: 1. francuska odmiana tańca pochodzenia angielskiego, utrzymana w metrum parzystym i żywym tempie., 2. szybki taniec włoski, popularny w okresie baroku; też: muzyka do tego tańca., 3. starofrancuski taniec ludowy w tempie umiarkowanym, w takcie 2/4, lub 4/4 z odbitką (przedtaktem) półaktową., 4. ludowy taniec starofrancuski w dość szybkim tempie, w takcie parzystym, zwykle z odbitką ćwierćnutową; w formie stylizowanej często wchodził w skład barokowej suity.
R12b4XEPtlkfU
Utwór muzyczny: Passacaglia w wykonaniu Giulia Nuti. Utwór ten został odegrany na klawesynie zbudowanym przez Louise Denise w 1658 roku. Kompozycja ma umiarkowane tempo. Cechuje ją podniosły, taneczny charakter z licznymi ozdobnikami.
R1YzsLs7LYHvL
Utwór muzyczny: Suita e-moll HWV 429 allegro. Wykonawca: Simon Stella (klawesyn). Kompozycja ma szybkie tempo. Cechuje ją wesoły, dynamiczny charakter. Brak zróżnicowania dynamicznego.
R1VU0kMUv6FV7
Utwór muzyczny: Aria na strunie G z III suity orkiestrowej D‑dur BWV 1068 w wykonaniu Takako Nishizaki. Utwór pochodzi z albumu BACH, J. S.: Violin Concertos, BWV 1041-1043. Kompozycja ma wolne tempo. Cechuje ją kantylenowy, wzruszający charakter. Partię solową wykonują skrzypce.
R1CtvfUs8A1EC
Ćwiczenie 4
Do nazwisk kompozytorów dopasuj tytuły utworów: Możliwe odpowiedzi: 1. Couperin 2. Haendel 3. Bach Możliwe odpowiedzi: 1. Suita g-moll Passacaglia 2. Suita e-moll HWV 429 allegro 3. III suita orkiestrowa D-dur BWV 1068 Aria na strunie G
R1cKFV0NPX6u0
Ćwiczenie 5
Zaznacz intermezza nietaneczne. Możliwe odpowiedzi: 1. preludium, 2. fantazja, 3. gawot, 4. anglaise, 5. menuet, 6. fuga, 7. bourrée, 8. passacaglia, 9. toccata, 10. forlana, 11. passepied
RYKedqDOGnknG
Film edukacyjny pt. „Wizualizacja tańców”. W celu obejrzenia filmu należy nacisnąć na biały trójkąt na szarym tle. Podczas projekcji filmu możemy poznać dwa tańce. taniec 1. Allemande. Para w strojach odpowiednich do epoki wykonują taniec. Taniec 2. Sarabanda. Mężczyzna w stroju z opoki tańczy. Dwie kobiet siedzą obserwując jego taniec. Z tyłu widoczni są muzycy.
R1ZIT8CfzyAgb
Ćwiczenie 6
Rozpoznaj kraj pochodzenia prezentowanych tańców. Możliwe odpowiedzi: 1. Taniec 1 2. Taniec 2 Możliwe odpowiedzi: 1. Niemcy, 2. Hiszpania
RN76Abhqxk3ep
Ćwiczenie 7
Przyporządkuj opis do pojęcia muzycznego. Możliwe odpowiedzi: 1. Taniec pochodzący z Hiszpanii, który początkowo tańczony był w towarzystwie gitary oraz instrumentów perkusyjnych: kastanietów lub tamburynów., 2. Utwór polifoniczny instrumentalny lub wokalny, w którym poszczególne głosy kolejno podejmują temat., 3. Wszelkie zjawiska dotyczące zmiany tempa w utworze muzycznym., 4. Menuet – dawny francuski taniec dworski, pochodzenia ludowego, w metrum trójdzielnym, tempie umiarkowanym, tańczony parami., 5. Starofrancuski taniec ludowy w tempie umiarkowanym, w takcie 2/4 lub 4/4 , z odbitką (przedtaktem) półtaktową. Możliwe odpowiedzi: 1. Sarabanda 2. Fuga 3. Agogika 4. Menuet 5. Gawot
Polecenie 2

Porównaj dwie formy muzyki instrumentalnej: concerto grosso ze suitą barkową. Szczególna uwagę zwróć na funkcję tych dwu form.

R1Hm7IVT9gGBs
Po ustawieniu się kursorem myszy w szarym polu, należy w nie wpisać odpowiedź do polecenia. Nad polem umieszczone są przyciski: Zapisz (pozwala na zapisanie wpisanej odpowiedzi), Drukuj (umożliwia wydrukowanie wpisanej odpowiedzi), Wyczyść (usuwa wpisaną treść).

Słownik pojęć

Agogika
Agogika

(gr. agoge – prowadzenie, ruch) wszelkie zjawiska dotyczące zmiany tempa w utworze muzycznym.

Anglaise
Anglaise

(fr. anglaise – angielski) francuska odmiana tańca pochodzenia angielskiego, utrzymana w metrum parzystym i żywym tempie.

Bourrée
Bourrée

ludowy taniec starofrancuski w dość szybkim tempie, w takcie parzystym, zwykle z odbitką ćwierćnutową; w formie stylizowanej często wchodził w skład barokowej suity.

Cantus firmus
Cantus firmus

(łac. cantus firmus – śpiew stały) linia melodyczna utworu, będąca podstawą kompozycji wielogłosowej.

Faktura
Faktura

(łac. factura – wykonanie czegoś, obróbka, budowa) rodzaj użytych przez kompozytora środków technicznych i sposób ich realizowania w kompozycji.

Fantazja
Fantazja

oryginalny utwór instrumentalny oparty na wielu kontrastujących ze sobą tematach.

Forlana
Forlana

szybki taniec włoski, popularny w okresie baroku; też: muzyka do tego tańca.

Fuga
Fuga

utwór polifoniczny instrumentalny lub wokalny, w którym poszczególne głosy kolejno podejmują temat.

Gawot
Gawot

starofrancuski taniec ludowy w tempie umiarkowanym, w takcie 2/4, lub 4/4 z odbitką (przedtaktem) półaktową.

Homofonia
Homofonia

typ budowy wielogłosowych utworów muzycznych, w których tylko jeden głos prowadzi melodię.

Hornpipe
Hornpipe

taniec angielski i irlandzki w metrum 3/2 z synkopą lub 4/4 z przedtaktem, w ruchu ósemkowym.

Intermezzo
Intermezzo

krótki fragment orkiestrowy o charakterze nastrojowym, wpleciony w akcję dramatyczną opery; miniatura na fortepian (rzadziej przeznaczona na inny instrument, czy na orkiestrę)

Kontrapunkt
Kontrapunkt

(łac. punctus contra punctum – nuta przeciw nucie) teoria równoczesnego prowadzenia samodzielnych linii melodycznych (głosów) w utworach polifonicznych (wielogłosowych); samodzielna melodia towarzysząca w innym głosie tematowi w utworze polifonicznym.

Loure
Loure

taniec francuski w umiarkowanym tempie, metrum 6/8 lub 3/4, spotykany w barokowych suitach.

Menuet
Menuet

dawny francuski taniec dworski, pochodzenia ludowego, w metrum trójdzielnym, tempie umiarkowanym, tańczony parami (z charakterystycznymi drobnymi krokami tańczących, posuwistymi ruchami, ukłonami).

Metrum
Metrum

muz. zasada porządkowania przebiegu dźwięków w utworze pod względem ich wartości rytmicznej (tzn. relatywnego czasu trwania) i rozkładu akcentów w obrębie taktu.

Passacaglia
Passacaglia

w XVII w. w Hiszpanii pieśń o charakterze tanecznym, w metrum trójdzielnym, śpiewana z towarzyszeniem gitary; passacaglia wariacyjna — skrystalizowana w XVII w. forma muz., będąca szeregiem wariacji opartych na stałej formule basowej, utrzymanych na ogół w metrum trójdzielnym i tempie umiarkowanym.

Passepied
Passepied

taniec z Bretanii, w metrum 3/8 lub 6/8 i w szybkim tempie, popularny na fr. dworze Ludwika XIV i Ludwika XV; w formie stylizowanej występował w barok. suicie i operze.

Polonaise
Polonaise

muz. polski taniec kołowy lub korowodowy, trójmiarowy (w metrum 3/4), o umiarkowanym tempie i charakterystycznej formule rytmicznej: ósemka, 2 szesnastki i 4 ósemki oraz w kadencji (tzw. słabej lub żeńskiej, tzn. z zakończeniem wypadającym na słabą część taktu): 4 szesnastki i 2 ćwierćnuty.

Preludium
Preludium

muz. początkowo krótki utwór o charakterze improwizacyjnym na organy lub lutnię, z fragmentami akordowymi i figuracyjnymi, w okresie baroku wstęp do suity lub fugi.

Rigaudon
Rigaudon

taniec prowansalski z XVII w., w żywym tempie, metrum parzystym; wszedł do barokowej suity.

Rytmika
Rytmika

całokształt przebiegu rytmicznego w utworze muzycznym.

Synkopa
Synkopa

(gr. synkope – obcięcie) przesunięcie naturalnego akcentu metrycznego na dźwięk nieakcentowany przez wydłużenie wartości rytmicznej nuty nieakcentowanej i przetrzymanie jej przez część akcentowaną.

Toccata
Toccata

(wł. toccare – dotykać) kompozycja na instrument klawiszowy charakteryzująca się stosowaniem na przemian partii akordowych i szybkich pasaży; często łączona jest z fugą; później oznaczało utwór również na orkiestrę o szybkich, drobnych wartościach rytmicznych, realizowanych z dużą wyrazistością.

Tryl
Tryl

(wł. trillo) typ ozdobnika polegający na szybkiej i wielokrotnej zamianie dźwięku, do którego się odnosi, z jego sąsiednim górnym oddalonym o małą lub wielką sekundę.

Słownik powstał na podstawie:

Habela J., Słowniczek muzyczny, PWN 1983

https://encyklopedia.pwn.pl/

m7d59e5685405009a_0000000000337

Biblioteka muzyczna

RrVLGRl1hjmHw
RjKN8bjhWKZUj
R1c6CQujkzxhU
RGTMYmZI3wkej
Przewiń
Głośność
    m7d59e5685405009a_0000000000342

    Bibliografia

    Bukofzer M., Muzyka w epoce baroku. Od Monteverdiego do Bacha, PWN 1970.

    Gwizdalanka D., Historia muzyki 2, PWM 2006.

    Habela J, Słowniczek muzyczny, PWN 1983.

    Szlagowska D. Muzyka Baroku, Akademia Muz. w Gdańsku, 1998.