SCENARIUSZ ZAJĘĆ „Glicerol”

Chemia, III etap edukacyjny

Temat: Glicerol.

Treści kształcenia

Podstawa programowa: Punkt (9.3) [uczeń] zapisuje wzór sumaryczny i strukturalny glicerolu; bada i opisuje właściwości glicerolu; wymienia jego zastosowania.

Cele zoperacjonalizowane

Nabywane umiejętności

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym

• umiejętność uczenia się

• podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne

Etapy lekcji

1. Wstęp:

Przypomnienie wiadomości na temat budowy i właściwości alkoholi monohydroksylowych.

Krótka pogadanka wprowadzająca do tematu alkoholi polihydroksylowych - zdefiniowanie pojęcia alkohole wielowodorotlenowe, podanie zasad tworzenia nazw alkoholi wielowodorotlenowych na wybranych przykładach.

2. Przebieg zajęć:

Nauczyciel omawia budowę glicerolu jako przedstawiciela trioli. Podaje wzory sumaryczny i strukturalny:

Wzór sumaryczny: CIndeks dolny 3₃HIndeks dolny 8₈OIndeks dolny 3₃

Wzory grupowe: CIndeks dolny 3₃HIndeks dolny 5₅(OH)Indeks dolny 3₃; CHIndeks dolny 2₂(OH)–CH(OH)–CHIndeks dolny 2₂(OH)

Wzór strukturalny:

RTvAmPAVu6Ir6

Uczniowie zapoznają się z budową cząsteczki glicerolu na podstawie ilustracji interaktywnej.

Nauczyciel w formie pokazu demonstruje palność gliceryny, uczniowie określają właściwości fizyczne:

Instrukcja przeprowadzenia pokazu:

1. Opis teoretyczny omawianego zjawiska: Glicerol jest bezbarwną, bezwonną, tłustą w dotyku cieczą, dobrze palną, dobrze rozpuszczalną w wodzie.

2. Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań: Celem doświadczenia jest obserwacja i określenie właściwości fizycznych gliceryny oraz demonstracja palności.

3. Sposób przygotowania ćwiczenia (czas, miejsce itd.): Pokaz prowadzony jest podczas zajęć lekcyjnych przez nauczyciela. Uczniowie dokonują obserwacji, wyciągając wnioski. Potrzebne sprzęty – glicerol, probówka, bagietka szklana, łyżeczka do spalań, palnik, zapałki, papierek lakmusowy, zlewka, woda destylowana.

4. Sposób przeprowadzenia ćwiczenia: Nauczyciel wlewa do probówki niewielką ilość gliceryny. Uczniowie określają stan skupienia, barwę, zapach, odczyn za pomocą uniwersalnego papierka wskaźnikowego. Nauczyciel przelewa powoli glicerynę do zlewki z wodą, miesza zawartość bagietką. Następnie umieszcza łyżeczkę do spalań z gliceryną w płomieniu palnika. Uczniowie dokonują obserwacji.

5.Inne informacje, np. analiza obserwacji, sposób wyciągania wniosków, karta pracy, drzewka decyzyjne, formularze itd.: Uczniowie notują obserwacje w formie tabeli.

W dyskusji kierowanej nauczyciel omawia z uczniami właściwości fizyczne i chemiczne glicerolu:

- bezbarwna, bezwonna, tłusta w dotyku ciecz, dobrze palna, dobrze rozpuszczalna w wodzie.

- charakterystyczne reakcje: zapisanie równania, omówienie produktu

- reakcja spalania:

spalanie całkowite: 2C₃H₅(OH)₃+7O₂ -> 6CO₂+8H₂O
spalanie niecałkowite: 2C₃H₅(OH)₃+O₂ -> 6C+8H₂O

RJUx9a2431kO6

- powstawanie alkoholanów - reakcja glicerolu z metalami aktywnymi:

- estryfikacja - reakcja

R3R2uhYxIzMj5

glicerolu z kwasem azotowym (V):

W kolejnej części nauczyciel, wykorzystując prezentację multimedialną, omawia zastosowania glicerolu w życiu codziennym.

3. Podsumowanie:

Uczniowie wymieniają podobieństwa i różnice we właściwościach alkoholi monohydroksylowych i polihydroksylowych.

Zadanie domowe

Zapisz sumarycznie i strukturalnie równania reakcji chemicznych przedstawionych na schemacie:
glicerol + ……. --→ produkty spalania całkowitego
glicerol + potas -→ ……..

glicerol + ……. -→ glicerynian sodu
glicerol + ……. -→ C+HIndeks dolny 2₂O

Środki dydaktyczne

• ilustracja interaktywna „Budowa glicerolu”

• prezentacja multimedialna „Zastosowania glicerolu”

• komputery połączone z Internetem

• podręcznik, encyklopedia

• glicerol, probówka, bagietka szklana, łyżeczka do spalań, palnik, zapałki, papierek lakmusowy, zlewka, woda destylowana.

Metody nauczania

• pogadanka

• rozmowa kierowana

• pokaz

Formy pracy

• praca zbiorowa

• praca indywidualna

Zadanie dla chętnych

Napisz wzory izomerycznych trioli o 6 atomach węgla w cząsteczce.

R1Pf7KpDcRqn3