Graficzna odsłona pop-artu
Ważne daty
1922‑2011 – lata życia Richarda Hamiltona
1952– powstanie Independent Group w Londynie
1928‑1987 – lata życia Andy Warhola
5 sierpnia 1962 – śmierć Marilyn Monroe
1968 – postrzelenie Warhola przez członka Society fir Cutting Up Men.
1923‑1997 – lata życia Roya Lichtensteina
1931‑2004 – lata życia Toma Wesselmanna
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
I. Rozwijanie zdolności rozumienia przemian w dziejach sztuki w kontekście ich uwarunkowań kulturowych, środowiskowych, epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce. Uczeń:
1. wykazuje się znajomością chronologii dziejów sztuki, z uwzględnieniem:
a) prehistorii,
b) starożytności (kultur: Mezopotamii, Egiptu, Grecji, Rzymu),
c) średniowiecza (sztuki bizantyńskiej, karolińskiej, ottońskiej, romańskiej, gotyckiej, protorenesansowej),
d) sztuki nowożytnej (renesans, manieryzm, barok, rokoko, klasycyzm),
e) sztuki XIX wieku (romantyzm, realizm, akademizm, impresjonizm, postimpresjonizm, historyzm, eklektyzm i nurt inżynieryjny w architekturze),
.f) sztuki przełomu XIX i XX wieku (secesja, symbolizm, protoekspresjonizm),
g) sztuki 1 połowy XX wieku (fowizm, ekspresjonizm, kubizm, futuryzm, formizm, koloryzm, abstrakcjonizm geometryczny i niegeometryczny, dadaizm, surrealizm, konstruktywizm, École de Paris, styl art déco,
h) sztuki 2 połowy XX wieku (socrealizm, informel, pop‑art, minimalart, hiperrealizm, land‑art, konceptualizm, neofiguracja, Nowy Realizm, opart, tendencja zerowa, modernizm i postmodernizm w architekturze, nurt organiczny i kinetyczny w rzeźbie oraz sztuka krytyczna i zaangażowana);
3. rozumie konteksty kulturowe i uwarunkowania przemian w dziejach sztuki (w tym historyczne, religijne, filozoficzne);
5. charakteryzuje i opisuje sztukę powstałą w obrębie poszczególnych epok, kierunków i tendencji;
7. łączy najistotniejsze dzieła ze środowiskiem artystycznym, w którym powstały;
II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
12. wskazuje w dziele sztuki symbol i alegorię, potrafi wytłumaczyć ich znaczenie;
15. rozpoznaje w dziele sztuki temat i wskazuje jego źródło ikonograficzne;
2. wskazuje twórców najbardziej reprezentatywnych dzieł;
3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;
5. wymienia podstawowe gatunki w dziełach sztuk plastycznych, m.in. portret (w tym autoportret, portret psychologiczny i oficjalny), pejzaż (w tym: weduta, marina, pejzaż ze sztafażem), sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna (w tym batalistyczna), martwa natura, akt;
9. identyfikuje najbardziej reprezentatywne i najsłynniejsze dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych oraz przyporządkowuje je właściwym autorom;
III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
1. wymienia najistotniejszych twórców dla danego stylu lub kierunku w sztuce;
3. sytuuje twórczość artystów powszechnie uznawanych za najwybitniejszych w czasie, w którym tworzyli (z dokładnością do jednego wieku, a w przypadku twórców sztuki nowoczesnej i współczesnej – z dokładnością do połowy wieku) oraz we właściwym środowisku artystycznym;
4. łączy wybrane dzieła z ich autorami na podstawie charakterystycznych środków formalnych;
5. na podstawie przedłożonych do analizy przykładów dzieł formułuje ogólne cechy twórczości następujących twórców: Fidiasz, Poliklet, Praksyteles, Giotto, Jan van Eyck, Hieronim Bosch, Masaccio, Sandro Botticelli, Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Andrea Mantegna, Piero della Francesca, Rafael Santi, Giorgione, Tycjan, Jacopo Tintoretto, Pieter Bruegel Starszy, Albrecht Dürer, Hans Holbein Młodszy, Donatello, Filippo Brunelleschi, Andrea Palladio, El Greco, Caravaggio, Gianlorenzo Bernini, Francesco Borromini, Diego Velázquez, Bartolomé Esteban Murillo, Georges de la Tour, Nicolas Poussin, Claude Lorrain, Peter Rubens, Anton van Dyck, Frans Hals, Rembrandt van Rijn, Jan Vermeer van Delft, Antoine Watteau, Jacques Louis David, Jean Auguste Dominique Ingres, Antonio Canova, Berthel Thorvaldsen, Francisco Goya, Eugène Delacroix, Caspar David Friedrich, William Turner, John Constable, Gustave Courbet, Jean François Millet, Eduard Manet, Claude Monet, Edgar Degas, August Renoir, Georges Seurat, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Paul Cézanne, Henri de Toulouse‑Lautrec, August Rodin, Gustaw Klimt, Alfons Mucha, Antonio Gaudí, Edward Munch, Henri Matisse, Pablo Picasso, Umberto Boccioni, Wasyl Kandinsky, Piet Mondrian, Kazimierz Malewicz, Marcel Duchamp, Giorgio de Chirico, Salvador Dalí, René Magritte, Marc Chagall, Amadeo Modigliani, Jackson Pollock, Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Claes Oldenburg, Francis Bacon, Yves Klein, Niki de Saint Phalle, Christo, Duane Hanson, Victor Vasarelly, Alberto Giacometti, Constantin Brançusi, Henry Moore, Le Corbusier, Frank Lloyd Wright, oraz artystów polskich i działających w Polsce (m.in. takich jak: Wit Stwosz, Bartłomiej Berrecci, Tylman z Gameren, Dominik Merlini, Bernardo Belotto, Marceli Bacciarelli, Piotr Aigner, Piotr Michałowski, Artur Grottger, Henryk Rodakowski, Jan Matejko, Józef Chełmoński, Maksymilian i Aleksander Gierymscy, Józef Brandt, Olga Boznańska, Józef Pankiewicz, Władysław Podkowiński, Jan Stanisławski, Leon Wyczółkowski, Henryk Siemiradzki, Xawery Dunikowski, Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, Jacek Malczewski, Witold Wojtkiewicz, Witkacy, Leon Chwistek i inni przedstawiciele grupy formistów, przedstawiciele grupy Rytm, kapistów i grupy „a.r.”, Tadeusz Makowski, Andrzej Wróblewski, Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Alina Szapocznikow, Władysław Hasior, Roman Opałka, Magdalena Abakanowicz);
IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:
4. rozróżnia techniki sztuk plastycznych, jak:
b) w grafice: techniki druku wypukłego (drzeworyt, linoryt), techniki druku wklęsłego (miedzioryt, akwaforta, akwatinta), techniki druku płaskiego (litografia, sitodruk‑serigrafia),
6. właściwie stosuje terminy dotyczące opisu treści i formy dzieł sztuk plastycznych.
charakteryzować cechy pop‑artu jako kierunku artystycznego;
wskazywać cechy stylu w dziełach przedstawicieli kierunku;
rozpoznawać najbardziej znane dzieła malarskie i graficzne;
wskazywać inspiracje powstania dzieł oraz rozpoznawać ukazane w nich postacie i motywy;
nazywać techniki malarskie i graficzne, stosowane przez artystów;
odczytywać zawarte w dziełach znaczenia symboliczne.
Geneza pop‑artu
Pop‑art to jeden z prąd artystycznych w sztuce, powstały po II wojnie światowej. Nazwa jest skrótem od angielskiego popular art - sztuka popularna. Za jej twórcę uważa się brytyjskiego krytyka sztuki, Lawrence’a Allowaya, który po raz pierwszy użył pojęcia pop‑artu w Przeglądzie Architektonicznym, opisując obrazy ukazujące powojenny konsumpcjonizm i wszechobecny materializm.
Nurt ten, rozwijający się od połowy lat 50. do lat 70., związany był z kulturą masową i został ukształtowany poprzez konsumpcjonizm, charakterystyczny wówczas dla zachodniego społeczeństwa. Celem artysty było przedstawienie rzeczywistości dużych miast oraz wpływu kultury masowej. Twórcy byli zainteresowani techniką, życiem codziennym, sferą seksu, w ich pracach można zauważyć motywy zaczerpnięte z komiksu, reklamy, łączenie różnych styli oraz nacechowanie poczuciem humoru, ironią.
Audiobook Nowe zjawisko pop‑artu
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DZocsgY2o
Independent Group
Independent Group (Grupa Niezależna) została założona w Londynie w 1952. Jej członkowie organizowali spotkania, podczas których poruszano często pomijane tematy: samochody, cybernetyka, rock and roll. Najbardziej znacząca rolę ma wystawa This is tomorrow, na której został zaprezentowany kolażkolaż Hamiltona Co właściwie sprawia, że dzisiejsze mieszkania są tak odmienne, tak pociągające? Wycięte z gazet postacie i przedmioty artysta wkomponował w nowoczesne wnętrze, a dzieło uznane zostało za moment narodzin pop - artu.
Andy Warhol – ikona pop‑artu
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DZocsgY2o
Rzeczywistą datę swoich urodzin ukrywał. Podawał rok 1929 lub 1933 i nigdy tego nie prostował. Naprawdę urodził się w Pensylwanii 6 sierpnia 1928 jako Andriej Varchola , lecz po studiach i po wyprowadzeniu się (emigracja rodziców w celach zarobkowych) do Nowego Jorku skrócił imię i zmienił czeskie nazwisko rodziców na Warhol. Debiutował jako grafik reklamowy, wykonywał ilustracje do gazet oraz projektował wystawy sklepowe. Technika, którą stosował do tworzenia obrazów to serigrafiaserigrafia. Andy Warhol dał się poznać także jako twórca filmów eksperymentalnych, współpracował z zespołem wokalno‑instrumentalnym The Velvet Underground, produkował wideoklipy oraz stworzył Andy Warhol TV. Artysta zmarł w Nowym Jorku 22 lutego 1987.
Od 1954 roku do lat 80. w twórczości Warhola przewija się motyw buta. Buty Warhola są ozdabiane złotem, widziane z profilu lub spodu, pojedyncze, rzeźbione, szkicowane albo wykonane drobnymi kropkami. W 1955 roku wykonał serię W poszukiwaniu straconego buta, na którą składa się 17 plansz z obuwiem z dołączonymi opisami. Warhol wybiera najpopularniejsze marki przemysłowe, przeobrażając ich reklamy w dzieła sztuki. Wykonuje rzeźbę pudełka mydła Brillo, przedstawia na płótnie butelki Coca‑Coli, a także Wódki Absolut. Prócz tego powiela znak dolara.
Warhol figuratywny
W 1963 roku, na podstawie zdjęć przestępców z kartotek FBI tworzy serię 13 portretów: 13 najbardziej poszukiwanych, na których przedstawił mężczyzn z profilu i z przodu. Większość poszukiwanych to Włosi, dlatego doszło do skandalu, gdy na zamówienie Światowej Wystawy w NYC Warhol posłał właśnie tę serię. Obawiano się, że może zostać odebrana jako przejaw dyskryminacji.
Warhola interesowała współczesna banalność - lubił zbytek, na bieżąco czytał plotki w prasie, reagował na wydarzenia emocjonalnie. Używając neutralnego wyrazu, jakim jest sitodruk, wykonał całe serie sławnych ludzi. W ten sposób powstały serigrafie – za pomocą szablonów i sitodruku powtarzał w różnych kombinacjach twarze, uzyskując zaskakujące efekty barwne. Największą sławę przyniosły artyście portrety Marilyn Monroe, które zaczął tworzyć kilka dni po jej śmierci 5 sierpnia 1962 r.
W twórczości Warhola znalazło się także miejsce na liczne autoportrety. Rok po namalowaniu własnego wizerunku z 1967 Warhol został postrzelony przez członka Society fir Cutting Up Men. Zamach ten bezpośrednio wpłynął na twórczość. Malowanie samego siebie również powielał, stawiając tym samym znak równości między sobą, a produktami spożywczymi i gwiazdami estrady.
Animacja Andy i muzyka
Roy Lichtenstein - komiks w malarstwie
Roy Lichtenstein pochodził z zamożnej rodziny. Urodził się na Manhattanie w 1923. W czasie studiów na University of Colombus spory wpływ wywarł na niego Hoyt Sherman (malarz, rysownik, architekt), dzięki któremu Lichtenstein uczył się abstrakcyjnego podejścia do przedmiotów. Po odbyciu służby wojskowej w Europie (1943‑45) wykonywał portrety jazzmanów. Inspirował się postimpresjonizmem, kubizmem i Matisse’em. Z czasem pojawiła się geometryzacja (wpływ kubizmu) jego sztuki. Po 1960 artysta wprowadził do swojej twórczości technikę, która miała imitować druk, estetyką bardzo zbliżoną do komiksu. Nadawał swoim obrazom onomatopeiczne tytuły, które udźwiękowiały przedstawiane sceny. Kolorowe punkty rastrowe imitowały druk, były rozprowadzane regularnie na białym tle. Oglądane z daleka wydawały się łączyć w jednolitą plamę.
Twarze postaci Lichtensteina posiadają wiele ekspresji, chociaż wyrażane są one w bardzo uproszczony sposób. Bohaterowie scen zdają się kontrolować swoje emocje i jak najdłużej zachować spokój. Dużo wyjaśniają też gesty, takie jak bezwładna dłoń kobiety w Nie boję się.
W 1965 roku malarz stworzył serię Brushstrokes (tłum.: pociągnięcia pędzlem), nawiązujących do ekspresjonizmu abstrakcyjnego i malarstwa gestu. Obraz można odczytać jako hołd złożony ekspresjonistom abstrakcyjnym, którzy wywarli duży wpływ na młodzieńczą twórczość artysty, lecz niektórzy krytycy uważają, że dzieło jest wyrazem drwiny z abstrakcji.
Aluzje Lichtensteina
W swojej twórczości Lichtenstein często odwoływał się do sztuki z początku XX wieku. W jego obrazach znalazły się nawiązania do obrazów Cézanne’a, Matisse’a Picassa. Często były to bezpośrednie cytaty, jak w Kobiecie w kapeluszu z kwiatami z 1963 roku (Picasso), czy w Martwej naturze ze słojem złotych rybek z 1972 roku (Matisse). W latach 1973‑1974 Lichtenstein namalował kilka wersji Pracowni artysty, w każdej z nich cytując swój wcześniejszy obraz lub znane dzieło. Znalazły się w nim nawiązania do Picassa i Cézanne’a.
Wielkie akty - Tom Wesselmann
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DZocsgY2o
Urodził się w 1931 w Cincinnati w stanie Ohio. W latach 1954‑6 odbył służbę wojskową, podczas której odkrył swoje artystyczne powołanie. Wykonywał wtedy rysunki humorystyczne i pragnął zająć się kreskówkami. Inspirował się Matisse’em. W jego twórczości najczęściej pojawiał się motyw często nasycony erotyzmem kobiety, w towarzystwie symboli społeczeństwa konsumpcyjnego. Wesselmann zasłynął z trójwymiarowych martwych natur, które powstawały jako kolaże wykonane z czasopism i przedmiotów codziennego użytku.
We wczesnym okresie twórczości Wesselmann naklejał bezpośrednio na swe obrazy reklamy lub ogłoszenia oraz dołączał do nich rzeczywiste przedmioty, dzięki czemu uzyskiwał efekt przestrzenny asamblażuasamblażu.
Tom Wesselmann jest autorem cyklu Wanien, w której przedstawia kobietę w intymnej atmosferze łazienki. Sprzeczne jest połączenie intymności kobiety, ukazanej w pełnym akcie z surowym wnętrzem łazienki.
Jednym z najważniejszych osiągnięć artysty jest seria aktów Great American Nudes, których pierwsza wystawa miała miejsce w się w nowojorskiej Tanager Gallery w 1960 roku i była kontynuowana w latach późniejszych. Prace te odzwierciedlały jego zamiłowanie do kobiecego ciała i aktu.
Pozbawione bryły, płaskie i uproszczone ciała zawsze zachowywały u Wesselmanna najistotniejsze walory kobiecości: usta, włosy, paznokcie, sutki. Malarz umieszczał akty w przestrzeniach, które często zawierały elementy życia społeczeństwa konsumpcyjnego, wprowadzone za pomocą kolażu. Tak dzieje się w obrazie Wielki Akt Amerykański #27.
Wesselmann dąży do stworzenia ideału kobiecych ust. Zmysłowe, pomalowane szminką usta są rozchylone i wydmuchują dym.
Rozpoznaj autorów poniższych dzieł, wpisz ich nazwiska w miejsca pod obrazami.
Uzupełnij dane, zawierające informację o poniższym obrazie.
Imię i nazwisko postaci ukazanej na obrazie ............................
Rodzaj obrazu ............
Technika wykonania ....................
Podaj imię i nazwisko słynnej piosenkarki, aktorki, której zdjęcie twarzy posłużyło Warholowi do stworzenia dzieła.
Wskaż inspiracje Lichtensteina. Podaj nazwisko autora, kierunek, który reprezentuje.
Dobierz wskazane symbole i znaczenia.
Symbol zainteresowania bieżącym życiem, Symbol męskości, Symbol seksualności, Symbol nowoczesności, symbol kultury masowej, rozrywki
Uzupełnij informacje o obrazie.
W 1965 roku (nazwisko malarza) ........................... stworzył serię Brushstrokes, nawiązującą do (nazwa kierunku) ............................................................ i malarstwa gestu.
Wymień trzech artystów muzycznych, dla których Warhol zaprojektował okładki płyt.
Zaznacz cechy właściwe dla poniższego dzieła.
- Miękki modelunek światłocieniowy
- Wyrazisty kontur
- Punkty rastrowe
- Kompozycja statyczna
- Wyrazy dźwiękonaśladowcze
- Brak akcentów kolorystycznych
Do informacji dobierz postaci.
Richard Hamilton, Andy Warhol, Tom Wesselmann, Roy Lichtenstein
Związany z grupą Independent Group - ................................
Uzyskiwał efekt przestrzenny asamblażu - ................................
Wykonywał prace estetyką bardzo zbliżoną są do komiksu - ................................
Na podstawie zdjęć przestępców z kartotek FBI stworzył serię 13 najbardziej poszukiwanych - ................................
Rozpoznaj postacie na obrazach – wpisz ich imię i nazwisko.
Słownik pojęć
kompozycja z przedmiotów gotowych, trójwymiarowa odmiana kolażu, dzieło powstałe ze złożenia fragmentów trójwymiarowych przedmiotów.
technika graficzna, przypominająca rysowanie z użyciem szablonu. Pozwala na powielanie elementu graficznego w nieskończoność
obraz składający się z drobnych kropek (rastrów), który podczas oglądania daje wrażenie istnienia półtonów
(dyptych; z gr. diptichos — podwójnie składany) w sztuce sakralnej obraz dewocyjny, składający się z dwóch, połączonych zawiasami skrzydeł; w odniesieniu do obrazu świeckiego – dzieło składające się z dwóch części
technika plastyczna, polegająca na zestawieniu na płaszczyźnie wycinków różnych materiałów w zamierzoną całość kompozycyjną za pomocą klejenia i in. metod montażu.
Definicje opracowano na postawie: Słownik terminologiczny sztuk pięknych, opr. zbiorowe pod red. Krystyny Kubalskiej‑Sulkiewicz, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2003
Galeria dzieł sztuki
Bibliografia
Słownik terminologiczny sztuk pięknych, opr. zbiorowe pod red. Krystyny Kubalskiej‑Sulkiewicz, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2003