Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
bg‑pink

Cykl jajnikowy i menstruacyjny

RzeBBGpF7lUzv
Ilustracja przedstawia cykl jajnikowy i menstruacyjny z udziałem hormonów. Ilustracja rozpoczyna się od zaprezentowania pierwszej fazy cyklu – stężeń gonadotropin we krwi. Podwzgórze uwalnia hormon gonadoliberynę (GnRH), który następnie pobudza przedni płat przysadki do wydzielania małych ilości hormonów: folikulotropowego (FSH) i luteinizującego (LH). Układ podwzgórzowo-przysadkowy regulowany jest przez pętle długie i krótkie hormonalnych sprzężeń zwrotnych. Wydzielanie FSH i LH jest stymulowane przez wysokie stężenie estradiolu między 12 a 14 dniem cyklu. W podwzgórzu wydzielanie gonadoliberyny jest hamowane przez estradiol i progesteron w pozostałe dni. W przednim płacie przysadki następuje hamowanie LH i FSH przy niskim stężeniu estradiolu. W wyniku obecności gonadotropin we krwi w okresie owulacji następuje wzrost stężenia FSH i LH. Stymulują one wzrost pęcherzyków jajnikowych. Wyrzut LH wyzwala owulację. Na ilustracji są dwie krzywe – LH i FSH. Osiągają maksymalną wartość w czasie owulacji. Krzywa przedstawiająca LH biegnie nad krzywą FSH. Pod wykresami zobrazowano cykl jajnikowy - kolejne etapy wzrostu pęcherzyka. Przedstawiono pęcherzyk, który powiększa się i dojrzewa do momentu owulacji. W jego wnętrzu powstaje wypełniona płynem jama pęcherzykowa. Ten czas wzrostu i dojrzewania to faza folikularna. Następuje wzrost wydzielania estradiolu przez wzrastający pęcherzyk. Przez większą część fazy folikularnej przyrost poziomu estradiolu jest nieznaczny (na początku bardzo niski). Niskie stężenie estradiolu hamuje wydzielanie FSH i LH. Przed owulacją następuje gwałtowny wzrost poziomu estradiolu. Rosnący pęcherzyk jajnikowy wydziela estradiol. Estradiol pobudza wydzielanie GnRH przez podwzgórze, a tym samym prowadzi do gwałtownego uwalniania LH i FSH z przysadki. Wysokie stężenie estradiolu zwiększa wrażliwość komórek wydzielających LH na GnRH, dlatego stężenie LH we krwi osiąga tak wysokie wartości. W fazie folikularnej poziom progesteronu wzrasta nieznacznie. W momencie owulacji z pęcherzyka Graffa uwalniana jest komórka jajowa. Owulacja stanowi koniec fazy folikularnej. Pęknięcie pęcherzyka i ściany jajnika, czyli uwolnienie oocytu II rzędu, następuje zazwyczaj jeden dzień po szczytowym stężeniu LH i FSH we krwi. Poziom estradiolu spada, progesteronu ma tendencję rosnącą. Po owulacji pęcherzyk zamienia się w ciałko żółte, które ostatecznie ulega degeneracji. Proces przemiany pęcherzyka jajnikowego w ciałko żółte nazywany jest luteinizacją. Ciałko żółte powstaje pod wpływem działania LH na komórki pozostałe po pęcherzyku jajnikowym. Stymulacja ciałka żółtego przez LH prowadzi do wydzielania progesteronu i estradiolu (krzywa estradiolu jest nieco poniżej krzywej progesteronu). Wzrost stężenia progesteronu i estradiolu odbywa się na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego - hormony te działają na podwzgórze i przysadkę, zmniejszając uwalnianie FSH i LH. Ich niskie stężenie zapobiega dojrzewaniu kolejnej komórki jajowej, jeśli doszło do zapłodnienia. Wysoki poziom progesteronu i estradiolu stymuluje pogrubienie wyściółki macicy, wzrost jej ukrwienia oraz rozwój gruczołów, których wydzielina umożliwia utrzymanie zarodka przed implantacją w endometrium. W kolejnym etapie - po owulacji - ciałko żółte ulega degeneracji – następuje ona w wyniku niskiego poziomu FSH i LH pod koniec fazy lutealnej, jeśli nie doszło do zapłodnienia. Prowadzi to do obkurczenia tętniczek w wyściółce macicy, co powoduje jej złuszczanie – następuje krwawienie miesięczne. Zaczyna dojrzewać kolejny pęcherzyk jajnikowy. W cyklu macicznym (menstruacyjnym) zaznaczono wzrost endometrium, czyli pogrubienie wyściółki macicy, przygotowuje ten narząd na możliwość implantacji zarodka. Odbywa się to pod wpływem estradiolu produkowanego przez rosnące pęcherzyki jajnikowe. Cykl maciczny podzielono na 28 dni. W dniach 0-5 jest faza menstruacji, faza proliferacyjna przypada na 5-14 dzień cyklu, faza wydzielnicza – 15-28 dzień.
Legenda: GnRH – gonadoliberyna; FSH – folitropina; LH – hormon luteinizujący.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., Na podstawie: Neil Campbell i in., Biologia, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2016, licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 1
RMg8nh9s8YsxR
Wyjaśnij, jak zmiany stężenia hormonu folikulotropowego (FSH) i luteinizującego (LH) wpływają na zmiany pęcherzyków jajnikowych. (Uzupełnij).
Polecenie 2
R10Xt7ov2djbJ
Wskaż, w jakiej fazie następuje obniżenie poziomu hormonu folikulotropowego (FSH) i luteinizującego (LH), i omów, jaki jest tego efekt. (Uzupełnij).