Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
1
Polecenie 1

Czy zastanawiasz się czasem, jak powstają witraże? Z jakich etapów składa się ich produkcja? Zapoznaj się z grafiką interaktywną na temat wytwarzania witrażów, a następnie rozwiąż ćwiczenia.

R1UpWCQbm4n4w
Grafika dotyczy etapów powstawania witraży? Witraże. Jak powstają? Witraże to ozdobne wypełnienie okna, wykonane z kawałków kolorowego szkła wprawianych w ołowiane ramki osadzone między żelaznymi sztabami. Zdjęcie przedstawia dom wykonany w całości z kolorowych prostokątnych i kwadratowych szkieł. Po lewej stronie domu przepływa rzeka. W tle most. W oddali budynki i światła dużego miasta. 1. Przygotowanie projektu. Na ilustracji projekt rozety. Pierwszym etapem produkcji okna jest wykonanie lub uzyskanie od architekta lub właścicieli budynku dokładnego szablonu otworu okiennego, który ma być dopasowany do szyby. Projektant musi wziąć pod uwagę projekt, konstrukcję okna, rodzaj i rozmiar dostępnego szkła oraz własną preferowaną technikę. W celu wykonania witrażu, należy wykonać rysunek zamówionego witrażu, który następnie powinien być zaakceptowany przez klienta. Projekt powinien być narysowany w dwóch identycznych egzemplarzach. Następnie jeden z projektów zostaje wycięty. 1. Wybór szkła. Na ilustracji szkiełka w kolorach tęczy, są pogrupowane intensywnością odcieni. Należy wziąć pod uwagę kolorystykę, rodzaj, fakturę i przejrzystość szkła. Krzemionka wymaga bardzo wysokiej temperatury do stopienia, czego nie wszystkie fabryki szkła były w stanie osiągnąć. Do obniżenia temperatury topnienia można dodać takie materiały, jak potaż, soda i ołów. Inne substancje, takie jak wapno, dodaje się w celu odbudowy osłabionej sieci i zwiększenia stabilności szkła. Szkło barwione jest przez dodanie proszków tlenku metalu lub drobno rozdrobnionych metali, gdy jest w stanie stopionym. Tlenki miedzi wytwarzają zieloną lub niebieskawo zieloną barwę, kobalt zmienia kolor na ciemnoniebieski, a złoto produkuje wino czerwone i fioletowe. Większość nowoczesnego czerwonego szkła produkuje się z miedzi, która jest tańsza od złota i daje jaśniejszy, bardziej cynkowaty odcień czerwieni. Barwione szkło znajdujące się w glinianym garnku w piecu jest znane jako szkło metalowe w przeciwieństwie do szkła błyskowego. 2. Odrysowanie projektu na szkle. Zdjęcie przedstawia fragment witrażu leżącego na stole. Nad nim dłoń z pędzlem. Projekt witrażu jest rozcięty na różne elementy. Każdy z nich odrysowujemy na wybranym rodzaju szkła. 3. Cięcie szkła. Zdjęcie ukazuje narzędzie do cięcia szkła. Ma korbkę, do której przymocowana jest okrągła, metalowa tarcza. Każdy odrysowany na szkle fragment witrażu zostaje wycięty specjalnym, przeznaczonym do tego narzędziem. 4. Szlifowanie szkła. Zdjęcie przestawia dłonie pracujące przy urządzeniu z okrągłą tarczą. Każdy wycięty element jest szlifowany za pomocą specjalnej szlifierki. Szlifując jednocześnie dopasowujemy do siebie poszczególne fragmenty witraża. 5. Oklejanie szkła. Na zdjęciu znajdują się taśmy służące do oklejania kawałków szkła witrażowego. Po dokładnym umyciu przyciętego i pomalowanego szkła elementy są składane przez wpuszczenie ich w ołowianą ramkę ołowiową lub oklejane samoprzylepną taśmą miedzianą. 6. Lutowanie. Zdjęcie przedstawia lutownicę i rolkę z cyną. Wycięte, oszlifowane i oklejone elementy szklane układamy na stole w całość i lutujemy witraż za pomocą specjalnej 8. Witraż gotowy Na zdjęciu różnokolorowa, misternie wykonana rozeta.
Etapy powstawania witraży
Źródło: GroMar Sp.z o.o., Materiał opracowany na podstawie filmu znajdującego się pod adresem: https://www.youtube.com/watch?v=JAkBmAiGquI, licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 2

Czy wiesz, jakie związki chemiczne używane są do barwienia szkła w witrażach? Przeanalizuj grafikę interaktywną prezentującą wybrane związki metali lub metale, o zastosowaniu w barwieniu szkła, a następnie rozwiąż ćwiczenia.

Czy wiesz, jakie związki chemiczne używane są do barwienia szkła w witrażach? Zapoznaj się z opisem grafiki interaktywnej prezentującej wybrane związki metali lub metale, o zastosowaniu w barwieniu szkła, a następnie rozwiąż ćwiczenia.

R10l6jUstNrjz1
Ilustracja interaktywna. Zdjęcie główne przedstawia witraż zbudowany z pięciu części, z pięciu okien. W środkowym jest postać świętego. Po bokach dwa anioły. Opisano: 1. Przezroczyste szkło Szkło sodowo-wapniowe wydaje się bezbarwne gołym okiem (gdy jest cienkie), chociaż zanieczyszczenia tlenkiem żelaza wytwarzają zielony odcień, który staje się widoczny w grubych kawałkach lub można go zobaczyć za pomocą instrumentów naukowych. Wiele dodatków stosuje się w celu zmniejszenia zielonego zabarwienia, szczególnie jeśli szkło ma być stosowane jako szkło okienne, a nie materiał do witraży. Dodatki zmniejszające zielony odcień obejmują dwutlenek manganu i selen, który wytwarza nadmanganian sodu i może powodować lekko fioletowawy odcień. 2. Zielone szkło Podczas gdy jasnozielony jest typowym kolorem przezroczystego szkła, głębsze zielenie można uzyskać przez dodanie tlenku żelaza dwa, który daje niebiesko-zielone szkło. Dodatek chromu daje ciemnozielone szkło, odpowiednie dla szkła błyskowego. Wraz z tlenkiem cyny i arsenem daje szmaragdowo zielone szkło. 3. Niebieskie szkło W czasach średniowiecza niebieskie szkło wytwarzano przez dodanie kobaltu, który w stężeniu 0,025% do 0,1% w szkle sodowo-wapniowym osiąga błyszczący błękit. Dodatek siarki do bogatych w bor szkieł borokrzemowych nadaje materiałowi niebieski kolor. Dodatek 2–3% tlenku miedzi daje turkusowy kolor. Dodatek niklu, w różnych stężeniach, wytwarza szkło niebieskie, fioletowe lub czarne. 4. Czerwone szkło Złoto metaliczne, w bardzo niskich stężeniach (około 0,001%), wytwarza bogate rubinowe szkło („rubinowe złoto”); w jeszcze niższych stężeniach wytwarza mniej intensywną czerwień, często sprzedawaną jako „szkło żurawinowe”. Kolor jest spowodowany rozmiarem i dyspersją cząstek złota. Rubinowe szkło jest zwykle wykonane ze szkła ołowiowego z dodatkiem cyny. Czysta metaliczna miedź wytwarza ciemnoczerwone, nieprzezroczyste szkło. Selen jest ważnym środkiem do produkcji różowego i czerwonego szkła, który użyty razem z siarczkiem kadmu, daje błyszczący czerwony kolor. 5. Żółte szkło Związki srebra (zwłaszcza azotan srebra I) stosuje się jako bejce nakładane na powierzchnię szkła i wypalane. Mogą produkować różne kolory od pomarańczowo-czerwonego do żółtego. Sposób podgrzewania i chłodzenia szkła może znacząco wpływać na kolory wytwarzane przez te związki. Dodatek siarki wraz z solami węglowymi i żelaznymi służy do tworzenia polisiarczków żelaza i wytwarzania szkła bursztynowego o barwie od żółtawej do prawie czarnej. Wapń daje ciemnożółty kolor, a dodanie tytanu powoduje powstanie żółtobrązowego szkła. Tytan jest rzadko stosowany sam i częściej stosuje się go w celu zintensyfikowania i rozjaśnienia innych dodatków. Dodanie tytanu powoduje powstanie żółtobrązowego szkła. Tytan jest rzadko stosowany sam i częściej stosuje się go w celu zintensyfikowania i rozjaśnienia innych dodatków. 6. Fioletowe szkło Dodatek manganu nadaje ametystowy kolor. Mangan jest jednym z najstarszych dodatków do szkła. Nikiel, w zależności od stężenia, wytwarza niebieskie lub fioletowe, a nawet czarne szkło. Kryształ ołowiowy z dodatkiem niklu nabiera fioletowego koloru. 7. Białe szkło Dwutlenek cyny z antymonem i tlenkami arsenu wytwarza nieprzezroczyste białe szkło.
Grafika interaktywna pt. „Witraż – kolory szkła”
Źródło: Materiał opracowany na podstawie informacji zawartych pod adresem: https://en.wikipedia.org/wiki/Glass_coloring_and_color_marking, dostępny w internecie: pixabay.com, domena publiczna.
Rc86DDxh5tyDF1
Ćwiczenie 1
Zaznacz prawidłowe odpowiedzi. Które cechy szkła są ważne podczas jego wybierania do wytworzenia witrażu? Możliwe odpowiedzi: 1. kolorystyka, 2. rodzaj szkła, 3. faktura szkła, 4. przejrzystość szkła
21
Ćwiczenie 2

Wymień etapy produkcji witrażu.

RKOZn3dW4lHNp
(Uzupełnij).
R2LVX31NlNe682
Ćwiczenie 3
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.