Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Przeanalizuj rozmieszczenie głównych zwierząt gospodarskich w Polsce i wyjaśnij przyczyny tego zróżnicowania przestrzennego. Korzystając z dostępnych źródeł informacji geograficznej, określ, który rodzaj chowu (ekstensywny, intensywny, średniointensywny) przeważa na poszczególnych obszarach Polski w przypadku różnych zwierząt gospodarskich.

R16Q7V89TE76e
(Uzupełnij).
R1MRsh9xedUf21
Ilustracja dotyczy rozmieszczenia głównych zwierząt gospodarskich w Polsce. Opisano: 1. Bydło. Pogłowie bydła w Polsce w 2018 roku wynosiło 6 183 349 sztuk. Dwie mapy Polski z podziałem na województwa oraz powiaty przedstawiają obsadę bydła (w sztukach na 100 hektarów użytków rolnych) w Polsce. Polska=42,2. Na mapach wyróżnia się województwo podlaskie – powyżej 80 sztuk. Wyróżnia się w szczególności północna i zachodnia jego część. Następnie z wynikiem od 60,1 do 80 sztuk są województwa warmińsko-mazurskie, mazowieckie (w północnych i wschodnich powiatach województwa mazowieckiego wskaźnik przekracza 80 sztuk), kujawsko-pomorskie (w jednym powiacie na wschodzie województwa wskaźnik przekracza 80 sztuk), łódzkie (w jednym powiacie na północy województwa wskaźnik przekracza 80 sztuk), wielkopolskie (w trzech powiatach na południu województwa wskaźnik przekracza 80 sztuk). Na trzecim miejscu z wynikiem 40,1 do 60 sztuk – są województwa pomorskie, lubuskie, opolskie, śląskie, małopolskie, świętokrzyskie, lubelskie. Na czwartym miejscu plasują się województwa: zachodniopomorskie, dolnośląskie oraz podkarpackie z wynikiem mniej niż lub równe 20 sztuk na 100 hektarów użytków rolnych. Zdjęcie przedstawia czarno-białą krowę pasącą się na łące obok pola ze zbożem. W oddali widać zabudowania, pagórki. Główne obszary chowu bydła: północno-wschodnia część Polski (Podlaskie i północna część Mazowsza) – występują tam duże powierzchnie użytków zielonych, czyli łąk i pastwisk, oraz uprawy roślin pastewnych; ponadto jest tam dobrze rozwinięty przemysł mleczarski, Nizina Wielkopolska i częściowo województwo kujawsko-pomorskie – uprawia się tam zboża i rośliny pastewne, które są podstawą wyżywienia krów; ponadto pożywieniem dla nich są odpady z przerobu roślin przemysłowych, głównie buraków cukrowych i rzepaku (liście buraków, wysłodki, odpady przemysłu olejarskiego), które są uprawiane w tych regionach. Względnie wysokie wartości obsady bydła w powiatach na południu Polski wynikają ze znacznych powierzchni łąk i pastwisk, dużego rozdrobnienia gospodarstw rolnych i zapotrzebowania na mleko. Chów bydła: W świetle ostatnich badań GUS (za 2016 rok), chów bydła prowadziło ponad 24% gospodarstw rolnych, w tym około 45% gospodarstw posiadało 10 sztuk bydła lub więcej, a około 35% gospodarstw było od 3 do 9 sztuk bydła. Pozostałe gospodarstwa prowadzące chów bydła posiadały 1 lub 2 sztuki tych zwierząt. Kierunki chowu: Bydło w Polsce hoduje się głównie w kierunku mlecznym. Mięso wołowe ma mniejsze znaczenie w spożyciu niż mięso wieprzowe czy drobiowe. W Polsce występuje ponadto duże zapotrzebowanie na mleko w przemyśle mleczarskim. Na zdjęciu jest dzbanek z mlekiem, obok niego stoi szklanka z mlekiem. Mleczność krów: w 2018 roku pogłowie krów mlecznych wynosiło ponad 2,2 milionów sztuk (36% pogłowia bydła). W tamtym roku uzyskano łącznie 13,8 miliardów litrów mleka (średnio 6218 litrów z jednej krowy mlecznej) – 12. miejsce na świecie i 4. miejsce w UE. Z roku na rok wartości te wzrastają dzięki wymianie polskich ras bydła na bardziej mleczne. Główne rasy bydła. Dominującą rasą bydła mięsnego w Polsce jest Limousin (francuska, czerwona). Występuje ona głównie na Warmii, Mazurach i Podlasiu. Natomiast dominującą rasą bydła mlecznego w Polsce jest holsztyńsko-fryzyjska (biało-czarna). Krowy rasy holsztyńsko-fryzyjskiej stanowią ponad 90% populacji krów w Polsce. Na zdjęciu stoi krowa o czerwonym umaszczeniu i lekko zmierzwionej sierści. Ma rogi. 2. Trzoda chlewna. Pogłowie trzody chlewnej w Polsce w 2018 roku wynosiło 11 027 718 sztuk. Dwie mapy Polski z podziałem na województwa oraz powiaty przedstawiają obsadę trzody chlewnej (w sztukach na 100 hektarów użytków rolnych) w Polsce. Polska=75,2. Wyróżnia się województwo wielkopolskie z wynikiem powyżej 200 sztuk. Następnie w przedziale od 150,1 do 200 jest województwo łódzkie, w przedziale od 100,1 do 150 są województwa: pomorskie, warmińsko-mazurskie, kujawsko-pomorskie, mazowieckie, śląskie i opolskie. Na czwartym miejscu w przedziale od 50,1 do 100 sztuk na 100 hektarów użytków rolnych plasują się następujące województwa: zachodniopomorskie, lubuskie, dolnośląskie, małopolskie, świętokrzyskie, podkarpackie, lubelskie, podlaskie. Zdjęcie przedstawia dwie różowe świnie rasy wielka biała polska, w skrócie WBP. Główne obszary chowu trzody chlewnej: województwo wielkopolskie, ale również województwo kujawsko-pomorskie i łódzkie. Są to obszary o wysokiej kulturze rolnej oraz o niewielkim odsetku użytków zielonych w powierzchni użytków rolnych. Ze względu na dużą opłacalność jest tam coraz więcej gospodarstw wyspecjalizowanych i towarowych. Chów trzody chlewnej. W świetle ostatnich badań GUS (za 2016 rok), chów bydła prowadziło ponad 12% gospodarstw rolnych, w tym ponad 40% gospodarstw posiadało do 9 sztuk trzody chlewnej i tyleż samo gospodarstw posiadało od 10 do 49 sztuk trzody chlewnej. Pozostałe gospodarstwa prowadzące chów bydła posiadały 50 lub więcej sztuk tych zwierząt. Chów w południowo-wschodniej Polsce ma charakter tradycyjny, samozaopatrzeniowy. Trzoda chlewna jest tam karmiona paszą pochodzącą z własnego gospodarstwa (ziemniakami i zbożem). Natomiast w Wielkopolsce i na Kujawach przybywa coraz więcej gospodarstw wyspecjalizowanych, towarowych. Duże zyski powodują, że właściciele gospodarstw mogą przeznaczać dodatkowe środki na inwestycje. Zwierzęta karmi się tam głównie gotowymi paszami, które są produkowane z krajowych, ale także często importowanych składników. W niewielkich gospodarstwach, oprócz ziemniaków i zbóż, świnie karmi się odpadami pochodzącymi z gospodarstw domowych. Kierunki chowu. Trzodę chlewną hoduje się w Polsce głównie w celu uzyskania mięsa i tłuszczu, ponieważ są to zwierzęta najbardziej wydajne pod względem przetworzenia paszy na mięso. Inne produkty (skóra czy szczecina) mają znaczenie marginalne. Na zdjęciu na kuchennej desce leży kawałek czerwonego mięsa. To wieprzowina. Obok leży czerwona papryka. Główna rasa trzody chlewnej. Dominującą rasą trzody chlewnej w Polsce jest rasa polska biała zwisłoucha, jednakże coraz częściej krzyżuje się ją z rasami zagranicznymi, żeby uzyskać lepszej jakości mięso. 3. Drób. Pogłowie drobiu w Polsce w 2018 roku wyniosło 201 294 589 sztuk. Dwie mapy Polski z podziałem na województwa oraz powiaty przedstawiają obsadę drobiu (w sztukach na 100 hektarów użytków rolnych) w Polsce. Polska=1372,2. Wyróżniają się województwa mazowieckie, wielkopolskie i śląskie z wynikiem powyżej 2000 sztuk na 100 hektarów użytków rolnych. W przedziale między 1500,1 a 2000 sztuk są województwa: zachodniopomorskie, lubuskie, podlaskie, łódzkie, świętokrzyskie. W przedziale od 1000,1 do 1500 sztuk drobiu na 100 hektarów użytków rolnych plasują się województwa: dolnośląskie, opolskie, małopolskie, podkarpackie, lubelskie, pomorskie i warmińsko-mazurskie. Na zdjęciu są trzy kury chodzące po trawie. Główne obszary chowu drobiu zlokalizowane są w pobliżu dużych miast (Warszawy, Poznania, Krakowa, Katowic, Wrocławia, Gdańska, Łodzi czy Szczecina) i zakładów drobiarskich ze względu na bliskość rynku zbytu. Wykres kołowy przedstawia strukturę pogłowia drobiu w 2018 roku: drób kurzy 89,8%, indyki 7,1%, kaczki i inne 2,6%, gęsi 0,5%. Chów drobiu. W świetle ostatnich badań GUS (za 2016 rok), chów drobiu prowadziło około 0,5 miliona gospodarstw rolnych. Występowała w nich mała liczebność stad (99,7% gospodarstw posiadało mniej niż 500 sztuk drobiu w gospodarstwie), co pozwalało na przeznaczanie produkcji drobiowej jedynie na własne potrzeby. Natomiast charakter towarowy mają fermy zlokalizowane zwykle w pobliżu dużych miast i zakładów drobiarskich. Na zdjęciu są kury umieszczone w klatkach, wystawiają głowy przez metalowe kraty. Poniżej klatek jest rynna, do której wpadają jajka. Kolejne zdjęcie przedstawia jajka w tekturowych wytłaczankach. Jaja, które możemy znaleźć w sklepach, pochodzą głównie z ferm prowadzących chów klatkowy. Coraz częściej jednak Polacy wybierają jaja z bardziej ekologicznego typu chowu: ściółkowego. Kierunki chowu. Niemal 90% pogłowia drobiu stanowi drób kurzy. Kury hoduje się w Polsce głównie na produkcję żywca rzeźnego (brojlery) i jaj (nioski). Zdjęcie przedstawia dużą, wysoką halę, w której jest pełno kur. Kury chodzą swobodnie. Podpis pod zdjęciem: Brojlery. Na zdjęciu są białe kury z czerwonymi grzebieniami. Kur jest dużo. Podpis pod zdjęciem: Kura nioska. 4. Konie. Pogłowie koni w Polsce w 2018 roku: 185 494 sztuk. Dwie mapy Polski z podziałem na województwa oraz powiaty przedstawiają obsadę koni (w sztukach na 100 hektarów użytków rolnych) w Polsce. Polska=1,3. W przypadku województw małopolskiego i śląskiego ilość sztuk mieści się w przedziale od 3,1 do 4. Województwa pomorskie, warmińsko-mazurskie, mazowieckie, podlaskie, lubelskie, podkarpackie, świętokrzyskie i lubuskie mieszczą się w przedziale 2,1 do 3. Województwa: zachodniopomorskie, wielkopolskie, kujawsko-pomorskie, łódzkie, dolnośląskie, opolskie mieszczą się w przedziale od 1,1 do 2 sztuk na 100 hektarów użytków rolnych. Najwięcej powiatów, w których liczba sztuk przekracza 5 leży w województwie mazowieckim. Zdjęcie przedstawia łeb konia. Koń stoi na ogrodzonym wybiegu. Ma czarną grzywę i brązowe umaszczenie. Główne obszary chowu koni: południowo-wschodnia Polska, w tym obszary górskie, gdzie ze względu na trudności w stosowaniu maszyn konie stanowią siłę pociągową w występujących tam drobnych gospodarstwach rolnych, punktowe obszary, głównie na Mazowszu i Pomorzu, gdzie chów koni prowadzony jest w celach sportowo-rekreacyjnych. Chów koni. W świetle ostatnich badań GUS (za 2016 rok), chów koni prowadziło ponad 4% gospodarstw rolnych, w tym ponad 53% gospodarstw posiadało 1 konia, a około 17% miało na stanie dwa konie. Pozostałe gospodarstwa prowadzące chów bydła posiadały 3 lub więcej sztuk tych zwierząt. Kierunki chowu. Konie hodowano w Polsce przez długi czas jako siłę pociągową w rolnictwie i leśnictwie. Obecnie dotyczy to głównie obszarów górskich i przedgórskich. Konina jest mięsem, które rzadko jest przez nas spożywane. Konie rzeźne są eksportowane za granicę. Obecnie w Polsce rozwija się także hodowla koni w celach sportowo-rekreacyjnych. Skuteczną metodą rehabilitacji osób niepełnosprawnych (zwłaszcza dzieci) jest hipoterapia. Na zdjęciu są konie, które skubią trawę. W tle jest duży, biały budynek. Przypomina dworek oraz stajnie. Na kolejnym zdjęciu jest smukły, brązowy koń. Ma uniesiony do góry czarny ogon. Historia hodowli koni arabskich w Polsce sięga XVIII wieku. Za najstarszą i jednocześnie jedną z piękniejszych państwowych stadnin koni w Polsce uważa się stadninę w pobliżu Janowa Podlaskiego (istnieje od 1817 roku). Słynie głównie z hodowli koni czystej krwi arabskiej, choć hodowane są tam też mniej znane w świecie konie angloarabskie. Dużą atrakcją jest znajdujący się w starym parku zabytkowy XIX-wieczny zespół stajni. W Janowie swoją siedzibę ma Polski Związek Hodowców Koni Arabskich zajmujący się dbałością o kierunki hodowli koni arabskich w Polsce zgodne z tradycją. 5. Owce. Pogłowie owiec w Polsce w 2018 roku: 266 911 sztuk. Dwie mapy Polski z podziałem na województwa oraz powiaty przedstawiają obsadę owiec (w sztukach na 100 hektarów użytków rolnych) w Polsce. Polska=1,8. Na mapach dominuje województwo małopolskie – powyżej 5 sztuk na 100 hektarów użytków rolnych. W takiej ilości sztuk wyróżniają się także pojedyncze powiaty leżące w województwach: śląskim, podkarpackim, lubelskim, podlaskim, pomorskim, kujawsko-pomorskim czy wielkopolskim. Województwa podkarpackie, warmińsko-mazurskie i śląskie mają wskaźnik 3,1 do 4. Województwa: lubelskie, świętokrzyskie, łódzkie, pomorskie, warmińsko-mazurskie, wielkopolskie, lubuskie i dolnośląskie maja wskaźnik od 2,1 do 3 sztuk. W przedziale od 1,1 do 2 sztuk mieszczą się województwa: kujawsko-pomorskie, mazowieckie i opolskie. Na zdjęciu na trawie leży owca, obok niej stoi jagnię. Główne obszary chowu owiec: tereny górskie, gdzie panują słabsze warunki klimatyczne i glebowe oraz występują łąki górskie; jest tam także duże zapotrzebowanie na wełnę i skóry zwierząt w rzemiośle (uwarunkowania kulturowe). Punktowe obszary, głównie na Pomorzu, w Wielkopolsce i na wschodzie kraju. Chów owiec. W świetle ostatnich badań GUS (za 2016 rok), chów owiec prowadziło ok. 0,7% gospodarstw rolnych, w tym prawie 43% gospodarstw posiadało od 1 do 4 owiec, a około 16% gospodarstw posiadało od 5 do 9 sztuk owiec. Pozostałe gospodarstwa prowadzące chów owiec posiadały 10 lub więcej sztuk tych zwierząt. Owce są bardziej przystosowane do życia w niekorzystnych warunkach przyrodniczych niż bydło. Kierunki chowu. Owce hoduje się w Polsce głównie w wyniku zapotrzebowania na wełnę i skóry w lokalnym rzemiośle. Sery są produktem ubocznym. Zdjęcie przedstawia worki jutowe stojące na trawie wypełnione owczą wełną. Niektóre rodzaje owczych serów (oscypek i bundz) są wpisane na Listę produktów tradycyjnych. Tatrzańskie hale. Na zdjęciu w stroju regionalnym stoi odwrócony tyłem mężczyzna – pasterz. Przed nim pasą się owce. W tle widać porośnięte drzewami zbocza gór. Podpis pod zdjęciem: Wypas owiec na tatrzańskich halach może mieć jedynie charakter kulturowy. Oznacza to, że istnieją ograniczenia prawne dotyczące liczebności stad. Główne rasy owiec. Głównymi rasami owiec hodowanych w naszym kraju są: merynosowe (cenione za swoje runo), polskie nizinne, polskie długowełniste i o okrywie mieszanej. Na zdjęciu jest kilka owiec. Ich umaszczenie jest białe, lekko przybrudzone. Mają na sobie bardzo gęste runo - wełnę. Stoją na łące o zachodzie słońca. Podpis pod zdjęciem: Owce merynosowe. 6. Pogłowie kóz w Polsce w 2018 rok: 44 204 sztuki. Dwie mapy Polski z podziałem na województwa oraz powiaty przedstawiają obsadę kóz (w sztukach na 100 hektarów użytków rolnych) w Polsce. Polska=0,3. Na mapie wyróżnia się południe Polski z województwami: małopolskim przedział od 1,6 do 2, śląskim, świętokrzyskim i podkarpackim – od 1,1 do 1,5. W województwie podkarpackim w wielu powiatach liczba sztuk jest większa od 2, podobnie jak w województwie małopolskim. W pozostałych województwach ilość sztuk mieści się w przedziale od 0,6 do 1. Na zdjęciu stoją na trawie trzy kozy o białym umaszczeniu. Jedna z nich ma rogi wygięte do tyłu. Główne obszary chowu kóz to Polska południowa, głównie tereny górskie i podgórskie, gdzie panują słabsze warunki klimatyczne i glebowe. Chów kóz prowadzony jest tam głównie w gospodarstwach małych (do 5 hektarów) i przede wszystkim na własne potrzeby. Chów kóz. W świetle ostatnich badań GUS (za 2016 rok), chów kóz prowadziło ok. 0,7% gospodarstw rolnych, w tym prawie 86% gospodarstw posiadało od 1 do 4 sztuk kóz (gospodarstwa małe, samozaopatrzeniowe), a około 9% gospodarstw posiadało od 5 do 9 sztuk kóz. Pozostałe gospodarstwa prowadzące chów kóz posiadały 10 lub więcej sztuk tych zwierząt. Chów kóz był niegdyś utożsamiany z obszarami największej biedy. Obecnie nabiera większego znaczenia ze względu na promocję ekologicznej żywności. Kierunki chowu. Kozy hoduje się w Polsce głównie w celu produkcji mleka. Ostatnimi czasy widoczny jest wzrost roli produktów pochodzenia koziego, który spowodowany jest modą na zdrową żywność. Z mleka koziego produkuje się sery i jogurty, ale może być ono spożywane także bezpośrednio, jako zamiennik mleka krowiego. Zdjęcie przedstawia kawałek sera w kształcie walca. Ser jest biały. Obok ucięty gruby plaster sera leży na cienkich, okrągłych podpłomykach. Podpis pod zdjęciem: Ser kozi.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/
Grafiki w panelach bocznych:.