Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
1
Polecenie 1

Zapoznaj się z charakterystyką makroregionów wydzielonych w pasie Nizin Środkowopolskich. Korzystając z informacji zamieszczonych w grafice interaktywnej oraz dodatkowych źródeł napisz, który z makroregionów cechuje się największą georóżnorodnością.

RySh5y8ovVNLR
(Uzupełnij).
R1bGGt7wczqxS1
Ilustracja interaktywna przedstawia fragment mapy Polski. Opisano od lewej strony: 1. Nizina Śląsko-Łużycka to rozległa równina; występują tu między innymi Równina Szprotawska, Równina Legnicka i Równina Chojnowska; maksymalna wysokość terenu osiąga około 250 metrów nad poziomem morza; przez obszar przepływają takie rzeki jak: Kaczawa, Szprotawa, Bóbr, Nysa Łużycka; w północno-zachodniej części niziny znajduje się Wał Mużakowski, który stanowi wyraźną granicę zlodowacenia warty., 2. Nizina Śląska to rozległa równina o powierzchni około 12 700 kilometrów kwadratowych; jest najbardziej wysuniętą na południe częścią Nizin Środkowopolskich. Położona jest po obu stronach Odry pomiędzy Wałem Trzebnickim na północy, Wyżyną Śląsko-Krakowską na południowym wschodzie oraz Przedgórzem Sudeckim i Sudetami Wschodnimi na południowym zachodzie. W stronę Sudetów nizina wznosi się do wysokości 150–200 metrów nad poziomem morza. Leży w zasięgu zlodowacenia odry, po tym zlodowaceniu zostały ostańce ozów, kemów i wzgórz morenowych; w południowo-zachodniej części niziny występują urodzajne gleby brunatnoziemne i czarnoziemne, które wykształciły się z pokrywy pylastej typu lessów; przepływa tu Odra oraz jej dopływy między innymi: Widawa, Mała Panew, Oława i Bystrzyca; klimat niziny należy do najcieplejszych w Polsce – charakteryzuje się tym, że zima jest krótka, wiosna rozpoczyna się bardzo wcześnie, a lato jest suche i ciepłe. Jest to skutkiem efektu fenowego, który nastaje w wyniku bariery górskiej., 3. Wał Trzebnicki – jego powierzchnia wynosi 3 200 kilometrów kwadratowych. Jest to pas wzniesień, którego długość wynosi ok. 200 km, a szerokość sięga kilkunastu kilometrów. Jego wysokość względna to waha się od 100 do 150 metrów. W wyniku przeprowadzonych badań, uważany jest za granicę zlodowacenia warty., 4. Obniżenie Milicko-Głogowskie na terenie Polski zajmuje powierzchnię około 3 200 kilometrów kwadratowych. Jest to obszar, który nie jest jednorodny krajobrazowo, ponieważ granicami obejmuje dwa kotlinowate zagłębienia, fragment doliny Odry. Wielu naukowców uważa, że opisywane obniżenie jest częścią pradoliny barucko-głogowskiej., 5. Nizina Południowowielkopolska jest to rozległa nizina o powierzchni około 17 000 kilometrów kwadratowych; pod względem przyrodniczym jest mało zróżnicowana. Wysokość nad poziomem morza mieści się z reguły między 100 a 200 metrów nad poziomem morza, występują jednak miejsca, gdzie nie przekraczają 100 metrów nad poziomem morza. Leży w większości w dorzeczu Warty oraz w małej części dorzecza środkowej Odry. Od południa graniczy z Wyżyną Małopolską oraz Obniżeniem Milicko-Głogowskim, a od północy z Pojezierzem Leszczyńskim; nizina ta porozcinana jest dolinami rzecznymi, w których występują obniżenia (pomiędzy tymi obniżeniami występują wysoczyzny urozmaicone ostańcami form glacjalnych). Dolinom rzecznym towarzyszą w niektórych miejscach ciągi wydm, które powstały z piasku., 6. Nizina Północnomazowiecka o powierzchni około 14 200 kilometrów kwadratowych; od północy granicę wyznacza zasięg stadiału głównego zlodowacenia Wisły, od południa dolina środkowej Wisły, dolnej Narwi i dolnego Bugu w ich równoleżnikowym biegu przez środek niecki mazowieckiej, natomiast od wschodu z dolina Pisy. Nizina poprzecinana jest dolinami rzek Narwi i Wkry, których doliny podczas ostatniego zlodowacenia odprowadzały wody rzecznolodowcowe. Pomiędzy dolinami znajdują się wysoczyzny urozmaicone ostańcami form polodowcowych - ich wysokość przekracza czasami 200 metrów nad poziomem morza (kulminacje w obrębie wzniesień morenowych - Dębowa Góra - 235 metrów nad poziomem morza i Czerwony Bór - 225 metrów nad poziomem morza)., 7. Nizina Środkowomazowiecka obejmuje teren o powierzchni około 13 100 kilometrów kwadratowych. Jest to najniżej położona część Niziny Mazowieckiej oraz Podlaskiej. Od północy granicę wyznacza dolina środkowej Wisły, dolnej Narwi i dolnego Bugu w ich równoleżnikowym biegu przez środek niecki mazowieckiej, a od południa Wzniesienia Południowomazowieckie i wysoczyzny Niziny Południowopodlaskiej. Na terenie tej niziny zbiegają się doliny rzek dorzecza środkowej Wisły. Wysokość bezwzględna waha się od 60 do 140 metrów nad poziomem morza. Występujące tu formy terenu powstały w wyniku działania procesów fluwialnych, denudacyjnych i eolicznych. Krajobraz tej niziny urozmaicony jest równinami denudacyjnymi oraz dolinami rzecznymi, w obrębie których występują pojedynczo lub grupowo wydmy. Spotykane są tu głównie gleby bielicoziemne, natomiast w dnach dolin występują różnego rodzaju mady. Na niektórych równinach denudacyjnych spotykane są czarne ziemie, które wykształciły się z pyłów lub iłów. Występują tu lasy liściaste, mieszane, bory sosnowe oraz łęgi. Klimat regionu jest cieplejszy niż na obszarach otaczających, średnie roczne sumy opadów wynoszą około 500 milimetrów., 8. Nizina Południowopodlaska o powierzchni około 10 500 kilometrów kwadratowych od południa graniczy z Wyżyną Lubelską, od północy z doliną Bugu, od wschodu z Polesiem, a od zachodu z Niziną Środkowomazowiecką. Przez środek tej niziny przebiega granica zasięgu zlodowacenia warty; Nizina Południowopodlaska jest to wysoczyzną, której wysokości wahają się od 150 do 200 metrów nad poziomem morza, a nawet w niektórych miejscach przekraczają 200 metrów nad poziomem morza. Lokalnie występują ostańce ozów, kemów i wzgórz ze zlodowacenia warty. W tej strefie panuje klimat chłodniejszy, niż na nizinach zachodnich. Średnia suma opadów rocznych wynosi około 550 milimetrów., 9. Nizina Północnopodlaska o powierzchni około 16 000 kilometrów kwadratowych; pod względem ukształtowania terenu jest podobna do podprowincji Nizin Środkowopolskich. Od północy wyraźnie granicę wyznacza zasięg moren stadiału głównego zlodowacenia Wisły, od zachodu dolina Pisy, od południa prawe zbocze doliny Bugu a od wschodu dolina Świsłoczy. Północna część tej niziny jest bardziej urozmaicona w formy polodowcowe niż część południowa. Na tym obszarze dominują tereny płaskie, faliste, pagórkowate, falisto-pagórkowate. Wysokość terenu całej niziny waha się od 110 do 200 metrów nad poziomem morza. Panuje tu klimat kontynentalny, co sprawia, że temperatury w tym rejonie są najniższe spośród całego pasa nizin. Na tej nizinie występują rozległe obszary bagien., 10. Polesie Zachodnie o powierzchni 4 700 kilometrów kwadratowych; od północy i zachodu sąsiaduje z Niziną Południowopodlaską, a od południa z Polesiem Wołyńskim. Jest to obszar, który charakteryzuje się terenem płaskim lub lekko pofalowanym (równiny denudacyjne i wodno-akumulacyjne). W południowej części Polesia znajduje się jedyne skupisko jezior krasowych i termokrasowych – Jezioro Uściwierz, Wytyckie, Białe, Piaseczno, Laskie, Lubowierz i inne., 11. Polesie Wołyńskie o powierzchni 2 100 kilometrów kwadratowych, cechuje się krajobrazem przejściowym pomiędzy Polesiem Zachodnim a Wyżyną Lubelską; cechą charakterystyczną tego Polesia są wysokie garby, które zbudowane są z margli kredowych i piaskowców neogenu o wysokości 200–270 metrów nad poziomem morza., 12. Wzniesienia Południowomazowieckie o powierzchni 10 500 kilometrów kwadratowych; pod względem wysokości terenu jest to obszar przejściowy od Nizin Środkowopolskich do Wyżyny Małopolskiej. Występujące Wzniesienia Południowomazowieckie zbudowane są głównie z gliny zwałowej lub piasków rzecznolodowcowych. Klimat w tym regionie jest wilgotniejszy i chłodniejszy w przeciwieństwie do pozostałych nizin polskich, ponieważ wysokości bezwzględne tego obszaru są większe.
Mapa nizin polskich z podziałem na makroregiony
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja – CC BY-SA 3.0.