Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt
RNRc82OEiBhP61
Ilustracja przedstawia fragment obrazu Murilla „Niepokalane Poczęcie z Los Venerables”. Ukazuje Madonnę ze skierowaną w prawą stronę głową. Obok, po prawej stronie, znajduje się grupa aniołków.

Hiszpański Rafael – nowy typ Madonny w obrazach Bartoloméa Estebana Murilla

Ważne daty

1617‑1682 – lata życia Bartoloméa Estebana Murilla

1633 -ok. 1636 – nauka zawodu w pracowni Juana del Castillo

od 1658 – pobyt Murilla w Madrycie

1660 – powrót Murilla do Sewilli i udział w założeniu Akademii Sztuk Pięknych

m532831954568a2ea_0000000000015
1
1

Scenariusz lekcji

RRVTxGEYhPfZ0
Pobierz plik: scenariusz_lekcji.pdf
Plik PDF o rozmiarze 146.13 KB w języku polskim

II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

10. określa funkcję dzieła i wskazuje jej wpływ na kształt dzieła;

12. wskazuje w dziele sztuki symbol i alegorię, potrafi wytłumaczyć ich znaczenie;

13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:

c) w malarstwie i grafice: kompozycji, koloru, sposobów ukazania iluzji przestrzeni, kształtowania formy przez światło, w dziełach figuratywnych stopnia oddania rzeczywistości lub jej deformacji;

14. wskazuje środki stylistyczne i środki ekspresji, które identyfikują analizowane dzieło z odpowiednim stylem, środowiskiem artystycznym lub autorem;

15. rozpoznaje w dziele sztuki temat i wskazuje jego źródło ikonograficzne;

16. rozpoznaje podstawowe motywy ikonograficzne, świętych chrześcijańskich, bogów greckich i alegorie wybranych pojęć na podstawie atrybutów;

17. analizuje dzieła pod względem ikonograficznym, z wykorzystaniem słowników symboli;

18. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat dzieł sztuki.

2. wskazuje twórców najbardziej reprezentatywnych dzieł;

3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;

5. wymienia podstawowe gatunki w dziełach sztuk plastycznych, m.in. portret (w tym autoportret, portret psychologiczny i oficjalny), pejzaż (w tym: weduta, marina, pejzaż ze sztafażem), sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna (w tym batalistyczna), martwa natura, akt;

7. rozróżnia podstawowe motywy ikonograficzne;

8. wymienia różne funkcje dzieł sztuki, takie jak: sakralna, sepulkralna, estetyczna i dekoracyjna, dydaktyczna, ekspresywna, użytkowa, reprezentacyjna, kommemoratywna, propagandowa, kompensacyjna, mieszkalna i rezydencjonalna, obronna, magiczna;

III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

1. wymienia najistotniejszych twórców dla danego stylu lub kierunku w sztuce;

3. sytuuje twórczość artystów powszechnie uznawanych za najwybitniejszych w czasie, w którym tworzyli (z dokładnością do jednego wieku, a w przypadku twórców sztuki nowoczesnej i współczesnej – z dokładnością do połowy wieku) oraz we właściwym środowisku artystycznym;

6. porównuje dzieła różnych artystów tworzących w podobnym czasie;

8. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat twórczości wybitnych artystów.

IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:

2. zna terminologię związaną z opisem formy i treści dzieła malarskiego, rzeźbiarskiego i graficznego, w tym m.in. nazwy formuł ikonograficznych, słownictwo niezbędne do opisu kompozycji, kolorystyki, relacji przestrzennych i faktury dzieła;

6. właściwie stosuje terminy dotyczące opisu treści i formy dzieł sztuk plastycznych;

3. łączy dzieło z muzeum lub miejscem (kościoły, pałace, galerie), w którym się ono znajduje.

m532831954568a2ea_0000000000026
Nauczysz się

charakteryzować cechy twórczości Murilla;

określać znaczenie symboli religijnych w dziełach artysty;

wskazywać cechy wspólne i różnice w dziełach Murilla i Rafaela Santi;

dokonywać analizy formalnej wskazanych dzieł;

przyporządkowywać dzieła do miejsc, w których się znajdują;

tworzyć dłuższą wypowiedź pisemną o charakterze argumentacyjnym.

m532831954568a2ea_0000000000035

Przed lekcją

Polecenie 1

Zapoznaj się z nagraniem gawędy dr Bożeny Fabiani, zrealizowanym przez Program 2 Polskiego Radia. Zwróć uwagę na tematy podejmowane przez malarza i sposób ich realizacji. Zanotuj swoje spostrzeżenia i zapisz wnioski.

R1Z2QAOAIsBPa1
Ilustracja interaktywna przedstawia fragment obrazu Bartolomé’a Estebana Murilla „Sen Patryka” o kształcie poziomego prostokąta. Ukazuje grupę postaci na ciemnym tle. Po prawej stronie śpią osoby. Po lewej stronie, na rozświetlonym tle, ukazuje im się Madonna. Na lewym ramieniu trzyma małego Jezusa. Po lewej stronie znajduje się filar. Za nim widoczny jest fragment pejzażu. Po wybraniu ilustracji odtworzona zostanie audycja z cuklu „W stronę sztuki” pod tytułem „Bartolomé Esteban Murillo – malarz zniekształcony przez naiwne oczy Madonny” Bożeny Fabiani.
Bartolomé Esteban Murillo – malarz zniekształcony przez naiwne oczy Madonny – gawęda Bożeny Fabiani z cyklu „W stronę sztuki”, online-skills, CC BY 3.0
RCrYPr8McQbzQ
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

Codzienność w obrazach religijnych Murilla

Hiszpania była krajem szczególnie zaangażowanym we wdrażanie postanowień soboru trydenckiego (1545‑1563). Obok Madrytu silnym ośrodkiem działań kontrreformacyjnych stała się Sewilla. W XVII‑wiecznej Hiszpanii religijne malarstwo inspirowane Caravaggiem i stosowaniem maniery tenebrosaManiera tenebrosamaniery tenebrosa znane było z dokonań Diego Velázqueza, Jose de Ribery, Francisco de Zurbarana. Wpływy włoskiego mistrza zauważyć można także w dziełach Bartoloméa Estebana Murilla (1617‑1682), sewilskiego malarza, którego twórczość rozwijała się w dwóch kierunkach: malarstwa rodzajowego z życia ludu oraz obrazów religijnych, w których szczególną pozycję zajęły przedstawienia Marii. We wczesnym okresie widoczne są inspiracje Caravaggiem – w obrazach z Marią nawiązuje do przedstawień świeckich, ukazując codzienność i rezygnując z akcentowania w dziełach religijności. Cechy te są widoczne w Świętej Rodzinie z ptaszkiem – żadna z osób nie ma atrybutów świętości, dzieło jest nastrojową sceną z życia rodzinnego

R1TS9S5jiQSex1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Bartolomé’a Estebana Murilla „Święta Rodzina z ptaszkiem” w kształcie poziomego prostokąta. Ukazuje Marię, Józefa i Jezusa w pomieszczeniu. W centrum, o siedzącego Józefa opiera się mały Jezus. Mężczyzna ubrany jest w ciemny płaszcz. Na kolanach ma brązowy fartuch. Jezus bawi się z białym psem. Za Józefem znajdują się jego stolarskie narzędzia pracy. Po lewej stronie siedzi Maria. Nawija wełnę na kłębek. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Na podłodze stoi kosz z ubiorami do cerowania. Maria ukazana jest więc jako kobieta podczas wykonywania codziennych czynności: szycia i przędzenia. Bacznie obserwuje też syna, nie przerywając pracy – pełni zatem obowiązki matki. 2. Mały Jezus bawi się z psem. W ręku trzyma ptaszka, który nawiązuje do przyszłej Męki Pańskiej. 3. Za Józefem znajdują się oddane realistycznie ciesielskie narzędzia, kolejny przedmiot świadczący o sytuacji codziennej. 4. Zastosowane efekty światłocieniowe oraz ciemne tło wnętrza nawiązują do malarstwa Caravaggia.
Bartolomé Esteban Murillo, „Święta Rodzina z ptaszkiem”, ok. 1650, Prado, Madryt, Hiszpania, wikimedia.org, domena publiczna

Przykładem wczesnego stylu Murilla jest Madonna z różańcem. Najwcześniejsza wzmianka o obrazie dotyczy nabycia dzieła przez Karola IV w 1788 roku. Murillo był już popularnym malarzem monarchów nowej dynastii Burbonów, a wiele z jego dzieł zostało zakupionych do królewskiej kolekcji. Artysta starannie modelował figury, używał zróżnicowanej fakturyFakturafaktury – grubszymi warstwami oddał fałdy czerwonej i niebieskiej draperii, natomiast warstwy delikatniejsze pojawiły się na przezroczystym welonie na głowie i prawym ramieniu.

R1MWUfSuFx35A1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Bartolomé’a Estebana Murilla „Madonna z różańcem” w kształcie pionowego prostokąta. Ukazuje Marię z Dzieciątkiem na czarnym tle. Kobieta ubrana jest w czerwoną suknię z niebieskim płaszczem, który leży na ławce. Na głowie ma welon. Na kolanach trzyma stojącego Jezusa, który ma różaniec przewieszony przez lewą rękę. Obie postacie zwrócone są w stronę widza. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Matka Boska siedzi z Dzieciątkiem, na kamiennej ławce. Ich pozy są wyważone, a twarze połączone policzkami na znak czułości i miłości. Wzrok postaci skierowany jest w stronę widza. 2. W centrum kompozycji znajduje się różaniec. Murillo był członkiem Bractwa Różańcowego, kultywującego Marię Dziewicę. 3. Kamienny stopień u dołu oddziela widza od postaci, oddzielając sferę sacrum od profanum. 4. Maria prawą ręką, w której trzyma różaniec, zakrywa nagość Jezusa białym materiałem – symbolem czystości. 5. Matka i dziecko są oświetlone, kontrastują z ciemnym tłem – malarz zastosował manierę tenebrosa. Obydwoje pozbawieni są aureoli, malarz nadał im charakteru świeckiego. 6. Murillo był mistrzem żywych kolorów –nasycona czerwona suknia Dziewicy jest dopełnieniem połyskującego niebieskiego płaszcza na jej kolanach.
Bartolomé Esteban Murillo, „Madonna z różańcem”, ok. 1650-1655, Prado, Madryt, wikimedia.org, domena publiczna
Polecenie 2
Przypomnij sobie dowolne przedstawienie Madonny przez Rafaela Santi. Opisz zapamiętane cechy Marii.
Przypomnij sobie dowolne przedstawienie Madonny przez Rafaela Santi. Opisz zapamiętane cechy Marii.
6,6
R1WjSVDTyQ6oK1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Bartolomé’a Estebana Murilla „Madonna z różańcem” w kształcie pionowego prostokąta. Ukazuje Marię z Dzieciątkiem na czarnym tle. Kobieta ubrana jest w czerwoną suknię z niebieskim płaszczem, który leży na ławce. Na głowie ma welon. Na kolanach trzyma stojącego Jezusa, który ma różaniec przewieszony przez lewą rękę. Obie postacie zwrócone są w stronę widza.
Bartolomé Esteban Murillo, „Madonna z różańcem”, ok. 1650-1655, Prado, Madryt, wikimedia.org, domena publiczna
R1Jt7RgWCY0E41
Ilustracja przedstawia obraz Rafaela Santi „Madonna dell Granduca”. Na ilustracji znajduje się młoda kobieta w długiej, niebieskiej sukni. Na rękach trzyma nagie, małe dziecko.
Źródło: online-skills.
RkwEmWnGR0xLY
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
m532831954568a2ea_0000000000078

Typ ikonograficzny Immaculaty według Murilla

RadB35jbh6bXJ1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Bartolomé Estebana Murillo „Niepokalane Poczęcie z Los Venerables” w kształcie pionowego prostokąta. Ukazuje Marię ze skrzyżowanymi na piersi rękoma na tle nieba. Po prawej stronie, po przekątnej, znajduje się liczna grupa aniołków. Po lewej stronie za Marią, aniołowie w tle są mniej widoczni. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Maria stoi w kontrapoście, wzrok ma skierowany ku górze, ręce skrzyżowane na piersi. 2. Długi, niebieski płaszcz okręca postać Niepokalanej, kontrastuje z białą suknią. 3. Marii towarzyszy liczna grupa aniołów, tworzących po lewej stronie diagonalną linię usytuowaną przez całą wysokość dzieła – podkreślają ona wertykalno-diagonalną kompozycję. 4. Światło pada z lewej strony, jego silny blask rozjaśnia znajdujące się po tej stronie anioły. 5. Murillo zrezygnował z przedstawienia atrybutów, trzymanych w innych dziełach przez anioły.

Po powrocie z Madrytu w 1658 roku paleta barw Murilla rozjaśniła się. Zapewne wpływ na tę zmianę miały dzieła malarzy weneckich oraz bogactwo koloru obrazów Rubensa, z którymi artysta zetknął się podczas pobytu w królewskim mieście. W 1660 roku wraz z innymi artystami w Sewilli utworzył Akademię Sztuk Pięknych i został jej pierwszym rektorem. Lata 60. i 70. XVII wieku zaliczane są do najbardziej twórczych w życiu malarza. Wtedy powstały liczne obrazy z przedstawieniem Niepokalanego Poczęcia Marii, tzw. ImmaculatyImmaculataImmaculaty.

Wiara w Niepokalane Poczęcie (Immaculata Conception – dogmat, według którego Maria Panna z racji wybrania Jej na Matkę Bożą od momentu swego poczęcia była wolna od grzechu pierworodnego, tak jaki Chrystus) rozpowszechniła się w XVI wieku, doprowadzając do walk religijnych, gdyż część Kościoła uważała to za herezję. Hiszpanie, przeciwnie –  1614 roku oddali swe państwo w opiekę Niepokalanej mieli nadzieję, że papież potwierdzi ten dogmat, czego wówczas nie uczynił (oficjalnie ta zasada wiary została uznana przez Kościół dopiero w 1855 roku). Na bazie tych sporów zrodziła się ikonografia, która opiera się na wersecie z Apokalipsy (12,1): „I ukazał się cud wielki na niebie: Niewiasta odziana w słońce, z księżycem pod stopami, w koronie z dwunastu gwiazd”.

Obrazy z Niepokalanym Poczęciem zaczęły się pojawiać w Hiszpanii w XVI wieku. Francisco Pacheco skodyfikował tę ikonografię w swej książce „El Arte la Pintura”(1639). I tak, Madonna winna mieć dwanaście bądź trzynaście lat, poważne, piękne oczy, doskonałych kształtów usta i nos, zaróżowione policzki, lekko złociste włosy, powinna być również piękna jak to możliwie, piękno swej duszy łącząc z pięknem ciała. Ubrana jest w białą tunikę i płaszcz w kolorze błękitnego nieba. Oświetla ją słońce, ona zaś posiada koronę z gwiazd. Księżyc pod jej nogami podobny jest do ćwiartki księżyca, której wierzchołki zwrócone są w dół.

Źródło: Wielcy Malarze, Ich życie, inspiracje i dzieło. Murillo, nr 75, 2003, s. 15

R17LlIsfDLzcQ1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Bartolomé Estebana Murillo „Niepokalane Poczęcie” w kształcie pionowego prostokąta. Ukazuje Marię ze skrzyżowanymi na piersi rękoma na tle obłoków. Stoi na półksiężycu. Dookoła niej znajduje się żółta poświata. Dalej tłem jest niebieskie niebo. Pod nią zamieszczone są aniołki. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Murillo odbiega od koncepcji opisanej przez Francisca Pacheca – jego Immaculata nie posiada aureoli z gwiazd, zastępują ją rozchodząca się promieniście poświata wokół głowy. 2. Maria unosi głowę w półobrocie, ma skrzyżowane na piersi ręce. 3. Temat Niepokalanego Poczęcia został połączony z Wniebowzięciem– Maria unoszona jest na chmurze w towarzystwie aniołów. 4. Barokowego charakteru dodaje grupa aniołków stóp Marii, trzymających atrybuty: lilie symbolizujące czystość i niewinność, róże oznaczające miłość, gałązkę palmy, zapowiadającą męczeństwo oraz gałązkę drzewa oliwnego – znak pokoju 5. Rozwiany płaszcz Marii oraz ułożenie aniołów tworzą linię diagonalną podkreśloną przez palmę.
Bartolomé Esteban Murillo, „Niepokalane Poczęcie z Aranjuez”, ok. 1675, Prado, Madryt, Hiszpania, wikimedia.org, domena publiczna
RjxhzmiI1r8JJ1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Bartolomé Estebana Murillo w kształcie pionowego prostokąta. „Niepokalane Poczęcie”. Ukazuje Marię ze złożonymi rękoma na tle obłoków. Stoi na półksiężycu. Dookoła znajduje się żółta poświata. Dalej tłem jest ciemnoniebieskie niebo. Pod nią zamieszczone są unoszące się aniołki. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Murillo odbiega od koncepcji opisanej przez Francisca Pacheca – jego Immaculata nie posiada aureoli z gwiazd, zastępują ją ledwo widoczne, delikatne promienie, zlewające się z żółtym tłem nieba. 2. Głowa Marii ustawiona jest centralnie, a ciało w lekkim kontrapoście, jej ręce są złożone w pozie modlitewnej. 3. Niepokalana unosi się na chmurze, ale ruch nie jest silny. 4. Aniołki w górnej części uzupełniają kompozycję. 5. Barokowe aniołki u dołu dynamizują wertykalną postawę Marii – ułożone są w różnych kierunkach, trzymają atrybuty: lilie symbolizujące czystość i niewinność, róże oznaczające miłość, gałązkę palmy, zapowiadającą męczeństwo oraz gałązkę drzewa oliwnego – znak pokoju. 6. Ruch ukazany jest w rozwianym płaszczu Marii.
Polecenie 3
Dlaczego uważa się, że lata 60. i 70. XVII wieku zaliczane są do najbardziej twórczych w życiu malarza?
Dlaczego uważa się, że lata 60. i 70. XVII wieku zaliczane są do najbardziej twórczych w życiu malarza?
RNAPYaQWKBhgO1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Rafaela Santi „Madonna Sykstyńska”. Na ilustracji znajduje się młoda kobieta w długiej, czerwono-niebieskiej sukni. Na rękach trzyma małe, nagie dziecko. Po obu stronach kobiety znajdują się inne osoby - starszy mężczyzna oraz młoda kobieta. Na dole obrazu widoczne są aniołki.
Źródło: online-skills.
RRoeNLax5JfKi
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
m532831954568a2ea_0000000000159
R1K5cuyuwgIo8
Ćwiczenie 1
Do dzieł jakiego artysty nawiązywał Murillo na początku swojej twórczości?

Rozpoznaj dzieła. We wskazane miejsca pod obrazami wpisz ich tytuły.

.................
.................
R1CjkHPUKcOaa
Ćwiczenie 2
Wymień dwa miejsca, do których Murilllo namalował Immaculaty. Podaj pełne tytuły dzieł.

Wskaż, do jakich miejsc zostały namalowane Immaculaty. Wpisz ich nazwy pod dziełami.

.................
.................
RpZ1D9NHRAzdb
Ćwiczenie 3
Uzupełnij tekst. Wstaw brakujące słowa. Tu uzupełnij to dogmat, według którego Maria Panna z racji wybrania Jej na Matkę Bożą od momentu swego poczęcia była wolna od grzechu pierworodnego, tak jaki Chrystus. Cytat, na którym oparty został ten wizerunek: „I ukazał się cud wielki na niebie: Niewiasta odziana w słońce, z księżycem pod stopami, w koronie z dwunastu gwiazd” pochodzi z Tu uzupełnij. Ikonografie przedstawienia Marii skodyfikował Tu uzupełnij w książce „El Arte la Pintura”.

Uzupełnij tekst. Wpisz brakujące słowa.

.......................................... to dogmat, według którego Maria Panna z racji wybrania Jej na Matkę Bożą od momentu swego poczęcia była wolna od grzechu pierworodnego, tak jak Chrystus. Cytat, na którym oparty został ten wizerunek: „I ukazał się cud wielki na niebie: Niewiasta odziana w słońce, z księżycem pod stopami, w koronie z dwunastu gwiazd” pochodzi z ..................... Ikonografie przedstawienia Marii skodyfikował .................................. w książce „El Arte la Pintura”.

Ro2xAr78jWpZK
Ćwiczenie 4
Wskaż obrazy, które powstały przed pobytem Murilla w Madrycie. Możliwe odpowiedzi: 1. „Niepokalane Poczęcie z Los Venerables” 2. „Niepokalane Poczęcie z Aranjuez” 3. „Madonna z różańcem” 4. „Święta Rodzina z ptaszkiem”

Wskaż obrazy, które powstały przed pobytem Murilla w Madrycie.

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
RlBbfGin7z2R9
Ćwiczenie 5
Połącz atrybut z jego znaczeniem: atrybut: Gałązka oliwna. możliwe znaczenia: 1. Czystość i niewinność. 2. Miłość. 3. Pokój. 4. Męczeństwo: atrybut: Lilia, możliwe znaczenia: 1. Czystość i niewinność. 2. Miłość. 3. Pokój. 4. Męczeństwo: atrybut: Róże, możliwe znaczenia: 1. Czystość i niewinność. 2. Miłość. 3. Pokój. 4. Męczeństwo: atrybut: Palma, możliwe znaczenia: 1. Czystość i niewinność. 2. Miłość. 3. Pokój. 4. Męczeństwo

Rozpoznaj symbole trzymane przez anioły z fragmentów obrazu. Wpisz ich nazwy.

.................
.................
.................
.................
R1WYL85ZcOzj2
Ćwiczenie 6
Jaki artysta renesansowy podejmował tematykę maryjną w swojej twórczości? Podaj imię i nazwisko artysty.

Zaznacz dzieła, które nie są autorstwa Murilla.

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
RZQ5skC3cxWrD
Ćwiczenie 7
W jakim muzeum znajdują się następujące dzieła Murilla: 1. „Święta Rodzina z ptaszkiem” 2. „Madonna z różańcem”. Podaj nazwę muzeum i miasto, w którym się znajduje.

W jakim muzeum znajdują się poniższe obrazy Murilla. Wpisz nazwę muzeum i miasto.


Muzeum: ............
Miasto: ............

Polecenie 4
Omów sposób przedstawienia Marii przez Murilla.
Omów sposób przedstawienia Marii przez Murilla.
4,4,4
R19ahXABK8Lhm1
Ilustracja przedstawia obraz nieznanego autora pt. „Pietà z Tubądzina”. Na ilustracji znajduje się kobieta w długiej, czarnej sukni. Na rękach trzyma Jezusa Chrystura zdjętego z krzyża. Dookoła postaci znajdują się anioły.
Autor nieznany, „Pietà z Tubądzina”, ok. 1450, Muzeum Narodowe w Warszawie, Polska, wikimedia.org, domena publiczna
R1MNeyfuoe95G1
Ilustracja przedstawia obraz Cimabue pt. „Maestà”. Na ilustracji znajduje się kobieta w długiej sukni. Na rękach trzyma dzieciątko. Kobieta z dzieckiem siedzi na tronie. Dookoła widoczni są święci.
Źródło: online-skills.
RjVjHJhOQ8Mvg1
Ilustracja przedstawia obraz Bartolomé Estebana Murillo „Niepokalane Poczęcie z Los Venerables” w kształcie pionowego prostokąta. Ukazuje Marię ze skrzyżowanymi na piersi rękoma na tle nieba. Po prawej stronie, po przekątnej, znajduje się liczna grupa aniołków. Po lewej stronie za Marią, aniołowie w tle są mniej widoczni.
Źródło: online-skills.
RPX2QGcHuVEpF
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
m532831954568a2ea_0000000000184

Słownik pojęć

Faktura
Faktura

(niem. Faktur(a), z franc. facture) sposób kształtowania przez artystę lub wykonawcę powierzchni dzieła malarskiego, graficznego, rzeźbiarskiego, przedmiotu rzemiosła artystycznego, zależny od charakteru tworzywa, techniki i narzędzi oraz właściwości stylu indywidualnego twórcy; w malarstwie zwł. sposób nakładania farb na podłoże (faktura gładka, szorstka, impastowa).

Immaculata
Immaculata

typ ikonograficzny wizerunków Matki Boskiej ukazujący młodzieńczą Marię bez Dzieciątka, przedstawioną frontalnie, w całej postaci, z księżycem u stóp, depczącą węża owiniętego wokół kuli świata, z dłońmi złożonymi modlitewnie lub trzymającą berło; głowę Marii, wyobrażonej na tle świetlistego obłoku lub glorii promienistej (aureola), otacza wieniec z gwiazd.

Maniera tenebrosa
Maniera tenebrosa

(tenebryzm) termin ten wywodzi się od łacińskiego słowa „tenebrae” – ciemność; sposób ujęcia obrazu, polegający na użyciu ciemnej tonacji barwnej, w której postacie i przedmioty wydobyte są z mrocznego tła ostrym światłocieniem. T. stosowany był w malarstwie północnowłoskiego 2 poł. XVI w. (maniera tenebrosa) i w malarstwie barokowym, zwłaszcza przez Caravaggia (caravaggionizm) i Rembrandta.

Słownik pojęć został opracowany zostały na podstawie:

Słownik terminologiczny sztuk pięknych, opr. zbiorowe pod red. Krystyny Kubalskiej‑Sulkiewicz, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2003

m532831954568a2ea_0000000000207

Galeria dzieł sztuki

R1RRxSpXf2XDp1
Ilustracja przedstawia fragment obrazu Bartolomé’a Estebana Murilla „Sen Patryka” o kształcie poziomego prostokąta. Ukazuje grupę postaci na ciemnym tle. Po prawej stronie śpią osoby. Po lewej stronie, na rozświetlonym tle, ukazuje im się Madonna. Na lewym ramieniu trzyma małego Jezusa. Po lewej stronie znajduje się filar. Za nim widoczny jest fragment pejzażu
Bartolomé Esteban Murillo, „Sen Patryka”, 1664-1665, Muzeum Prado, Madryt, Hiszpania wikimedia.org, domena publiczna
R1Wks602COxBt1
Ilustracja przedstawia obraz Bartolomé’a Estebana Murilla „Święta Rodzina z ptaszkiem” w kształcie poziomego prostokąta. Ukazuje Marię, Józefa i Jezusa w pomieszczeniu. W centrum, o siedzącego Józefa opiera się mały Jezus. Mężczyzna ubrany jest w ciemny płaszcz. Na kolanach ma brązowy fartuch. Jezus bawi się z białym psem. Za Józefem znajdują się jego stolarskie narzędzia pracy. Po lewej stronie siedzi Maria. Nawija wełnę na kłębek.
Bartolomé Esteban Murillo, „Święta Rodzina z ptaszkiem”, ok. 1650, Prado, Madryt, Hiszpania, wikimedia.org, domena publiczna
R1WjSVDTyQ6oK1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Bartolomé’a Estebana Murilla „Madonna z różańcem” w kształcie pionowego prostokąta. Ukazuje Marię z Dzieciątkiem na czarnym tle. Kobieta ubrana jest w czerwoną suknię z niebieskim płaszczem, który leży na ławce. Na głowie ma welon. Na kolanach trzyma stojącego Jezusa, który ma różaniec przewieszony przez lewą rękę. Obie postacie zwrócone są w stronę widza.
Bartolomé Esteban Murillo, „Madonna z różańcem”, ok. 1650-1655, Prado, Madryt, wikimedia.org, domena publiczna
R1Jt7RgWCY0E41
Ilustracja przedstawia obraz Rafaela Santi „Madonna dell Granduca”. Na ilustracji znajduje się młoda kobieta w długiej, niebieskiej sukni. Na rękach trzyma nagie, małe dziecko.
Źródło: online-skills.
RPBvPxFKizFgN1
Ilustracja przedstawia obraz Bartolomé Estebana Murillo w kształcie pionowego prostokąta. „Niepokalane Poczęcie”. Ukazuje Marię ze złożonymi rękoma na tle obłoków. Stoi na półksiężycu. Dookoła znajduje się żółta poświata. Dalej tłem jest ciemnoniebieskie niebo. Pod nią zamieszczone są unoszące się aniołki.
Źródło: online-skills.
RUfqjXsjBklFM1
Ilustracja przedstawia obraz Bartolomé Estebana Murillo „Niepokalane Poczęcie” w kształcie pionowego prostokąta. Ukazuje Marię ze skrzyżowanymi na piersi rękoma na tle obłoków. Stoi na półksiężycu. Dookoła niej znajduje się żółta poświata. Dalej tłem jest niebieskie niebo. Pod nią zamieszczone są aniołki.
Bartolomé Esteban Murillo, „Niepokalane Poczęcie z Aranjuez”, ok. 1675, Prado, Madryt, Hiszpania, wikimedia.org, domena publiczna
RjVjHJhOQ8Mvg1
Ilustracja przedstawia obraz Bartolomé Estebana Murillo „Niepokalane Poczęcie z Los Venerables” w kształcie pionowego prostokąta. Ukazuje Marię ze skrzyżowanymi na piersi rękoma na tle nieba. Po prawej stronie, po przekątnej, znajduje się liczna grupa aniołków. Po lewej stronie za Marią, aniołowie w tle są mniej widoczni.
Źródło: online-skills.
RNAPYaQWKBhgO1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Rafaela Santi „Madonna Sykstyńska”. Na ilustracji znajduje się młoda kobieta w długiej, czerwono-niebieskiej sukni. Na rękach trzyma małe, nagie dziecko. Po obu stronach kobiety znajdują się inne osoby - starszy mężczyzna oraz młoda kobieta. Na dole obrazu widoczne są aniołki.
Źródło: online-skills.
m532831954568a2ea_0000000000214

Bibliografia

W. Beckett, Historia malarstwa. Wędrówki po historii sztuki Zachodu, Arkady, Warszawa 1997.

A. Bochnak, Historia sztuki nowożytnej, PWN, Warszawa 1981.

H. Honour, J. Fleming, Historia sztuki świata, Arkady, Warszawa 2006.

Muzea świata, Prado, Świat Książki, Warszawa 2005.

W. Tomkiewicz, Piękno wielorakie - sztuka baroku, Wiedza Powszechna, Warszawa 1971.

Wielcy Malarze, Ich życie, inspiracje i dzieło. Murillo, nr 75, 2003.