Temat

Kompozycja obrazu

Etap edukacyjny

Drugi

Podstawa programowa

Klasy IV‑VI

III. Posługiwanie się komputerem, urządzeniami cyfrowymi i sieciami komputerowymi. Uczeń:

1) opisuje funkcje podstawowych elementów komputera i urządzeń zewnętrznych oraz:

a) korzysta z urządzeń do nagrywania obrazów, dźwięków i filmów, w tym urządzeń mobilnych,
b) wykorzystuje komputer lub inne urządzenie cyfrowe do gromadzenia, porządkowania i selekcjonowania własnych zasobów;

Czas

45 minut

Cel ogólny

Poznanie metod tworzenie poprawnej kompozycji cyfrowej.

Cele szczegółowe

1. Poznanie zasad tworzenia kompozycji.

2. Poznanie rodzajów kompozycji obrazów cyfrowych.

Efekty uczenia

Uczeń:

- rozróżnia rodzaje kompozycji obrazów cyfrowych,

- zna zasady prawidłowego tworzenia kompozycji cyfrowych.

Metody kształcenia

1. Odwrócona klasa.

2. Wykład problemowy.

Formy pracy

1. Praca własna ucznia.

2. Praca w grupach.

Etapy lekcji

Wprowadzenie do lekcji

Uczniowie odpowiadają na pytania wprowadzające.

1. Co to jest kompozycja obrazu?
2. Czym różni się tworzenie kompozycji obrazów cyfrowych od kompozycji plastycznych?
3. Jaka jest zasada tworzenia obrazu cyfrowego?

Realizacja lekcji

Polecenie 1

Uczniowie przygotowują kilka zdjęć zrobionych przez siebie.

Następnie patrząc na zdjęcia odpowiadają na pytania:

- Czy od razu wiesz co jest na zdjęciu?
- Czy na zdjęciu panuje ład i porządek, czy może chaos?
- Czy wszystkie elementy na zdjęciu są widoczne w takim stopniu jak założyłaś/eś?
- Jakie fotografie robisz najczęściej?
- W jakim układzie fotografie robisz najczęściej?
- Czy na zdjęciach nie ma tzw. mistrza drugiego planu?
- Czy wszystkie zdjęcia są wyraźne i ostre?
- Czy na zdjęciu nie ma plam w postaci znacznych obszarów prześwietlonych lub niedoświetlonych?
- Na zdjęciach spróbuj wyznaczyć linie wzdłuż których układają się sfotografowane obiekty.

Polecenie 2

Uczniowie oglądają pokaz slajdów, a następnie czytają uważnie poniższy tekst. Następnie wykonują  plakat przypominający zdjęcie, umieszczając na nim we właściwych miejscach opisy zasad dobrej kompozycji. Zachęcajmy uczniów do bycia kreatywnymi!

[Slideshow 1]

Aby wykonać dobre zdjęcie nie wystarczy mieć aparat fotograficzny. Profesjonalni fotografowie czasem poświęcają wiele godzin, aby zrobić jedno dobre zdjęcie. Nie wystarczy nacisnąć spust migawki, aby osiągnąć dobry efekt widoczny później na zdjęciu. Pamiętaj, że wszystko co widzimy w obiektywie zostanie zarejestrowane dokładnie tak, jak kadrujemy. Przed naciśnięciem migawki spójrzmy uważnie na to co widzimy na wyświetlaczu aparatu. Spójrz nie tylko na pierwszy ale także i na drugi plan zdjęcia. Upewnij się, czy zdjęcie jest ostre i wyraźne.

Najczęściej gdy sięgamy po aparat, patrzymy na wyświetlacz aparatu i odruchowo naciskamy na spust wtedy gdy fotografowany obiekt znajduje się w centrum kadru. Okazuje się jednak, że centrum kadru nie jest ani jedynym, ani najwłaściwszym miejscem do umieszczenia w nim obiektu. Zdjęcia robimy po to, aby uwiecznić chwile i w przyszłości je oglądać. Chcemy, aby osoba oglądająca zdjęcie zwróciła uwagę na elementy znajdujące się na zdjęciu. Wzrok pada w pierwszej kolejności na tzw. mocne punkty.

Mocny punkt to punkt przecięcia się linii charakterystycznych dla danej kompozycji. Obiekt umieszczony w takim punkcie będzie najszybciej zauważony przez oglądającego. Wykorzystanie dwóch lub więcej mocnych punktów pozwala na uzyskanie wyrazistego zdjęcia o harmonijnej kompozycji. Oprócz mocnych punktów istotne jest również wykorzystanie mocnych linii kadru. To na nich na profesjonalnych zdjęciach znajdują się ważne dla obrazu linie np. budynek, drzewo, linia horyzontu nad morzem, czy też linia łącząca osoby znajdujące się na zdjęciu. Mocne linie kadru są liniami przechodzącymi przez mocne punkty obrazu.

Aby wyznaczyć mocne punkty kompozycji najłatwiej podzielić obraz zarówno w pionie jak i w poziomie na 3 równe części. W ten sposób powstaje układ dzielący kadr na dziewięć części. W miejscach przecięcia się linii powstały mocne punkty, a same linie są mocnymi liniami obrazu. Ta reguła sprawdza się praktycznie zawsze przy każdym rodzaju fotografii. W wielu aparatach można wyświetlić pomocniczą siatkę geometryczną na wyświetlaczu już w trakcie robienia zdjęcia. Jest to siatka trójpodziału z zaznaczonymi mocnymi punktami i liniami.

Stosowanie reguły trójpodziału czasem powoduje, że otrzymamy zdjęcie z kadrem wyglądającym na nieco sztuczny bo nie zawsze idealny równy podział wygląda dobrze. Jednakże taka forma organizacji zdjęcia powinna być traktowana jako punkt wyjścia do bardziej zaawansowanej fotografii.

Istnieją jeszcze inne formy geometryczne, które porządkują obraz uchwycony na fotografii. Należą do nich:

a) trójpodział,
b) złoty podział,
c) podział centralny,
d) podział po przekątnej,
e) złoty trójkąt,
f) złota spirala.

[Slideshow 2]

Zwróćmy uwagę na jeszcze jeden podział kompozycji: otwartą i zamkniętą.

Przy kompozycji otwartej fotografia pokazuje tylko fragment większego obrazu. Oglądając zdjęcie widzimy tylko fragment, a resztę trzeba sobie wyobrazić. W kompozycji zamkniętej cały fotografowany obiekt znajduje się na zdjęciu.

Przy robieniu zdjęcia musimy podjąć jeszcze jedną decyzję. Czy chcemy zrobić zdjęcie w pionie, poziomie czy może chcemy mieć kompozycję kwadratową. Najczęściej obiekty fotografowane same nam podpowiadają jaki format wybrać. Przewaga linii pionowych w naszym kadrze np. zdjęcie wieży skłoni nas do zrobienia zdjęcia w pionie. Przewaga linii poziomych np. zdjęcie z wakacyjnego pobytu na plaży i widoczna linia morza idealnie wpasuje się w kadr poziomy. Uważa się że kadr poziomy „uspokaja” obraz natomiast kadr pionowy nadaje mu dynamiki. Kadr kwadratowy często jest nazywany kadrem neutralnym bądź zrównoważonym.

Podsumowanie lekcji

- Przy wykonywaniu zdjęć pamiętaj o kompozycji obrazu.
- Dąż do tego, aby zdjęcie miało jeden główny punkt na którym skupi się uwaga widza.
- Unikaj linii, które odcinają część obrazu od jego całości.
- Staraj się tworzyć kompozycje asymetryczne, ale jednocześnie zrównoważone.
- Wykorzystuj zasadę trójpodziału. Unikaj chaosu na zdjęciach.
- Dąż do prostoty ujęcia. Każdy zbędny element rozprasza uwagę widza.