Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R15nWHBPvw4cp1

Indicativus futuri II passivi

Ważne daty

III p.n.e. – stulecie, w którym żył Lucjusz Papiriusz Praetextatus

ok. 125‑128 n.e. – data urodzenia Aulusa Gelliusza, autora dzieła Noctes Atticae (Noce attyckie)

1

Scenariusz dla nauczyciela

R13giFfkdjoYo1
Scenariusz zajęć do pobrania
Źródło: online-skills.

I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń:

8) formy strony czynnej i biernej czasowników regularnych koniugacji I–IV w trybie orzekającym (indicativus) i łączącym (coniunctivus) w następujących czasach: praesens, imperfectum, perfectum, plusquamperfectum, futurum I oraz formy trybu rozkazującego w czasie teraźniejszym w stronie czynnej (imperativus praesentis activi);

6. zna podstawowe techniki przekładu tekstu łacińskiego;

7. zna zasady tworzenia spójnego i zgodnego z polską normą językową przekładu z języka łacińskiego na język polski;

8. dokonuje następujących transformacji gramatycznych w zakresie morfologii:

17) potrafi korzystać ze słownika łacińsko‑polskiego przy sporządzaniu przekładu;

Nauczysz się

rozpoznawać formy strony biernej czasu przyszłego dokonanego (futurum II);

tworzyć odpowiednie formy czasu przyszłego na podstawie podanych form podstawowych;

konstruować zdania z czasownikami w czasie przyszłym (futurum II);

rozpoznawać formy indicativus futuri II passivi w tekście;

definiować pojęcie kuriakuriakuria.

INDICATIVUS FUTURI II PASSIVI

Czas przyszły dokonany (futurum II, tzw. exactum), rzadko występuje jako orzeczenie zdania pojedynczego. Zazwyczaj pojawia sie on w zadaniach złożonych, gdzie użyty jest dla wskazania czynności wcześniejszej z dwóch czynności przyszłych. Czas ten pojawia sie również w okresach warunkowych rzeczywistości (modus realis). Formy bierne czasu futurum II tworzymy, dodając formy przyszłe czasownika być (sum, esse, fui) do imiesłowu przedniego biernego (participium perfecti passīvi).

Zobacz przykład:

paro, parāre, parāvi, parātum – przygotowywać

Liczba pojedyncza

Osoba

rodzaj męski

rodzaj żeński

rodzaj nijaki

1

parātus ero

parāta ero

parātum ero

2

parātus eris

parāta eris

parātum eris

3

parātus erit

parāta erit

parātum erit

Liczba mnoga

Osoba

rodzaj męski

rodzaj żeński

rodzaj nijaki

1

parāti erimus

parātae erimus

parāta erimus

2

parāti eritis

parātae eritis

parāta eritis

3

parāti erunt

parātae erunt

parāta erunt

m93478920520af0ed_0000000000079

Podstęp młodego Lucjusza Papiriusza

Polecenie 1

Przeczytaj tekst łaciński zawarty w interaktywnych punktach i zwróć uwagę na zawarte w nim formy indicativus futuri II activi et passivi.

R175ft3d9snWs
Kolorowa grafika przedstawia postaci ojca i syna. Ojciec ma tunikę przepasaną niebieskim płaszczem, syn jest jedynie w białej tunice. Na drugim planie na ławie zasiadają dwaj senatorowie w czerwonych płaszczach zarzuconych na tuniki, za nimi w rzędach inni politycy. W centrum obrazu, pod stopami senatorów, widnieje posadzka w kształcie czarno-białego pola szachownicy. Ilustrację zwieńczają po prawej i lewej stronie dwie szare kolumny ze złoconymi jońskimi kapitelami oraz łączący je u góry element dekoracyjny w formie fali. Do ilustracji dołączone są następujące informacje: 1. Aulus Gellius fābellam haud illepidam in suīs Noctibus Atticīs trādit: Lūcium puerum praetextātum ūsitātō tunc mōre cum patre in senātum introīsse. Anteā enim senātōrēs Rōmānī cum fīliīs praetextātīs in cūriam vēnērunt. Aliquandō patrēs cōnscrīptī rem maiōrem, dē quā consulebant, prōcrāstināvērunt. Optāvērunt tamen, ut nēmō hōrum, quī in cūriā erant, hanc rem populo nūntiārent, praesertim cum rēs nōndum cōnsulta esset., 2. W swoich „Nocach attyckich” Aulus Geliusz przekazuje całkiem zabawną opowieść: W młodości Lucjusz Papiriusz, zgodnie z panującym wtedy zwyczajem, poszedł z ojcem do senatu. Dawniej bowiem rzymscy senatorzy przychodzili do kurii razem z synami. Pewnego razu, politycy odroczyli ważną sprawę, którą się zajmowali. Wyrazili jednak życzenie, by nikt z tych, którzy byli w kurii, nie rozgłaszał tego publicznie, zwłaszcza że nie wszystko było jeszcze do końca ustalone.
Historia Papiriusza, online-skills, CC BY 3.0
R1EzzrZ691wxP
Ilustracja interaktywna 1. At māter Papīriī, fēmina pudīca, fīlium, quī cum patre in cūriā fuerat, rogat, quidnam in senātū patrēs ēgerint. Iu-venis respondet sē id dīcere nōn posse: „Sī rem nārrāverō, poenam merēbō!" Et fēmina: „Sī rem mātrī tuae nārrāverīs, sēcrētum nōn ēnūntiābis, sed explicābis.", 2. Tymczasem matka Papiriusza - kobieta skromna - zapytała syna, który był w kurii z ojcem, co ustalili senatorzy. Młodzieniec odparł, że nie może tego powiedzieć: „Jeśli opowiem o tym, ściągnę na siebie karę!" Na to kobieta: „Jeśli opowiesz o tym swojej matce, nie wyjawisz tajemnicy, tylko ją wyjaśnisz."
Historia Papiriusza, online-skills, CC BY 3.0
R11dkf4P1PVXa
Kolorowa grafika przedstawia postaci matki i syna stojących w przestronnym pokoju. Matka ma zieloną suknię z przerzucona na nią białą szatą, syn jest postacią znaną z poprzedniej sceny. Między nimi stoi niski fioletowy stolik, na nim kosz z owocami. W tle za oknem rozpościera się widok na zielone pola i drzewa. Pokój ma ściany wykładane szarą cegłą. Po lewej stronie znajdują się kamienne schody i kolumna, po prawej na podłodze stoi brązowy dzban. Do ilustracji dołączone są następujące informacje:1. At māter Papīriī, fēmina pudīca, fīlium, quī cum patre in cūriā fuerat, rogat, quidnam in senātū patrēs ēgerint. Iu-venis respondet sē id dīcere nōn posse: „Sī rem nārrāverō, poenam merēbō!" Et fēmina: „Sī rem mātrī tuae nārrāverīs, sēcrētum nōn ēnūntiābis, sed explicābis.", 2. Tymczasem matka Papiriusza - kobieta skromna - zapytała syna, który był w kurii z ojcem, co ustalili senatorzy. Młodzieniec odparł, że nie może tego powiedzieć: „Jeśli opowiem o tym, ściągnę na siebie karę!" Na to kobieta: „Jeśli opowiesz o tym swojej matce, nie wyjawisz tajemnicy, tylko ją wyjaśnisz."
Historia Papiriusza, online-skills, CC BY 3.0
RTQEjsM8lu7X8
Kolorowa grafika przedstawia postaci cztery kobiety w kolorowych szatach stojące na ścieżce. Wokół rosną krzaki, w tle rozpościerają się pola. Kobiety wydają się być poruszone. Do ilustracji dołączone są następujące informacje: 1. Māter iuvenis hāc rē audīta statim ad cēterās mātrōnās currit: „Sī haec lēx sine cōnsiliō nostrō dēcrēta erit, dignitās mātrimōniī violābitur. Mōrēs barbarī Rōmānae rēgnābunt, nisi patrēs cōnscrīptī ā nōbīs monitī erunt. Rēspūblica in maximō perīculō erit, nisi ab eīs audītae erimus.", 2. Matka młodzieńca pobiegła do innych kobiet od razu, gdy to usłyszała: „Jeśli takie prawo zostanie ogłoszone bez naszego udziału, ucierpi godność małżeństwa. Jeśli senatorzy nie zostaną przez nas upomniani, w Rzymie zapanują barbarzyńskie zwyczaje. Republika będzie w ogromnym niebezpieczeństwie, jeśli nie zostaniemy przez nich wysłuchane."
Historia Papiriusza, online-skills, CC BY 3.0
RS0eS4IoIAMlO
Kolorowa grafika przedstawia postaci ojca i syna rozmawiających z senatorem. Jest to człowiek potężny, ma wieniec na głowie, bujny czarny zarost i duży czerwony nos. Za nim stoją nieco spłoszone kobiety. W tle na ławach zasiadają politycy. Do ilustracji dołączone są następujące informacje: 1. Cum postrīdiē mātrum familiās catervā ad cūriam appāruisset, senātōrēs auribus oculīque vix crēdere poterant. Tum Papīrius, in mediā cūriā stāns, quid māter audīre dēsīderāverit, quid ipse mātrī dīxerit, rem, sīcut fuerat, nārrat. Senātōrēs ingeniō Papīriī laudātō dēcrēvērunt, nē posthāc patrēs cum puerīs in cūriam venīrent, praeter illum ūnum Papīrium. Puer autem propter inūsitātam aetāte praetextae prūdentiam „Praetextātum" appellāvērunt., 2. Gdy następnego dnia w kurii pojawiła się ogromna rzesza rzymskich dam, senatorzy ledwo mogli uwierzyć własnym oczom i uszom. Wtedy Papiriusz, stojąc na środku kurii, dokładnie opowiedział o tym, co chciała usłyszeć matka, a co on jej powiedział. Pochwaliwszy rozsądek Papiriusza senatorzy zdecydowali, żeby od tej pory ojcowie nie przychodzili do kurii z synami. Wyjątek zrobiono dla jednego tylko Papiriusza. On sam ponadto, w uznaniu dla niezwykłej jak na jego wiek rozwagi, otrzymał przydomek „Praetextatus" (młody, noszący młodzieńczą togę - przyp. tłum.).
Historia Papiriusza, online-skills, CC BY 3.0

Źródło:Źródło:Źródło:

RQleX3rFIyL6C
Domenico Beccafumi, „Historia Papiriusza”, ok. 1520-30, Galeria Narodowa, Londyn, Wielka Brytania, wikimedia.org, CC BY-SA 4.0
Źródło:

Zadania

RIpJlKa4Jti29
Ćwiczenie 1
Każdej formie w indicātīvus futuri II passīvī przyporządkuj odpowiadającą jej formę w indicātīvus futuri II activi. Formy do przyporządkowania: Scripts eritis. Możliwe odpowiedzi: 1. scrīpserunt, 2. scrīpserit, 3. scrīpsero, 4. scrīpseris, 5. scrīpseritis. Scriptus ero. Możliwe odpowiedzi: 1. scrīpserunt, 2. scrīpserit, 3. scrīpsero, 4. scrīpseris, 5. scrīpseritis. Scriptae erunt. Możliwe odpowiedzi: 1.scrīpserunt, 2. scrīpserit, 3. scrīpsero, 4. scrīpseris, 5. scrīpseritis.
R8t86TuTxnejh
Ćwiczenie 2
Które z poniższych form czasownikowych podane są w indicātīvus futuri II passīvī. Możliwe odpowiedzi: volabitur, auditae erimus, apparuisset, cognoverint, venerunt, moniti erunt
R3cgktBPejoYG
Ćwiczenie 3
] Które z poniższych form czasownikowych podane są w czasie przyszłym? Możliwe odpowiedzi: currit, violabitur, venirent , narravero, merebo, erat
R14UBfI732XUg
Ćwiczenie 4
Które z poniższych form czasownikowych podane są w passivum? Możliwe odpowiedzi: currit, violabitur, venirent, auditae erimus, venerunt, moniti erunt
Ra1KSw9HetPR3
Ćwiczenie 5
Nie zmieniając osoby i liczby podaj formę czasownikową „auditus eris” w indicativus futuri II activi. Możliwe odpowiedzi: 1. auditus es, 2. audivisti, 3. audiveris
R1QGiecWLWubm
Ćwiczenie 6
Poniższe fragmenty tekstu przyporządkuj do odpowiednich postaci. PUER Możliwe odpowiedzi: 1. Rogat, quidnam in senātū patrēs ēgerint., 2. In mediā cūriā stāns, quid ipse mātrī dīxerit, nārrat., 3. Respondet sē nihil dīcere posse., 4. Statim ad cēterās mātrōnās currit. MATER Możliwe odpowiedzi: 1. Rogat, quidnam in senātū patrēs ēgerint., 2. In mediā cūriā stāns, quid ipse mātrī dīxerit, nārrat., 3. Respondet sē nihil dīcere posse., 4. Statim ad cēterās mātrōnās currit.
R1V9wsaF1lsvT
Ćwiczenie 7
Która z podanych form czasownikowych jest właściwym uzupełnieniem zdania „Haec lex …”. Możliwe odpowiedzi: 1. decreveris 2. decreta erit 3. decreta erunt

Słowniki

Słownik pojęć

kuria
kuria

budynek posiedzeń senatu w starożytnym Rzymie.

Aulus Gelliusz
Aulus Gelliusz

erudyta i pisarz rzymski z II n.e. Zachowało się jego dzieło Noce attyckie, stanowiące zbiór anegdot na tematy historyczne i literackie. Dziś Noce attyckie są jedynym źródłem wielu informacji na temat działalności ważnych starożytnych postaci, zawierają również pewną ilość wyimków z niezachowanych dzieł autorów antycznych lub wzmianki o nich.

Słownik łacińsko‑polski

R4lpJfxdwQ2Tw1
Słownik łacińsko‑polski.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
m93478920520af0ed_0000000000156

Galeria dzieł sztuki

m93478920520af0ed_0000000000159

Bibliografia

W. Mohort‑Kopaczyński, T. Wikarjakówna, Disce Latine 1, Warszawa‑Poznań 2005.

H. Wolanin, Gramatyka opisowa klasycznej łaciny w ujęciu strukturalnym, Kraków 2012.