I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń: 1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego: h) Indicātīvus plusquamperfectī āctīvī. II. W zakresie kompetencji kulturowych. Uczeń: 1. posiada podstawową wiedzę o następujących kluczowych zjawiskach z zakresu mitologii greckiej i rzymskiej: h) mity o powstaniu Rzymu. III. W zakresie kompetencji społecznych. Uczeń: 2. nabiera umiejętności szybkiego praktycznego zastosowania i ćwiczenia nowo nabytej wiedzy.
Nauczysz się
tworzyć oraz praktycznie wykorzystywać znajomość indicatiwu plusquamperfectī āctīvī;
czytać ze zrozumieniem w języku łacińskim;
konstruować odpowiedzi związane z danym tekstem;
rozwijać kompetencje językowe, poszerzając zasób słownictwa w języku łacińskim.
Plusquamperfectum
Znacie już dwa czasy przeszłe: imperfectum oraz perfectum.
Pamiętacie doskonale, że imperfectum to czas przeszły niedokonany, a zatem opisuje czynność trwającą przez jakiś czas w przeszłości. Np. Librum lēgī. - Przeczytałam książkę.
Dzisiaj poznacie kolejny łaciński czas przeszły, czyli plusquamperfectum. Jest to czas zaprzeszły i wyraża:
czynność mającą miejsce wcześniej w przeszłości w porównaniu z inną czynnością wyrażoną czasem przeszłym,
czynność trwającą przez jakiś czas w przeszłości.
Zanim dowiecie się, w jaki sposób tworzymy indicātīvus plusquamperfectī āctīvī (tryb oznajmujący czasu zaprzeszłego strony czynnej), spójrzcie na poniższą oś czasu, aby zrozumieć jaki moment w przeszłości wyraża czas plusquamperfectum.
RG0nPxmbGQOg41
RViLc8ESfRfrI
RUFoncN00vkvh
Ćwiczenie 1
R1VFi3WKhzxMO
Ćwiczenie 2
Wiedząc że imperfectum to (czas przeszły niedokonany) odpowiedz czym jest perfectum i plusquamperfectum.
Wiedząc że imperfectum to (czas przeszły niedokonany) odpowiedz czym jest perfectum i plusquamperfectum.
Znasz już aż trzy łacińskie czasy przeszłe: imperfectum (czas przeszły niedokonany), perfectum (czas przeszły dokonany) i plusquamperfectum (czas zaprzeszły). Umieszczając czasowniki w odpowiednim miejscu w tabeli, powtórz sposoby tworzenia wszystkich trzech czasów w trybie oznajmującym.
Zapoznajcie się teraz z fragmentemm46fdb4627de7ba98_0000000000007fragmentem książki Zygmunta Kubiaka Mitologia Greków i Rzymian i przypomnijcie sobie historię RomulusaRomulusRomulusa i Remusa.
Zbliżamy się do pory założenia Rzymu. AmuliusAmuliusAmulius wydarł władzę bratu, Numitorowi, i zabił jego synów. Córkę zaś brata, zwaną Rea SilviaRea Sylwia (Ilia)Rea Silvia albo Ilia, uczynił westalką, aby nie miała potomstwa. Ale przygarnął ją do siebie Mars; w jego potężnym uścisku poczęła dwóch bliźniaków. Nie jest to pewne, czy Amulius utopił ją w Tybrze, czy inaczej zamordował. Urodzonych chłopców rzucono w jakimś koszyku do Tybru. Wezbrana woda położyła ich u stóp PalatynuPalatynPalatynu. Posłyszała ich płacz wilczyca, mieszkająca w Luperkalu, i zabrała się do karmienia ich. Dzięcioł, ptak Marsa, przylatywał i rzucał dzieciom owoce leśne. Zauważył wreszcie to wszystko królewski pasterz, FaustulusFaustulusFaustulus, który ma takie imię, jakby był przebranym Faunusem albo przynajmniej działał w porozumieniu z nim, i wziął dzieci do domu. Wychowywała chłopców żona pasterza Acca Larentia. Kiedy dorośli, okazało się niebawem, że to władcy. (...)
Romulus i Remus. Pewnego razu młodszy z braci, Remus, pokłócił się z królewskimi pasterzami. Siłą zaciągnęli go do Amuliusa na sąd. Pobiegł na pomoc do AlbyAlba LongaAlby starszy, RomulusRomulusRomulus. Amulius zastanawiał się: kim jest ten świetny młodzieniec? Zrozumiał, wnet zaczęła się bezwzględna ich walka, która skończyła się tym, że Amuliusa zabito, a Numitor odzyskał tron. Młodzi zaś postanowili założyć nowy gród w tym miejscu, gdzie ich wykarmiła wilczyca. Ale kto zostanie królem? Czy będzie to Remora Remusa, czy Roma Romulusa? Jak nakazują augurowie, obaj wypatrywali ptaków. Romulus stanął na Palatynie, Remus na Awentynie. Remus zobaczył sześć sępów, Romulus – dwanaście sępów. Romulusowi przyznano władzę, tak chcieli bogowie.
Rok 753 przed Chr.: zaczynają się wznosić mury Rzymu na Palatynie, zrazu maleńkie, ledwie wystające nad ziemię. Remus wzgardliwie przeskoczył je. A to już było miasto. Romulus, albo jeden z jego towarzyszy, zabił brata jako napastnika. Ciągle na nowo Rzymianie będą wspominać ze zgrozą tę bratnią krew u samego początku.
R1CeOWUMASCSJ1
R17e1389EImOk1
Razem z nauczycielem przeczytajcie ze zrozumieniem tekst w języku łacińskim o Romulusie i Remusie, legendarnych bliźniętach i założycielach Rzymu, których wykarmiła wilczyca. W razie potrzeby skorzystajcie ze słownika łacińsko‑polskiego.
Dē Rōmulō et Remō Mārtem deum fīliīs suīs adfuisse et puerōs miserōs servāvisse poētae trādunt. Postquam aqua vīmentum cum puerīs ad rīpam reportāverat, lupa accurrit et līberōs cotīdie nūtrīvit. Paulō post Faustulus pāstor cum armentīs prope fluvium sub Palātiō fuit. Vir bonus et iūstus, ubi līberōs in vīmentō vīdit, sēcum in casam portāvit ibique cum marītā suā ēducāvit. Rōmulus et Remus, ubi iam e puerīs excesserant, ā Faustulō dē fātō suō, dē Rhēā, dē avō, dē Amūliō multa cognōvērunt. Geminī Amūlium expulērunt vel necāvērunt et avō suō rēgnum reddidērunt. Posteā inter geminōs discordia invādit. Rēmus ā Rōmulō necātus esse trāditur. Rōmulus oppidum parvum in Palātiō aedificāvit et Rōmam appellāvit.
Z. Kubiak, Mitologia Greków i Rzymian, Świat Książki, Warszawa 2003, s. 565‑566.
m46fdb4627de7ba98_0000000000008
S. Wilczyński, E. Pobiedzińska, A. Jaworska, Porta Latina. Podręcznik do języka łacińskiego i kultury antycznej, Warszawa 2005.
Zadania
R1FCuWGLfAOxU
Ćwiczenie 5
RR41Gv7jsfkVM1
Ćwiczenie 6
R7sPR6XHAYpcX
Ćwiczenie 7
RHvZQZ5xoBYqx
Ćwiczenie 8
Słowniki
Słownik pojęć
Alba Longa
Alba Longa
Dziś Albano. Jedno z najstarszych miast italskich, stanowiące według legendy kolebkę Rzymu.
Amulius
Amulius
Legendarny król Alby Longi. Wypędził swojego starszego brata Numitora, objął po nim tron i zmusił jego córkę Reę Sylwię, aby została westalką. Synów Rei, Romulusa i Remusa, kazał wrzucić w fale Tybru. W wiele lat później Amulius został przez nich zabity.
Faustulus
Faustulus
Postać mitologiczna. Według legendy był to pasterz króla Amuliusa z Alby, który uratował wyrzuconych w fale Tybru Romulusa i Remusa. Wykarmiła ich i wychowała jego żona, Acca Larentia.
Palatyn
Palatyn
Jedno ze wzgórz Rzymu, według tradycji uważane za miejsce najstarszej osady rzymskiej (tzw. Roma quadrata).
Rea Sylwia (Ilia)
Rea Sylwia (Ilia)
Według mitologii była to córka króla Alby, Numitora i matka Romulusa i Remusa. Amulius, brat Numitora, w obawie by jej potomkowie nie odebrali mu władzy, uczynił ją westalką. Mimo to, za sprawą boga Marsa urodziła dwoje bliźniąt: Romulusa i Remusa. Amulius skazał ją na śmierć lub też ona sama rzuciła się do Tybru. Bóg rzeki ocalił ją i uczynił swoją małżonką.
Romulus
Romulus
Według mitologii syn Rei Sylwii i Marsa, wnuk Numitora, założyciel Rzymu. Amuliusz, król Alba Longa, który odebrał władzę swemu bratu, Numitorowi, z obawy przed zemstą ewentualnych potomków Rei Sylwi uczynił ją westalką. Jednakże za sprawą Marsa Rea Sylwia powiła bliźnięta: Romulusa i Remusa. Amuliusz, dowiedziawszy się o tym, kazał je wrzucić do Tybru. Niemowlęta wyrzucone przez rzekę na brzeg znalazła wilczyca, która nakarmiła je własnym mlekiem. Ostatecznie przygarnął je i wychował mieszkający w pobliżu pasterz. W czasie bójki z innymi pasterzami Remus został schwytany przez przeciwników i zaprowadzony do króla. Dotarł tam również Romulus z garstką towarzyszy. Wskutek szczęśliwego zbiegu okoliczności Numitor rozpoznał wnuków: Amuliusz został ukarany, a władzę przywrócono Numitorowi. Romulus i Remus założyli nowe miasto. W czasie sprzeczki o jego nazwę Romulus zabił Remusa, miastu nadał nazwę Roma i został jego pierwszym królem.
Słownik łacińsko‑polski
RhsfwGyczcuyz1
Galeria dzieł sztuki
RG9GmlGMideOG1
R1CeOWUMASCSJ1
R17e1389EImOk1
Ro3DBYrIihfxU1
Rg0iWXap7qrrI1
m46fdb4627de7ba98_0000000000164
Bibliografia
Z. Kubiak, Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa 2003.
S. Wilczyński, E. Pobiedzińska, A. Jaworska, Porta Latina. Podręcznik do języka łacińskiego i kultury antycznej, Warszawa 2005.
Mała Encyklopedia Kultury Antycznej PWN A‑Z, red. Z Piszczek, Warszawa 1966.