łac. (nazwa niekiedy wywodzona od ater czarny, dla oznaczenia sczerniałej od dymu izby, gdzie płonie ognisko). W zamożnych domach rzymskich główna część domu, znajdująca się bezpośrednio za westybulem wejściowym. Dokoła atrium rozmieszczone były izby mieszkalne. Pierwotnie w atrium koncentrowało się życie rodzinne wokół ogniska i ołtarza domowego. Na ścianach atrium, w niszach, mieściły się maski przodków, imagines maiorum, znajdowało się tam również Lararium, czyli kapliczka poświęcona Larom, opiekuńczym bóstwom domowym. W późniejszym, bardziej rozbudowanym domu rzymskim, atrium stało się miejscem przyjmowania interesantów i klientów przez głowę rodziny. Atrium było to pomieszczenie prostokątne, przykryte dachem; w środku dachu znajdował się czworokątny otwór, compluvium, przez który woda deszczowa ściekała do impluvium, basenu znajdującego się pod nim.

(gr. palimpsestos, od palin znowu, ponownie i pseo dotykam, drapię) rękopis pergaminowy, z którego usunięto (wydrapano nożem lub pumeksem albo zmyto mlekiem) dawne pismo, zapisany ponownie nowym tekstem, stąd nazwa codex rescriptus. Zdrapywania dawnego tekstu dokonywano (ze względu na wysoką cenę materiałów do pisania) już w starożytności. W średniowieczu używano powszechnie rękopisów z tekstami autorów klasycznych do zapisywania tekstów liturgicznych. Pozostałe w pergaminie resztki atramentu odpowiednio ujawnione (za pomocą chemikaliów lub fotografii w promieniach ultrafioletowych albo podczerwonych) pozwalają odczytać tekst pierwotny. Tak np. z palimpsestów, które pochodzą z V‑VIII w., udało się odczytać najdawniejsze teksty autorów klasycznych, głównie łacińskich, jak np. De republica Cycerona.

w domu greckim (zwłaszcza w okresie hellenistycznym) i rzymskim, prostokątny dziedziniec wewnętrzny, otoczony krytym portykiem, niekiedy z małym ogródkiem (np. na Delos, w Pompejach).