70 p.n.e.-19 p.n.e. – lata życia i twórczości Wergiliusza
65 p.n.e.-8 p.n.e. – lata życia i twórczości Horacego
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela.
R1K7QXKJk5XE41
Scenariusz zajęć do pobrania.
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń:
1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego: I) formy bezokolicznika łacińskiego: infinitivus praesentis activi, infinitivus praesentis passivi, infinitivus perfecti activi, infinitivus perfecti passivi.
8. dokonuje następujących transformacji gramatycznych w zakresie morfologii:
17) potrafi korzystać ze słownika łacińsko‑polskiego przy sporządzaniu przekładu;
18) potrafi w przypadku wyrazów wieloznacznych wybrać znaczenie odpowiednie dla kontekstu/tematyki tłumaczonego tekstu;
Nauczysz się
rozpoznawać formy bezokolicznikaBezokolicznikbezokolicznikaczasu przyszłego;
konstruować tłumaczenia infinitivus futuri activi et passivi ,
tworzyć odpowiednie formy bezokolicznika na podstawie podanych form podstawowych;
konstruować zdania z bezokolicznikami czasu przyszłego;
wskazywać antyczne źródła konkretnych zjawisk naszej cywilizacji i kultury.
INFINITIVUS FUTURI ACTIVI i PASSIVI
Īnfīnītīvus futūrī āctīvī – bezokolicznik czasu przyszłego w stronie czynnej – składa się z imiesłowu (participium futūrī āctīvī) oraz bezokolicznika teraźniejszego czasownika „być”. Na przykład:
amātūrus/ā/um esse
vīsūrus/ā/um esse
lēctūrus/ā/um esse
audītūrus/ā/um esse
SupinumSupinumĪnfīnītīvus futūrī passīvī – bezokolicznik czasu przyszłego w stronie biernej – składa się z supinumSupinumsupinum odmienianego czasownika oraz słowa „īrī”, będącego nieużywanym bezokolicznikiem czasownika „eō” – „idę”. Na przykład:
amātum īrī
vīsum irī
lectum īrī
audītūm īrī
Wskazane formy bezokolicznika spotkamy niejednokrotnie użyte w ramach konstrukcji składniowych accūsātīvus cum īnfīnītīvō (ACI) oraz nōminātīvus cum īnfīnītīvō (NCI). Na przykład:
Magistrum litterās in tabulā scrīptūrum esse discipulī vident.
Uczniowie widzą, że nauczyciel napisze na tablicy litery.
Discipulus pictūrus esse audītur.
Słyszy się, że uczeń będzie malował.
Malus fīlius ā patre sevērō pūnītum īrī vidētur.
Wydaje się, że zły syn zostanie ukarany przez ojca.
O skarbie ukrytym na polu
Polecenie 1
Przetłumacz poniższy tekst z wykorzystaniem słownika. Zwróć uwagę na bezokoliczniki czasu przyszłego.
Dē thēsaurō in agrō latente(O skarbie ukrytym na polu)
Agricola senex mortem appropinquāre sentiēns fīliōs ad lectum suum convocāvit et „Vidētis - inquit - mē ā vōbīs iam discessūrum brevī esse: in agrō meō thēsaurus dēfossus esse dīcitur ibique magnae dīvitiae esse dīcuntur; hās vōs repertūrī esse mihi vidēminī.” Fīliī statim ab eō petīvērunt, ut locum accūrātius indicāret. At pater animam iam efflāns: „Sī dīligenter fōderitis, - inquit - ipsī reperiētis.” Fīliī, cum patrī fūnus iūstum parāvissent, statim in agrō terram effōdērunt, sed nihil effodere poterant. Dēnique labōre tam fatīgātī erant, ut fodere dēsierint. Pater eōs fefellisse vidēbātur. Sed autumnō agrum vīdērunt ūberrimās frūgēs peperisse, terrā enim fossā atque herbīs inūtilibus līberāta erat. Pater igitur fīliōs nōn fefellerat, cum animōs eōrum ad assiduum labōrem incitāvisset: nam in assiduō labōre thēsaurus esse vērē dīcitur.
R1YGvD7t3Y8QN
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
Na podstawie: O. Jurewicz, L. Winniczuk, J. Żuławska, Język łaciński. Podręcznik dla lektoratów szkół wyższych, Warszawa 2006, s. 147.
Ilustracja interaktywna przedstawia traktor oraz dwie osoby znajdujące się na polu. W tle widać las. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
ager
Ilustracja interaktywna przedstawia traktor oraz dwie osoby znajdujące się na polu. W tle widać las. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
ager
pole, online-skills, CC BY 3.0
m48c0e5ebe066b2da_0000000000006
Stary rolnik, przeczuwając, że śmierć się zbliża, wezwał synów do swojego pokoju i powiedział: „Widzicie, że już niedługo od was odejdę. Mówi się, że na moim polu jest zakopany skarb i że znajdują się tam niezliczone bogactwa. Wydaje mi się, że to wy je odnajdziecie”. Synowie od razu go poprosili, by dokładniej wskazał miejsce. Ojciec jednak odrzekł, wydając ostatnie tchnienie: „Jeśli będziecie cierpliwie kopać, sami je odnajdziecie”. Synowie, gdy już urządzili ojcu godziwy pogrzeb, natychmiast zaczęli rozkopywać ziemię na polu, lecz nie mogli nic znaleźć. Wreszcie zmęczyli się ciężką pracą tak bardzo, że przestali kopać. Wydawało się, że ojciec ich oszukał. Jesienią odkryli jednak, że pole rodzi niezwykle obfite zbiory, ponieważ ziemia była przekopana i oczyszczona z chwastów. Ojciec więc nie oszukiwał synów, gdy pobudzał ich ducha do wytrwałej pracy – mówi się bowiem, że skarb odnajduje się tak naprawdę w wytrwałej pracy.
Tłumaczenie: O. Jurewicz, L. Winniczuk, J. Żuławska, Język łaciński. Podręcznik dla lektoratów szkół wyższych, Warszawa 2006.
R183R2GjwSZCG1
Ilustracja interaktywna przedstawia skrzynię wypełnioną złotymi monetami. W tle widoczne jest morze oraz strome zbocze skalne. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
thesaurus
Ilustracja interaktywna przedstawia skrzynię wypełnioną złotymi monetami. W tle widoczne jest morze oraz strome zbocze skalne. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
thesaurus
skarb, online-skills, CC BY 3.0
R1LNoA1aqHDo51
Ilustracja interaktywna przedstawia mężczyznę w podeszłym wieku, który podpiera rękoma głowę. W tle widoczne są otwarte drzwi. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
senex
Ilustracja interaktywna przedstawia mężczyznę w podeszłym wieku, który podpiera rękoma głowę. W tle widoczne są otwarte drzwi. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
senex
stary, online-skills, CC BY 3.0
Rff8CvCNm3gR21
Ilustracja interaktywna przedstawia suszące się na sznurku zioła. Zioła spięte są klamerkami. W tle znajduje się zielona ściana zbita z desek. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
herba
Ilustracja interaktywna przedstawia suszące się na sznurku zioła. Zioła spięte są klamerkami. W tle znajduje się zielona ściana zbita z desek. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
herba
trawa, online-skills, CC BY 3.0
RJ6PC1XSVMsGJ1
Ilustracja interaktywna przedstawia kondukt pogrzebowy. Czterech grabarzy ciągnie wózek, na którym leży trumna. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
funus
Ilustracja interaktywna przedstawia kondukt pogrzebowy. Czterech grabarzy ciągnie wózek, na którym leży trumna. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
funus
pogrzeb, online-skills, CC BY 3.0
Zadania
RuBYDYUxS80ke
Ćwiczenie 1
Wśród poniższych fragmentów przeczytanego tekstu wskaż ten, który zawiera bezokolicznik czasu przyszłego. Możliwe odpowiedzi: 1. In agrō meō thēsaurus dēfossus esse dīcitur. 2. Vidētis mē ā vōbīs iam discessūrum brevī esse. 3. Fīliī statim in agrō terram effōdērunt, sed nihil effodere poterant. 4. Pater eōs fefellisse vidēbātur.
Wśród poniższych fragmentów przeczytanego tekstu wskaż ten, który zawiera bezokolicznik czasu przyszłego. Możliwe odpowiedzi: 1. In agrō meō thēsaurus dēfossus esse dīcitur. 2. Vidētis mē ā vōbīs iam discessūrum brevī esse. 3. Fīliī statim in agrō terram effōdērunt, sed nihil effodere poterant. 4. Pater eōs fefellisse vidēbātur.
Wśród poniższych fragmentów przeczytanego tekstu wskaż ten, który zawiera bezokolicznik czasu przyszłego.
In agrō meō thēsaurus dēfossus esse dīcitur.
Vidētis mē ā vōbīs iam discessūrum brevī esse.
Fīliī statim in agrō terram effōdērunt, sed nihil effodere poterant.
Pater eōs fefellisse vidēbātur.
R1dj8bjlrv0N6
Ćwiczenie 2
Spośród poniższych form wskaż formy bezokolicznika czasu przyszłego (īnfīnītīvus futūrī). Możliwe odpowiedzi: 1. egere, 2. lēgisse, 3. lectum īrī, 4. lectum esse, 5. lēctūrum esse
Spośród poniższych form wskaż formy bezokolicznika czasu przyszłego (īnfīnītīvus futūrī). Możliwe odpowiedzi: 1. egere, 2. lēgisse, 3. lectum īrī, 4. lectum esse, 5. lēctūrum esse
Spośród poniższych form wskaż formy bezokolicznika czasu przyszłego (īnfīnītīvus futūrī).
egere
lēgisse
lectum īrī
lectum esse
lēctūrum esse
Rm335bJm5DPGf
Ćwiczenie 3
Uzupełnij fragment przeczytanego tekstu wykorzystując zaproponowane słowa: locum, lectum, mortem, me. Agricola senex Tu uzupełnij appropinquāre sentiēns fīliōs ad Tu uzupełnij suum convocāvit et "Vidētis - inquit - Tu uzupełnij ā vōbīs iam discessūrum brevī esse: in agrō meō thēsaurus dēfossus esse dīcitur ibique magnae dīvitiae esse dīcuntur; hās vōs repertūrī esse mihi vidēminī." Fīliī statim ab eō petīvērunt, ut Tu uzupełnij accūrātius indicāret.
Uzupełnij fragment przeczytanego tekstu wykorzystując zaproponowane słowa: locum, lectum, mortem, me. Agricola senex Tu uzupełnij appropinquāre sentiēns fīliōs ad Tu uzupełnij suum convocāvit et "Vidētis - inquit - Tu uzupełnij ā vōbīs iam discessūrum brevī esse: in agrō meō thēsaurus dēfossus esse dīcitur ibique magnae dīvitiae esse dīcuntur; hās vōs repertūrī esse mihi vidēminī." Fīliī statim ab eō petīvērunt, ut Tu uzupełnij accūrātius indicāret.
Uzupełnij fragment przeczytanego tekstu wykorzystując zaproponowane słowa: locum, lectum, mortem, me.
Agricola senex ............
appropinquāre sentiēns fīliōs ad ............
suum convocāvit et "Vidētis - inquit - ............ ā vōbīs iam discessūrum brevī esse: in agrō meō thēsaurus dēfossus esse dīcitur ibique magnae dīvitiae esse dīcuntur; hās vōs repertūrī esse mihi vidēminī."
Fīliī statim ab eō petīvērunt, ut ............ accūrātius indicāret.
R1MidSft7e6Un
Ćwiczenie 4
Po przeczytaniu tekstu ułóż wydarzenia w nim opisane w kolejności chronologicznej. Elementy do uszeregowania: 1. Agricola fīliōs ad lectum suum convocāvit. 2. Autumnō fīliī agrum vīdērunt ūberrimās frūgēs peperisse. 3. Fīliī, cum patrī fūnus iūstum parāvissent, statim in agrō terram effōdērunt. 4. Dēnique fīliī labōre tam fatīgātī erant, ut fodere dēsierint.
Po przeczytaniu tekstu ułóż wydarzenia w nim opisane w kolejności chronologicznej. Elementy do uszeregowania: 1. Agricola fīliōs ad lectum suum convocāvit. 2. Autumnō fīliī agrum vīdērunt ūberrimās frūgēs peperisse. 3. Fīliī, cum patrī fūnus iūstum parāvissent, statim in agrō terram effōdērunt. 4. Dēnique fīliī labōre tam fatīgātī erant, ut fodere dēsierint.
Po przeczytaniu tekstu ułóż wydarzenia w nim opisane w kolejności chronologicznej.
Dēnique fīliī labōre tam fatīgātī erant, ut fodere dēsierint.
Fīliī, cum patrī fūnus iūstum parāvissent, statim in agrō terram effōdērunt.
RQYsG0KJ8Y9yW
Ćwiczenie 5
Wskaż nieprawidłowe zdania , związane z przeczytanym tekstem. Możliwe odpowiedzi: 1. Thēsaurus patris pecūnia erat. 2. Pater fīliōs suōs fefellit. 3. Fīliī ante mortem patris in agrō terram effōdērunt.
Wskaż nieprawidłowe zdania , związane z przeczytanym tekstem. Możliwe odpowiedzi: 1. Thēsaurus patris pecūnia erat. 2. Pater fīliōs suōs fefellit. 3. Fīliī ante mortem patris in agrō terram effōdērunt.
nieprawidłowe zdania , związane z przeczytanym tekstem.">
Wskaż nieprawidłowe zdania , związane z przeczytanym tekstem.
Thēsaurus patris pecūnia erat.
Pater fīliōs suōs fefellit.
Fīliī ante mortem patris in agrō terram effōdērunt.
RKF1azgbxSl6C
Ćwiczenie 6
Połącz poniższe zdania z odpowiednimi tłumaczeniami. Magistrum litterās in tabulā scrīptūrum esse discipulī vident. Możliwe odpowiedzi: 1. Uczniowie widzą, że nauczyciel napisze na tablicy litery. 2. Słyszy się, że uczeń będzie malował. 3. Wydaje się, że zły syn zostanie ukarany przez ojca. Discipulus pictūrus esse audītur. Możliwe odpowiedzi: 1. Uczniowie widzą, że nauczyciel napisze na tablicy litery. 2. Słyszy się, że uczeń będzie malował. 3. Wydaje się, że zły syn zostanie ukarany przez ojca. Malus fīlius ā patre sevērō pūnītum īrī vidētur. Możliwe odpowiedzi: 1. Uczniowie widzą, że nauczyciel napisze na tablicy litery. 2. Słyszy się, że uczeń będzie malował. 3. Wydaje się, że zły syn zostanie ukarany przez ojca.
Połącz poniższe zdania z odpowiednimi tłumaczeniami. Magistrum litterās in tabulā scrīptūrum esse discipulī vident. Możliwe odpowiedzi: 1. Uczniowie widzą, że nauczyciel napisze na tablicy litery. 2. Słyszy się, że uczeń będzie malował. 3. Wydaje się, że zły syn zostanie ukarany przez ojca. Discipulus pictūrus esse audītur. Możliwe odpowiedzi: 1. Uczniowie widzą, że nauczyciel napisze na tablicy litery. 2. Słyszy się, że uczeń będzie malował. 3. Wydaje się, że zły syn zostanie ukarany przez ojca. Malus fīlius ā patre sevērō pūnītum īrī vidētur. Możliwe odpowiedzi: 1. Uczniowie widzą, że nauczyciel napisze na tablicy litery. 2. Słyszy się, że uczeń będzie malował. 3. Wydaje się, że zły syn zostanie ukarany przez ojca.
Połącz poniższe zdania z odpowiednimi tłumaczeniami.
Uczniowie widzą, że nauczyciel napisze na tablicy litery., Wydaje się, że zły syn zostanie ukarany przez ojca., Słyszy się, że uczeń będzie malował.
Magistrum litterās in tabulā scrīptūrum esse discipulī vident.
forma czasownika, która wyraża czynność lub stan w sposób abstrakcyjny, zazwyczaj bez określania czasu, rodzaju, liczby, osoby, trybu, strony i aspektu.
Imiesłów
Imiesłów
forma gramatyczna czasownika, używana w funkcjach przymiotnikowych lub przysłówkowych.
Przymiotnik
Przymiotnik
Odmienna część mowy określająca jakość rzeczownika lub relację do rzeczownika określanego; ulega deklinacji i stopniuje się.
Przysłówek
Przysłówek
Nieodmienna część mowy, odpowiadająca na pytania: jak? gdzie? kiedy?
Supinum
Supinum
w łacinie: rzeczownik odczasownikowy wyrażający zamiar, cel lub możliwość.
Słownik łacińsko‑polski
R6mVkkw3CEb211
Słownik łacińsko-polski.
Słownik łacińsko-polski.
Źródło: online skills, licencja: CC0.
Bibliografia
O. Jurewicz, L. Winniczuk, J. Żuławska, Język łaciński. Podręcznik dla lektoratów szkół wyższych, Warszawa 2006, s. 147
Jan Wikarjak, Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2013.
Hubert Wolanin, Gramatyka opisowa klasycznej łaciny w ujęciu strukturalnym, Księgarnia Akademicka, Kraków 2012
Lidia Winniczuk, Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.