Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Rtmdb6yMsEOkW1
Ilustracja przedstawia tańczące baletnice. Kadr fotografii ukazuje nogi ustawionych w baletowej pozie tancerek. Dziewczęta ubrane są w białe, tiulowe spódniczki i pointy. Tytuł lekcji: Interpretacja ruchowa do utworu muzycznego.

Interpretacja ruchowa do utworu muzycznego

Ważne daty

25.01.1913 – narodziny Witolda Lutosławskiego (Warszawa);

1939 – debiut kompozytorski Witolda Lutosławskiego (Wariacje symfoniczne);

1953 – wydanie piosenki Witolda Lutosławskiego pt. Pióreczko;

07.02.1994 – śmierć Witolda Lutosławskiego (Warszawa).

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela:

R1OAjm3aOqhnp1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.

I. Indywidualna i zespołowa ekspresja twórcza, doskonalenie umiejętności muzycznych.
3. Zdobywa kompetencje w zakresie ruchu przy muzyce:
3) improwizuje za pomocą gestu i ruchu oraz tworzy ilustracje ruchowe do muzyki.
II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania:
7) porządkuje chronologicznie postacie kompozytorów: Witold Lutosławski.

Nauczysz się

przedstawiać elementy dzieła muzycznego przy pomocy ruchu (np. dynamiki, wysokości dźwięku, tempa, artykulacji, nastroju obecnego w utworze);

tworzyć improwizacje ruchowe do utworów muzycznych lub ich fragmentów;

charakteryzować życie i twórczość Witolda Lutosławskiego.

Interpretacja ruchowa do utworu muzycznego

Istnieje wiele sposobów aktywności muzycznej. Przy tworzeniu interpretacji ruchowejInterpretacja ruchowa utworu muzycznegointerpretacji ruchowej należy wziąć pod uwagę charakter utworu, jego obsadę, formęForma muzycznaformę, fakturę, a także poszczególne elementy dzieła muzycznegoElementy dzieła muzycznegoelementy dzieła muzycznego, czyli jego melodykęMelodykamelodykę, artykulacjęArtykulacjaartykulację, harmonikęHarmonikaharmonikę, dynamikęDynamikadynamikę, rytmikęRytmikarytmikę, agogikęAgogikaagogikę oraz kolorystykęKolorystykakolorystykę, czyli barwę dźwięku.

R1bJkkbI4e0v2
Film edukacyjny „Interpretacja ruchowa do utworu muzycznego”. W pierwszej scenie widzimy tancerkę, baletnicę, solistkę w białym baletowym stroju: w sukience - paczce i pointach tańczącą do Łabędzia Camille’a Saint‑Saënsa. Lektorka czyta tekst: Analiza charakteru danego utworu, jego cech, budowy oraz aparatu wykonawczego, czy obsady, umożliwi stworzenie do niego odpowiedniej interpretacji ruchowej. Niektóre dzieła można wykonać w obsadzie solistycznej, np. „Łabędzia” Camille’a Saint‑Saënsa, stanowiącego część suity zatytułowanej „Karnawał zwierząt”. W drugiej scenie widzimy zbiorową scenę baletową, tancerze ubrani w stroje wieśniaków, tańczą żywiołowy taniec w dwóch kręgach. Między nimi tańczy wiedźma. Muzyka jest żywiołowa, hałaśliwa, z nierównomiernymi, mocnymi akcentami. W choreografii dominują różnorodne podskoki. Lektorka czyta tekst: „Łabędź” to przykład utworu o spokojnym charakterze, jednakże ruchem przedstawić można także bardziej żywiołową muzykę. Zespół baletowy wykonuje fragment „Święta wiosny” Igora Strawińskiego, w choreografii autorstwa Wacława Niżyńskiego. Pojawia się zdjęcie kompozytora Witolda Lutosławskiego przy pracy. Lektorka kontynuuje: W tworzeniu interpretacji ruchowej danego dzieła, bardzo pomocna jest analiza przebiegu muzycznego – tempa utworu, artykulacji, jego dynamiki, formy, faktury, a także nastroju i uczuć, jakie dzieło to budzi w słuchaczach. Za chwilę zabrzmi piosenka Witolda Lutosławskiego zatytułowana „Spóźniony słowik”, którą cechuje powolne tempo oraz melancholijny nastrój. Tu odtworzony zostaje utwór. Śpiewaczka o wysokim głosie śpiewa tęskną piosenkę o pani Słowikowej, która martwi się o męża, który spóźnia się na kolację. Pojawia się inne zdjęcie Lutosławskiego jako dyrygenta. Lektorka porównuje utwory: Nieco inny charakter posiada kolejny utwór tego kompozytora, napisany również – podobnie jak poprzedni - do tekstu Juliana Tuwima – „Taniec”. Piosenkę wykonuje Dorota Miśkiewicz, a towarzyszy jej zespół Kwadrofonik. Tu odtworzone zostaje nowoczesne wykonanie piosenki. Rozpoczyna się ono od 3 zwrotki, która jest zaśpiewana wolno, melancholijnie, ponieważ tekst dotyczy zmartwienia miotły, która boi się tańczyć. Po trzeciej zwrotce słyszymy coraz bardziej intensywną grę cymbałów i fortepianu. Czwartą zwrotkę wokalistka wykonuje bardzo dynamicznie, szybko, ogniście. Śpiewa o miotle, która odważyła się zatańczyć i “tak pląsa, że się kurzy”. Lektorka podsumowuje: Witold Lutosławski to jeden z najbardziej cenionych, współczesnych, polskich kompozytorów. Jego bogata twórczość obejmuje zarówno utwory na orkiestrę, jak i dzieła kameralne lub solowe. Istotną część jego dorobku stanowią również piosenki przeznaczone dla dzieci, których napisał ponad czterdzieści. Kompozytor opierał się o wiersze autorstwa, między innymi Juliana Tuwima, Teofila Lenartowicza i Lucyny Krzemienieckiej. Pierwsze utwory powstały krótko po drugiej wojnie światowej, w roku 1947. W 1953 roku Witold Lutosławski stworzył piosenkę pod tytułem „Pióreczko” do słów Janiny Osińskiej, opowiadającej o perypetiach piórka, zgubionego przez sikorkę. Podobnie jak utwory przedstawione na początku filmu, także „Pióreczko” można zinterpretować ruchowo, uwzględniając występujący w piosence rytm, kierunek melodii oraz inne elementy dzieła muzycznego. Ostatnim utworem w filmie jest wesoła, skoczna piosenka, wykonana przez chór dziecięcy.

Analiza wybranych elementów piosenki Pióreczko pod kątem jej interpretacji ruchowej

Piosenka Pióreczko Witolda Lutosławskiego zawiera przykład synkopySynkopasynkopy. Przedstaw za pomocą układu ruchowego wraz z klaskaniem charakterystyczny rytm, pochodzący z początku zwrotki utworu – najpierw wraz z nagraniem, a następnie samodzielnie.

RAUEsRFjLzEHR
Źródło: online-skills.
Rb5ijhjOrbNs91
Na nagraniu piosenka “Pióreczko” Witolda Lutosławskiego w wykonaniu śpiewaczki z akompaniamentem fortepianu. Wstęp i przygrywka do każdej zwrotki jest wykonana na fortepianie, jest skoczna, wesoła, przypomina ćwierkanie lub podskoki małego ptaszka. Piosenka jest żywa, ruchliwa, budzi ciekawość dalszych losów pióreczka. W pierwszej zwrotce: niebieskie pióreczko uciekło sikorce. W drugiej zwrotce piórko porwał dudek. W trzeciej zwrotce piórko uciekło dudkowi, sfrunęło na wodę i płynęło do morza. W czwartej zwrotce pióreczko złowiły dzieci. W przedostatniej linijce każdej zwrotki śpiewaczka śpiewa trzykrotnie słowa ho, ho, ho w tym czasie melodia wznosi się. W ostatniej linijce każdej zwrotki melodia opada.
Polecenie 1
Dmuchaj tak, jakbyś swoim oddechem chciał utrzymać w powietrzu pióreczko.
Dmuchaj tak, jakbyś swoim oddechem chciał utrzymać w powietrzu pióreczko.
Polecenie 2
Jakie gesty i jaki ruch sceniczny mogłyby interpretować piosenkę Pióreczko. Zaproponuj swoje rozwiązanie.
Jakie gesty i jaki ruch sceniczny mogłyby interpretować piosenkę Pióreczko. Zaproponuj swoje rozwiązanie.
Polecenie 3
Jak ruchem lub gestem można przedstawić synkopę. Stwórz swoje autorskie rozwiązanie.
Jak ruchem lub gestem można przedstawić synkopę. Stwórz swoje autorskie rozwiązanie.
Polecenie 4
Opowiedz dzieje pióreczka z piosenki. Co działo się z nim w poszczególnych zwrotkach?
Opowiedz dzieje pióreczka z piosenki. Co działo się z nim w poszczególnych zwrotkach?

Zadania

RSyh6yAdxI4Xq1
Ćwiczenie 1
Odpowiedz na pytanie: Jak nazywa się złożona grupa rytmiczna, którą Witold Lutosławski zastosował w piosence „Pióreczko”? Możliwe odpowiedzi: A. melodyka, B. harmonika, C. synkopa
Źródło: Weronika Jarzyńska.
RA0WIbVKMELgo1
Ćwiczenie 2
Odpowiedz na pytanie: Jak nazywa się jeden z elementów dzieła muzycznego, dotyczący sposobu wydobycia i kształtowania dźwięku? Możliwe odpowiedzi: A. melodyka, B. dynamika, C. artykulacja.
Źródło: online-skills.
Rjy5oNge0ZktA
Ćwiczenie 3
Witold Lutosławski jest również autorem wielu utworów fortepianowych. W zbiorze Melodie ludowe zawarł miniatury instrumentalne, inspirowane folklorem, między innymi Gaik. Spośród wymienionych wskaż te cechy, które charakteryzują ten utwór. Możliwe odpowiedzi: 1. artykulacja staccato, 2. szybkie tempo, 3. wesoły charakter, 4. artykulacja legato, 5. smutny charakter, 6. wolne tempo.
RMXdAZ4ww2CCS
Ćwiczenie 4
Odpowiedz na pytanie: Jaki jest kierunek linii melodycznej w zakończeniu każdej ze zwrotek utworu? Możliwe odpowiedzi: A. opadający, B. melodia pozostaje na tym samym dźwięku, C. wznoszący.
R1desKveldmfr
Ćwiczenie 5
Podaj wartości rytmiczne, które mogą utworzyć synkopę.
RxwF8Lq1hvdqz
Ćwiczenie 6
Witold Lutosławski jest także twórcą dzieł kameralnych, jednym z takich utworów jest "Recitativo e Arioso". Wskaż spośród wymienionych instrumenty, na które Lutosławski skomponował ten utwór. Instrumenty: A. skrzypce, B. fortepian, C. trąbka, D. wiolonczela.
RY0c8yyl05fQC1
Ćwiczenie 7
Do stworzenia interpretacji ruchowej pomocna jest analiza cech charakterystycznych dla danego utworu. Wymień elementy dzieła muzycznego.
Źródło: Weronika Jarzyńska.

Słownik pojęć

Agogika
Agogika

odchylenia i zmiany w tempie i rytmie wykonywanego utworu muzycznego.

Artykulacja
Artykulacja

jeden z elementów dzieła muzycznego, dotyczący sposobu wydobycia i kształtowania dźwięku.

Dynamika
Dynamika

jeden z elementów dzieła muzycznego, dotyczący natężenia (głośności) dźwięku.

Elementy dzieła muzycznego
Elementy dzieła muzycznego

elementy porządkujące utwór muzyczny, takie jak: melodyka, rytmika, dynamika, agogika (tempo), artykulacja, harmonika i kolorystyka.

Forma muzyczna
Forma muzyczna

ogólna budowa utworu muzycznego, efekt współdziałania elementów dzieła muzycznego. Jest to środek realizacji wyrazu emocjonalnego dzieła muzycznego, za pomocą technik kompozytorskich.

Harmonika
Harmonika

jeden z elementów dzieła muzycznego, porządkujący współbrzmienia dźwięków w pionie.

Interpretacja ruchowa utworu muzycznego
Interpretacja ruchowa utworu muzycznego

sposób objaśnienia danego utworu środkami ruchowymi oraz przekazanie uczuć, jakie kompozytor zawarł w utworze za pomocą dźwięków.

Kolorystyka
Kolorystyka

jeden z elementów dzieła muzycznego, który pozwala na dostrzeżenie różnic między dźwiękami o tej samej wysokości zagranymi na rozmaitych instrumentach lub zaśpiewanymi przez różne głosy.

Melodyka
Melodyka

jeden z elementów dzieła muzycznego, wyznaczający następstwo dźwięków o różnej wysokości i różnym czasie trwania.

Rytmika
Rytmika

jeden z elementów dzieła muzycznego, porządkujący materiał dźwiękowy w czasie.

Synkopa
Synkopa

zjawisko rytmiczne, polegające na przedłużeniu wartości rytmicznej znajdującej się na słabej części taktu.

Tempo
Tempo

jeden z elementów dzieła muzycznego, oznaczający jak szybko utwór ma być wykonany; inaczej agogika.

Źródła:

encyklopedia.pwn.pl

sjp.pwn.pl

m6da5c48d5a787041_0000000000182

Biblioteka muzyczna

m6da5c48d5a787041_0000000000184

Bibliografia

D Wójcik, ABC form muzycznych., Musica Iagellonica, Kraków 1999

Encyklopedia muzyki, pod red. A. Chodkowskiego, PWN, Warszawa 1995

M. Dąbrowska, J. Grafczyńska, Rytmika, Centralna Centralna Poradnia Amatorskiego Ruchu Artystycznego, Warszawa 1963.