Ilustracja przedstawia kamienną ścianę. Na przytwierdzonej do niej tablicy widnieje napis APPIA ANTICA. Ilustracja jest tłem do tematu zajęć: Ja, ty, my, wy – jak to powiedzieć po łacinie?
Ważne daty
312 r. p.n.e. – rozpoczęcie budowy Via AppiaVia AppiaVia Appia przez Appiusza Klaudiusza Cekusa
225 r. p.n.e. – ukończenie – w BrundizjumBrundisiumBrundizjum – ostatniego odcinka Via Appia
27 p.n.e.-68 n.e. – okres panowania dynastii julijsko‑klaudyjskiej
40‑104 n.e. – lata życia MarcjalisaMarcjalisMarcjalisa
69 r. n.e. – rok czterech cesarzy
69‑96 n.e. – okres panowania dynastii flawijskiej
1784‑85 – Jacques‑Louis David maluje Przysięgę Horacjuszy
1
Scenariusz dla nauczyciela
RWwJvwuGENOVQ1
I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń: 1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego: d) formy fleksyjne i zasady użycia zaimków: is, quis, qui, hic, ille oraz zaimków osobowych i dzierżawczych.
Nauczysz się
rozpoznawać formy zaimków osobowych;
tworzyć formy zaimków osobowych i tłumaczyć je;
interpretować kilka popularnych sentencji łacińskich.
to najstarsza z rzymskich drógmd4c13b33ac3b9f23_0000000000035rzymskich dróg. Z pozostałości dawnych grobowców możemy w trakcie spaceru zwiedzić Grobowiec Scypionów lub Mauzoleum Cecylii Metellimd4c13b33ac3b9f23_0000000000038Mauzoleum Cecylii Metelli.
Polecenie 1
Dokonaj przekładu tekstu łacińskiego na język polski.
Caius puer Cnaeo, amico suo, s(alutem) d(icit) Si tu et tui valetis, bene est; ego et mei valemus. Quamquam iam domi sumus, saepe tamen mare Tyrrhenum, AntiumAntiumAntium eiusque oram maritimam, ubi quattuor feriarum menses egimus, in memoriam nostram redigimus. Grati vobis pro vestra nostri cura sumus semperque erimus. In urbem Romam non mari et flumine, sed via AppiaVia Appiavia Appia venimus. Inter viam multas et varias carae nobis terrae nostrae regiones vidimus. Appia nostra pulchris monumentis ornata est! In monumentis multos titulos, qui virorum virtute clarorum nomina memoriae tradunt, legimus. Civitati nostrae multae et latae, pulchrae viae sunt, sed certe APPIA REGINA VIARUM est. Te tuosque exspectamus. Vale!
Gajusz śle pozdrowienia swemu przyjacielowi Gneuszowi. Jeśli Ty i Twoi bliscy jesteście zdrowi, to dobrze. Ja i moi cieszymy się dobrym zdrowiem. Choć jesteśmy już w domu, jednak często wspominamy Morze Tyrreńskie, Ancjum i jego wybrzeże, gdzie spędziliśmy cztery miesiące wakacji. Jesteśmy i zawsze będziemy Wam wdzięczni za Waszą troskę o nas. Przybyliśmy do Rzymu nie morzem i rzeką, ale Drogą Apijską. Po drodze zobaczyliśmy wiele różnych okolic naszej drogiej ziemi. Naszą Appię ozdabiają piękne pomniki, na których przeczytaliśmy wiele napisów upamiętniających imiona mężów sławnych z męstwa. W naszym państwie jest wiele, szerokich, pięknych dróg, ale Appia z pewnością jest ich królową. Czekamy na Ciebie i Twoich bliskich. Bądź zdrów!
[Przekład: autor opracowania]
Prezentacja kolumny cesarza Trajana
RFHVG3glDVnwa1
Zadania
R10eUn5JnzuGA
Ćwiczenie 4
R1c2m6LcN6L7Y
Ćwiczenie 5
Połącz łacińske powiedzenie z jego polskim odpowiednikiem. Ego sum via et veritas, et vita. Możliwe odpowiedzi: 1. Wiem, że nic nie wiem., 2. Bądź pozdrowiony, Cezarze, oddają ci cześć idący na śmierć., 3. Jestem drogą, prawdą i życiem., 4. Co mnie żywi, zabija mnie.Scio me nihil scire. Możliwe odpowiedzi: 1. Wiem, że nic nie wiem., 2. Bądź pozdrowiony, Cezarze, oddają ci cześć idący na śmierć., 3. Jestem drogą, prawdą i życiem., 4. Co mnie żywi, zabija mnie.Quod me nutrit, me destruit. Możliwe odpowiedzi: 1. Wiem, że nic nie wiem., 2. Bądź pozdrowiony, Cezarze, oddają ci cześć idący na śmierć., 3. Jestem drogą, prawdą i życiem., 4. Co mnie żywi, zabija mnie.Ave, Caesar, morituri te salutant. Możliwe odpowiedzi: 1. Wiem, że nic nie wiem., 2. Bądź pozdrowiony, Cezarze, oddają ci cześć idący na śmierć., 3. Jestem drogą, prawdą i życiem., 4. Co mnie żywi, zabija mnie.
Połącz łacińske powiedzenie z jego polskim odpowiednikiem. Ego sum via et veritas, et vita. Możliwe odpowiedzi: 1. Wiem, że nic nie wiem., 2. Bądź pozdrowiony, Cezarze, oddają ci cześć idący na śmierć., 3. Jestem drogą, prawdą i życiem., 4. Co mnie żywi, zabija mnie.Scio me nihil scire. Możliwe odpowiedzi: 1. Wiem, że nic nie wiem., 2. Bądź pozdrowiony, Cezarze, oddają ci cześć idący na śmierć., 3. Jestem drogą, prawdą i życiem., 4. Co mnie żywi, zabija mnie.Quod me nutrit, me destruit. Możliwe odpowiedzi: 1. Wiem, że nic nie wiem., 2. Bądź pozdrowiony, Cezarze, oddają ci cześć idący na śmierć., 3. Jestem drogą, prawdą i życiem., 4. Co mnie żywi, zabija mnie.Ave, Caesar, morituri te salutant. Możliwe odpowiedzi: 1. Wiem, że nic nie wiem., 2. Bądź pozdrowiony, Cezarze, oddają ci cześć idący na śmierć., 3. Jestem drogą, prawdą i życiem., 4. Co mnie żywi, zabija mnie.
Połącz łacińske powiedzenie z jego polskim odpowiednikiem.
<i>Jestem drogą, prawdą i życiem.</i>, <i>Bądź pozdrowiony, Cezarze, oddają ci cześć idący na śmierć.</i>, <i>Wiem, że nic nie wiem.</i>, <i>Co mnie żywi, zabija mnie.</i>
Ego sum via et veritas, et vita.
Scio me nihil scire.
Quod me nutrit, me destruit.
Ave, Caesar, morituri te salutant.
RYtErNNKs5AiD
Ćwiczenie 6
Polecenie 2
Dokonaj przekładu dwóch epigramówEpigramepigramów poety MarcjalisaMarcjalisMarcjalisa – Do Sabidiusza i Do Pontiliana. Zwróć uwagę na użycie w tekście zaimków osobowych.
Epigramy: wybór
Marcjalis I.32 Non amo te, Sabidi, nec possum dicere quare: Hoc tantum possum dicere, non amo te.
Marcjalis_I_32 Źródło: Epigramy: wybór, [w:] Marcjalis, Warszawa 1998. tł. i wstęp: Stanisław Kołodziejczyk.
Epigramy: wybór
Marcjalis 7.3 Cur non mitto meos tibi, Pontiliane, libellos? Ne mihi tu mittas, Pontiliane, tuos.
Marcjalis_I_32 Źródło: Epigramy: wybór, [w:] Marcjalis, Warszawa 1998. tł. i wstęp: Stanisław Kołodziejczyk.
Marcjalis, Epigramy: wybór, tł. i wstęp: Stanisław Kołodziejczyk, Warszawa 1998
md4c13b33ac3b9f23_0000000000043
Marcjalis I.32 Nie lubię cię, Sabidiuszu, i nie mogę powiedzieć czemu. To tylko powiem, że cię nie lubię. Marcjalis 7.3 Czemu, Pontilianie, nie posyłam ci, moich książeczek? Byś ty nie posyłał mi swoich.
Słowniki
Słownik pojęć
Antium
Antium
Ancjum, miasto i post w Lacjum nad M. Tyrreńskim. Ancjum to miejsce narodzin cesarzy Kaliguli i Nerona. Odnaleziono tu kopię Apollina Belwederskiego.
Bilbilis
Bilbilis
miasto w Hiszpanii, ojczyzna Marcjalisa.
Brundisium
Brundisium
miasto i port na wschodnim wybrzeżu Italii, skąd podróżowano na Wschód – do Grecji, Azji i Egiptu.
Epigram
Epigram
krótki utwór poetycki, przeważnie dwuwiersz, pisany dystychem elegijnym. Początkowo to rodzaj napisu informacyjnego, potem powstaje epigram nagrobkowy, w końcu okolicznościowy. W Rzymie epigramy pisał także KatullusKatullusKatullus.
Katullus
Katullus
Caius Valerius Catullus z Sirmiony na północy Italii (ur. ok. 87–82, zmarł ok. 54–32 r. p.n.e.), rzymski poeta, autor ponad 100 utworów, z których wiele opiewa miłość poety do pięknej Klodii, którą poeta nazywa Lesbią
Klienci
Klienci
wolni, ubodzy obywatele Rzymu, zależni od swoich patronów. W okresie republiki każda arystokratyczna rodzina posiadała swoich klientów, których kolejne pokolenia były z nią związane zobowiązaniem posłuszeństwa i wierności. Klient był niemal członkiem rodziny. Poza tym był on zawsze do dyspozycji patrona, codziennie go odwiedzał, głosował na niego itd. Patron opiekował się klientem, np. w sądzie. W okresie cesarstwa status klienta obniżył się.
Kuriacjujsze
Kuriacjujsze
albański ród patrycjuszowski rzekomo przyjęty do senatu rzymskiego za panowania Tullusa Hostiliusza. Trójka rodzeństwa z tego rodu stoczyło podobno walkę z Horacjuszami i wszyscy w niej zginęli.
Marcjalis
Marcjalis
Marcus Valerius Martialis z BilbilisBilbilisBilbilis w Hiszpanii (ok. 40–104). Od 64 r. mieszkał w Rzymie, przyjaźnił się z czołowymi przedstawicielami świata literatury i kultury (np. Kwintylianem, Pliniuszem Młodszym, Juwenalisem), a po latach zamieszkał ponownie w Hiszpanii. Do szczytu rozwoju doprowadził gatunek, który uprawiał: epigramat. Zachowało się 15 ksiąg epigramów Marcjalisa, które składają się na ciekawy i barwny obraz epoki, dworu cesarskiego, obyczajów, stosunków społecznych, życia różnych warstw społecznych. Poeta obdarzony był zmysłem obserwacji i dowcipem.
Via Appia
Via Appia
najstarsza z rzymskich dróg. Zbudował ją w 312 r. p.n.e. Appiusz Klaudiusz Cekus. Łączyła Rzym oraz Kapuę, a w dalszej kolejności – Rzym i Brundizjum.
Słownik łacińsko‑polski
RvI2JdaSOOiJJ1
md4c13b33ac3b9f23_0000000000314
Galeria dzieł sztuki
R6HmSlSogMmSE1
RSWuLOq5GzMIy1
RLHmVuoc0j3xM1
md4c13b33ac3b9f23_0000000000320
Bibliografia
Gabriela Fesnak, Via Appia – najstarsza z rzymskich dróg, Mówią Wieki, 2016/5
Marcjalis, Epigramy: wybór, tł. i wstęp: Stanisław Kołodziejczyk, Warszawa 1998
Słownik pisarzy antycznych, red. Anna Świderkówna, Warszawa 1982
Stanisław Stabryła, Zarys kultury starożytnych Grecji i Rzymu, Warszawa 2016
Władysław Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1978