Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony

Obecnie najwyższe drzewa świata mają wysokość ok. 110–115 m. W przeszłości mogły dorastać nawet do 130–140 m. Natomiast najwyższy budynek ma 828 m. Nawet znacznie niższe budynki przyćmiewają wszystkie drzewa w okolicy.

Już wiesz
  • jak woda i klimat wpływają na krajobraz;

  • jak rośliny i zwierzęta wpływają na krajobraz.

Nauczysz się
  • opisywać, jak człowiek przystosowuje się do otaczającego krajobrazu;

  • odróżniać formy krajobrazu naturalnego od przekształconego przez człowieka;

  • wskazywać pozytywne i negatywne skutki oddziaływania człowieka na krajobraz.

i0ObUm4ti0_d5e182

1. Krajobraz częściowo przekształcony

Dawniej morza i wielkie rzeki stanowiły dla ludzi bariery nie do przebycia. W góry chodzili rzadko, a bagna i pustynie starali się omijać. Lasy odwiedzali jedynie w celu zdobycia pożywienia.

Stopniowo zaczęli przekształcać krajobraz do swoich potrzeb. W celu znalezienia ziemi dla rolnictwa i budowy osad zajęli większość łąk i leśnych polan oraz doliny rzeczne. Potem wycinali i wypalali lasy, by uzyskać drewno do budowy domów oraz zwiększyć teren przeznaczony pod uprawę roślin i hodowlę zwierząt. Poniżej klika przykładów, w jaki sposób człowiek potrafi dostosować się do krajobrazu i warunków otoczenia.

Ciekawostka

Ludzie potrafią przystosować się do różnorodnych warunków. W australijskim miasteczku Coober Pedy, w którym wydobywa się cenne kamienie, robotnicy i ich rodziny mieszkają pod ziemią w opuszczonych chodnikach licznych kopalni. Mieszkanie na powierzchni byłoby uciążliwe z powodu upałów i burz pyłowych.

RNzhzzZJEYeyE1
Źródło: Graeme Churchard (http://www.flickr.com), licencja: CC BY 2.0.
i0ObUm4ti0_d5e238

2. Krajobrazy przekształcone przez człowieka

Rozwój cywilizacji spowodował, że ludzie zmieniali otaczający ich krajobraz. Zaczęli uprawiać wybrane rośliny na ogromnych polach czy hodować olbrzymie stada zwierząt. Mimo to w krajobrazie wsi nadal istnieje wiele elementów naturalnych. Taki krajobraz nazywa się częściowo przekształconym przez człowieka.

Znacznie większym zmianom uległ krajobraz miast. Silny wpływ ma na niego intensywny rozwój przemysłu, czyli industrializacjaindustrializacjaindustrializacja. Na przykład w kopalniach wydobywa się surowce, które zostają przerobione na różnorodne produkty. Podczas wydobycia powstaje mnóstwo odpadów, które z czasem przyjmują postać wzgórz nazywanych hałdamihałdahałdami. Tam, gdzie nie ma przemysłu, krajobraz miejski i tak bywa silnie zmieniony przez człowieka z powodu skupisk budynków, ulic, torowisk, centrów handlowych.

Polecenie 1

Wskaż największą budowlę w okolicy twojego miejsca zamieszkania. Opisz jej rozmiary i przeznaczenie oraz to, w jaki sposób wpływa na krajobraz.

i0ObUm4ti0_d5e294

3. Naprawianie szkód

Niektóre krajobrazy są tak zniszczone, że przyroda nie jest w stanie w krótkim czasie sama naprawić szkód spowodowanych przez ludzi. W takiej sytuacji niezbędne są działania człowieka. Przywracanie zniszczonemu krajobrazowi jego pierwotnej wartości i wyglądu to odnawianie lub rekultywacjarekultywacjarekultywacja. W najprostszym przypadku polega to na sadzeniu nowych drzew w miejsce wyciętych albo oczyszczaniu wód. Odnawianie terenów po kopalniach i kamieniołomach to na przykład zalanie wodą miejsca, w którym wydobywano surowce, i przekształcenie go w sztuczne jezioro. Można też zadbać o rzeki i jeziora, ograniczając dopływ zanieczyszczeń i wpuszczając do ich wód organizmy, które żyły tam wcześniej, ale wyginęły na skutek zmian warunków życia.

R8UQZhjiJKyjL1
Góra Kamieńska o wysokości 386 m n.p.m. została w całości usypana w wyniku działalności kopalni. Dzisiaj po trwającej wiele lat rekultywacji niemal nie różni się od naturalnego wzgórza
Polecenie 2

Oceń, czy w twoim otoczeniu przeważają pozytywne czy negatywne skutki wpływu człowieka na krajobraz. Uzasadnij swoją odpowiedź.

i0ObUm4ti0_d5e336

Podsumowanie

  • Działalność człowieka wpływa zarówno na krajobraz wiejski, jak i miejski.

  • Na obszarach zniszczonych przez człowieka możliwa jest rekultywacja, czyli odnowienie elementów krajobrazu.

Praca domowa
Polecenie 3.1

Dowiedz się, jakie miejsca w twojej okolicy są szczególnie zniszczone przez człowieka. Jakie prace należałoby wykonać, by przywrócić je do pierwotnego stanu?

Zobacz także

Rzeźbiarze krajobrazuiDjrB2gqYXRzeźbiarze krajobrazu

i0ObUm4ti0_d5e404

Słowniczek

hałda
hałda

sztuczne wzniesienie powstałe na skutek usypania odpadów przemysłowych, resztek wykopanych skał itp.

industrializacja
industrializacja

procesy prowadzące do rozwoju przemysłu

rekultywacja
rekultywacja

przywracanie wartości użytkowej i przyrodniczej terenom dewastowanym przez człowieka

i0ObUm4ti0_d5e480

Zadania

Ćwiczenie 1
RxaUVVlAV4V661
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
R1bBBdpPTxBdt1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
R1b3CUU66NhWx1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4
R1EVLCep3ig0W1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 5
R1A7bTjpRspoj1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 6
Ri2xH9TYAjTso1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl>, licencja: CC BY 3.0.