Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony
RkRN8oSzur8vE

Jak można (nie) zrozumieć nauki Jezusa? Przypowieści ewangeliczne

Ewangelia, sceny ilustrujące przypowieści i cuda Jezusa Chrystusa
Jan Ziarnko, 1620, miedzioryt, domena publiczna

Biblia jest dziełem obszernym, składającym się z około 70 ksiąg, które powstawały w ciągu wielu wieków. Teksty te nie są jednolite pod względem stylu, ponieważ były pisane przez kilkudziesięciu autorów posługujących się rozmaitymi językami. Pismo Święte tworzą dwie części: Stary Testament i Nowy Testament.
Stary Testament składa się z trzech części: Tory (Pięcioksięgu Mojżesza), ksiąg prorockichksiąg mądrościowych.

Chrześcijaństwo uzupełniło zestaw ksiąg o Nowy Testament. Składają się na niego: cztery Ewangelie (autorstwa: św. Mateusza, św. Marka, św. Łukasza i św. Jana), Dzieje Apostolskie, listy (w większości przypisywane św. Pawłowi) i Apokalipsa św. Jana.

Biblia stanowi ważne źródło kultury i ma charakter uniwersalny. Przedstawia bowiem m.in. dzieje ludzkości od stworzenia pierwszego człowieka (Księga Rodzaju) do końca świata (Apokalipsa św. Jana).

Już wiesz

1) Znajdź informacje – w dowolnych źródłach wiedzy – na temat znaczenia Biblii w kulturze polskiej.

2) Wyjaśnij, jaką rolę odgrywa Biblia w kształtowaniu ludzkich postaw.

j00000000SB1v50_0000000R
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Dom na skale

JPOL_E3_E4_Tekstykultury
RTeEI9LesEOvt1
Ewangeliści (Mateusz, Marek, Łukasz, Jan), Grandes Heures d'Anne de Bretagne Ewangeliści (Mateusz, Marek, Łukasz, Jan), Grandes Heures d'Anne de Bretagne Źródło: Jean Bourdichon, 1503–1508, Bibliothèque nationale de France, domena publiczna.
Ewangeliści (Mateusz, Marek, Łukasz, Jan), Grandes Heures d'Anne de Bretagne
Jean Bourdichon, 1503–1508, Bibliothèque nationale de France, domena publiczna

O dziele

R3snBSbAsr1Wa1
Czterej ewangeliści
Peter Paul Rubens, Czterej ewangeliści, ok. 1614, Bildergalerie Sanssouci, Poczdam, domena publiczna

Dla chrześcijan szczególne znaczenie mają zamieszczone w Nowym Testamencie cztery Ewangelie autorstwa czterech uczniów Jezusa: Marka, Mateusza, Łukasza i Jana.

Ewangelie mówią o życiu Jezusa i o Jego nauczaniu. Zawarte w nich przypowieści stanowiły niezwykle pomocne źródło w dotarciu do ludzi, były lustrem, w którym zarówno współcześni Chrystusowi, jak i ludzie kolejnych epok mogli odkryć prawdę o sobie i świecie.

Ponadczasowość przypowieści ewangelicznych objawia się m.in. w tym, że osoby niewierzące lub wyznawcy innych – poza chrześcijaństwem – religii używają w życiu codziennym (w języku potocznym) zwrotów, które wywodzą się z tego gatunku biblijnego.

Wskazówka

Kolejne fragmenty tekstów oraz zadania prowadzą ucznia do samodzielnego sformułowania definicji przypowieści.

Ćwiczenie 1

Odczytaj znaczenie trzech związków frazeologicznych mających swoje źródło w Ewangeliach: „wdowi grosz”, „zgubiona owca”, „raj utracony”.

Dobra lub zła budowa. Ewangelia wg św. Łukasza, rozdz. 6, w. 47–49
Dobra lub zła budowa. Ewangelia wg św. Łukasza, rozdz. 6, w. 47---49

(47) Pokażę wam, do kogo podobny jest każdy, kto przychodzi do Mnie, słucha słów moich i wypełnia je. (48) Podobny jest do człowieka, który buduje dom: wkopał się głęboko i fundament założył na skale. Gdy przyszła powódź, potok wezbrany uderzył w ten dom, ale nie zdołał go naruszyć, ponieważ był dobrze zbudowany. (49) Lecz ten, kto słucha, a nie wypełnia, podobny jest do człowieka, który zbudował dom na ziemi bez fundamentu. [Gdy] potok uderzył w niego, od razu runął, a upadek jego był wielki».  

j00000000SB1v50_00000_BIB_001Dobra lub zła budowa. Ewangelia wg św. Łukasza, rozdz. 6, w. 47–49, [w:] , Biblia Tysiąclecia, Poznań 1983.

Po przeczytaniu powyższego tekstu wykonaj następujące polecenia:

Ćwiczenie 2
RDXFFo4FpgIVr1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
j00000000SB1v50_0000001G
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Zboże i chwasty

JPOL_E3_E4_Tekstykultury
R1PT0Y1GM3wbu1
Pszenica, owies, jęczmień Pszenica, owies, jęczmień Źródło: Merbalge, fotografia barwna, licencja: CC BY-SA 3.0.
Pszenica, owies, jęczmień
Merbalge, fotografia barwna, licencja: CC BY-SA 3.0
JPOL_E3_E4_Tekstykultury
Przypowieść o chwaście. Ewangelia wg św. Mateusza, rozdz. 13, w. 24–31
Przypowieść o chwaście. Ewangelia wg św. Mateusza, rozdz. 13, w. 24---31

(24) Inną przypowieść im przedłożył: «Królestwo niebieskie podobne jest do człowieka, który posiał dobre nasienie na swej roli. (25) Lecz gdy ludzie spali, przyszedł jego nieprzyjaciel, nasiał chwastu między pszenicę i odszedł. (26) A gdy zboże wyrosło i wypuściło kłosy, wtedy pojawił się i chwast. (27) Słudzy gospodarza przyszli i zapytali go: „Panie, czy nie posiałeś dobrego nasienia na swej roli? Skąd więc wziął się na niej chwast?” (28) Odpowiedział im: „Nieprzyjazny człowiek to sprawił”. Rzekli mu słudzy: „Chcesz więc, żebyśmy poszli i zebrali go?” (29) A on im odrzekł: „Nie, byście zbierając chwast, nie wyrwali razem z nim i pszenicy. (30) Pozwólcie obojgu róść aż do żniwa; a w czasie żniwa powiem żeńcom: Zbierzcie najpierw chwast i powiążcie go w snopki na spalenie; pszenicę zaś zwieźcie do mego spichlerza”». 

j00000000SB1v50_00000_BIB_002Przypowieść o chwaście. Ewangelia wg św. Mateusza, rozdz. 13, w. 24–31, [w:] , Biblia Tysiąclecia, Poznań 1983.

Po przeczytaniu powyższej przypowieści wykonaj następujące polecenie:

Ćwiczenie 3

Czy w przytoczonym fragmencie przypowieści dostrzegasz dodatkowe cechy przypowieści? Uzasadnij swoje stanowisko.

JPOL_E3_E4_Tekstykultury
RIR0e4QQYsuYc1
Pejzaż z przypowieścią o siewcy Źródło: Pieter Brueghel starszy, Pejzaż z przypowieścią o siewcy, 1557, olej na desce, Timken Art Museum, USA, domena publiczna.
Pejzaż z przypowieścią o siewcy
Pieter Brueghel starszy, Pejzaż z przypowieścią o siewcy, 1557, olej na desce, Timken Art Museum, USA, domena publiczna
JPOL_E3_E4_Tekstykultury
Wyjaśnienie przypowieści o chwaście. Ewangelia wg św. Mateusza, rozdz. 13, w. 36–43
Wyjaśnienie przypowieści o chwaście. Ewangelia wg św. Mateusza, rozdz. 13, w. 36---43

(36) Wtedy odprawił tłumy i wrócił do domu. Tam przystąpili do Niego uczniowie i prosili Go: «Wyjaśnij nam przypowieść o chwaście!» (37) On odpowiedział: «Tym, który sieje dobre nasienie, jest Syn Człowieczy. (38) Rolą jest świat, dobrym nasieniem są synowie królestwa, chwastem zaś synowie Złego. (39) Nieprzyjacielem, który posiał chwast, jest diabeł; żniwem jest koniec świata, a żeńcami są aniołowie. (40) Jak więc zbiera się chwast i spala ogniem, tak będzie przy końcu świata. (41) Syn Człowieczy pośle aniołów swoich: ci zbiorą z Jego królestwa wszystkie zgorszenia i tych, którzy dopuszczają się nieprawości, (42) i wrzucą ich w piec rozpalony; tam będzie płacz i zgrzytanie zębów. (43) Wtedy sprawiedliwi jaśnieć będą jak słońce w królestwie Ojca swego. Kto ma uszy, niechaj słucha! 

j00000000SB1v50_00000_BIB_003Wyjaśnienie przypowieści o chwaście. Ewangelia wg św. Mateusza, rozdz. 13, w. 36–43, [w:] , Biblia Tysiąclecia, Poznań 1983.

Po przeczytaniu powyższego tekstu wykonaj następujące polecenia:

Ćwiczenie 4.1

Wyjaśnij, w jaki sposób wersety 36–43 łączą się z wersetami 24–30.

Ćwiczenie 4.2

Wskaż, kto poprosił Jezusa o wyjaśnienia.

Ćwiczenie 4.3

Rozważ, o czym może świadczyć fakt, że Jezus został poproszony o wytłumaczenie sensu przypowieści.

Ćwiczenie 4.4

Wskaż, odwołując się do przywołanego tekstu, jaki jest kolejny wyróżnik przypowieści.

Ćwiczenie 4.5

Podaj swoją propozycję definicji przypowieści.

Wskazówka

Zanim uczeń porówna swoją propozycję definicji z definicją słownikową, warto zestawić przypowieść z kilkoma innymi gatunkami, w których fabuła skrywa głębszy, alegoryczny sens lub które za podstawę mają porównanie lub podobieństwo (postaci, zjawisk itd.). Służy temu kolejne zadanie.

Ćwiczenie 5

Poniżej podano kilka gatunków literackich podobnych do przypowieści. Zapisz w zeszycie – obok każdego z nich – jedną cechę, która według ciebie odróżnia przypowieść od wymienionego gatunku:

  • bajka,

  • mit,

  • legenda.

Wskazówka

Podpowiedzi dla ucznia, wskazujące na cechy wymienionych w ćwiczeniu gatunków:
a) w bajce dzieją się wydarzenia nieprawdopodobne (np. zwierzęta mówią),
b) w micie porównanie zwykle nie wypełnia całej fabuły, a bywa tylko częścią przedstawianej historii,
c) w legendzie bohaterowie mają ponadludzkie umiejętności (pokonują smoki, wyrywają dęby itd.).

j00000000SB1v50_0000002V
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Po co nam przypowieści?

JPOL_E3_E4_Tekstykultury
R1JJF7w4L9HaS1
Ewangelia, sceny ilustrujące przypowieści i cuda Jezusa Chrystusa Ewangelia, sceny ilustrujące przypowieści i cuda Jezusa Chrystusa Źródło: Jan Ziarnko, 1620, miedzioryt, domena publiczna.
Ewangelia, sceny ilustrujące przypowieści i cuda Jezusa Chrystusa
Jan Ziarnko, 1620, miedzioryt, domena publiczna
JPOL_E3_E4_Tekstykultury
Przypowieść (parabola)
Definicja: Przypowieść (parabola)

gatunek literatury o charakterze dydaktycznym, pouczającym, służący przekazywaniu prawdy moralnej. Przypowieść ma formę niewielkiej fabularnej historii, która przedstawia schematycznie skonstruowanych bohaterów (często skontrastowanych) w typowych życiowych sytuacjach.
Odpowiednia interpretacja przypowieści wymaga zrozumienia znaczeń metaforycznych (symbolicznych).
Przypowieść występuje nie tylko w Biblii, jest charakterystyczna również dla religii Wschodu.

Ważne!

Znanych jest około 40 przypowieści Jezusa, co oznacza, że był to główny sposób przekazywania Jego nauki. Kulturowe i religijne znaczenie przypowieści ewangelicznych sprawia, że chociaż parabole występują również w Starym Testamencie, to dziś kojarzy się ów gatunek niemal wyłącznie z Nowym Testamentem, z życiem i działalnością Chrystusa.

Ćwiczenie 6

Zastanów się i odpowiedz, dlaczego Jezus sięgał po gatunek przypowieści, zamiast mówić wprost albo tworzyć precyzyjne, naukowe wystąpienia (zob. Preteksty).

j00000000SB1v50_0000003A
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Dwaj synowie

JPOL_E3_E4_Tekstykultury
RbJW6UVNPVQZN1
Winnice w Markgräflerland w Badenii-Wirtembergii Winnice w Markgräflerland w Badenii-Wirtembergii Źródło: Taxiarchos228, fotografia barwna, licencja: CC BY-SA 3.0.
Winnice w Markgräflerland w Badenii-Wirtembergii
Taxiarchos228 , fotografia barwna, licencja: CC BY-SA 3.0
JPOL_E3_E4_Tekstykultury
Przypowieść o dwóch synach. Ewangelia wg św. Mateusza, rozdz. 21, w. 28–32
Przypowieść o dwóch synach. Ewangelia wg św. Mateusza, rozdz. 21, w. 28---32

(28) «Co myślicie? Pewien człowiek miał dwóch synów. Zwrócił się do pierwszego i rzekł: „Dziecko, idź dzisiaj i pracuj w winnicy!” (29) Ten odpowiedział: „Idę, panie!”, lecz nie poszedł. (30) Zwrócił się do drugiego i to samo powiedział. Ten odparł: „Nie chcę”. Później jednak opamiętał się i poszedł. (31) Któryż z tych dwóch spełnił wolę ojca?» Mówią Mu: «Ten drugi». Wtedy Jezus rzekł do nich: «Zaprawdę, powiadam wam: Celnicy i nierządnice wchodzą przed wami do królestwa niebieskiego. (32) Przyszedł bowiem do was Jan drogą sprawiedliwości, a wyście mu nie uwierzyli. Celnicy zaś i nierządnice uwierzyli mu. Wy patrzyliście na to, ale nawet później nie opamiętaliście się, żeby mu uwierzyć. 

j00000000SB1v50_00000_BIB_004Przypowieść o dwóch synach. Ewangelia wg św. Mateusza, rozdz. 21, w. 28–32, [w:] , Biblia Tysiąclecia, Poznań 1983.

Po przeczytaniu powyższego tekstu wykonaj następujące polecenia:

Ćwiczenie 7.1

Uzasadnij, że przytoczony fragment Ewangelii jest przypowieścią.

Ćwiczenie 7.2

Choć Jezus nie wyjaśnił przypowieści, jej wymowa wydaje się oczywista. Podaj dwa objaśnienia:

a) religijne:
Ojciec to...
Syn pierwszy to...
Syn drugi to...

b) niereligijne:
Ojciec to...
Syn pierwszy to...
Syn drugi to...

Ćwiczenie 7.3

Ćwiczenie 7.4
R1DfIRNWgTrKq1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
j00000000SB1v50_00000040
JPOL_E3_E4_Konteksty

Przypowieści poetów i teologów

JPOL_E3_E4_Konteksty
R1dgOBIxatEhO1
Mak1 Źródło: Małgorzata Skibińska, Contentplus.pl sp. z o.o., fotografia barwna, licencja: CC BY 3.0.
ILUSTRACJA: Mak1
Małgorzata Skibińska, Contentplus.pl sp. z o.o., fotografia barwna, licencja: CC BY 3.0
JPOL_E3_E4_Konteksty
RIE2k7s8nfdLS1
Leopold Staff
autor nieznany, fotografia, domena publiczna
RHa6lw9yjR27i
Leopold Staff, Podwaliny, czyta Krzysztof Kulesza Leopold Staff, Podwaliny, czyta Krzysztof Kulesza Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., tylko do użytku edukacyjnego.
PodwalinyLeopold Staff
Leopold Staff Podwaliny

Budowałem na piasku 
I zwaliło się. 
Budowałem na skale 
I zwaliło się. 
Teraz budując zacznę 
Od dymu z komina. 

j00000000SB1v50_00000_BIB_005Leopold Staff, Podwaliny, [w:] tegoż, Wybór poezji, Wrocław 1985, s. 224.
R1eSbCdMSCtVr
Czesław Miłosz, Przypowieść o maku, czyta Elżbieta Golińska Czesław Miłosz, Przypowieść o maku, czyta Elżbieta Golińska Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o..
RLMwe0vNpVol51
ILUSTRACJA: Mak3
Małgorzata Skibińska, Contentplus.pl sp. z o.o., fotografia barwna, licencja: CC BY 3.0
RXKqZ2Ccr8AR41
ILUSTRACJA: Makówka
Małgorzata Skibińska, Contentplus.pl sp. z o.o., fotografia barwna, licencja: CC BY 3.0
R1C5VDSqHIbNP1
Czesław Miłosz na znaczku pocztowym
A. Ratkevičiené, domena publiczna
Przypowieść o makuCzesław Miłosz
Czesław Miłosz Przypowieść o maku

Na ziarnku maku stoi mały dom,
Pieski szczekają na księżyc makowy
I nigdy jeszcze tym makowym psom,
Że jest świat większy, nie przyszło do głowy.

Ziemia to ziarnko – naprawdę nie więcej,
A inne ziarnka – planety i gwiazdy.
A choć ich będzie chyba sto tysięcy,
Domek z ogrodem może stać na każdej.

Wszystko w makówce. Mak rośnie w ogrodzie,
Dzieci biegają i mak się kołysze.
A wieczorami, o księżyca wschodzie
Psy gdzieś szczekają, to głośniej, to ciszej.

[z cyklu: Świat, poema naiwne, z tomu: Ocalenie (1945)]

j00000000SB1v50_00000_BIB_006Czesław Miłosz, Przypowieść o maku, [w:] tegoż, Wiersze wszystkie, Kraków 2011, s. 200.
Jezus z Nazaretu: Od chrztu w Jordanie do PrzemienieniaJoseph Ratzinger (Benedykt XVI)
Joseph Ratzinger (Benedykt XVI) Jezus z Nazaretu: Od chrztu w Jordanie do Przemienienia

[…] Mimo kolejnych przemian cywilizacyjnych nie przestają nas onej00000000SB1v50_000tp001one poruszać swą świeżością i ludzką wymową. […] Jednocześnie jednak znajdujemy się w podobnej sytuacji, w jakiej znajdowali się współcześni Jezusowi, a nawet sami Jego uczniowie: ciągle na nowo musimy Go pytać, co chce nam powiedzieć w danej przypowieści (zob. Mk 4,10). Wysiłki podejmowane w celu właściwego zrozumienia przypowieści widoczne są w całej historii Kościoła. Także egzegezaj00000000SB1v50_000tp002egzegeza krytyczno‑historyczna musiała wielokrotnie korygować swe wcześniejsze opinie i nie jest w stanie dostarczyć nam definitywnych informacji.

j00000000SB1v50_00000_BIB_007Joseph Ratzinger (Benedykt XVI), Jezus z Nazaretu: Od chrztu w Jordanie do Przemienienia, t. 1, tłum. Wiesław Szymona, Kraków 2007, s. 159.
RRxclrDcI2A0O1
Joseph Ratzinger (Benedykt XVI)
Fabio Pozzebom, fotografia barwna, licencja: CC BY 3.0

Po przeczytaniu tekstów Leopolda Staffaj00000000SB1v50_000tp003Leopolda Staffa, Czesława Miłoszaj00000000SB1v50_000tp004Czesława MiłoszaJosepha Ratzingeraj00000000SB1v50_000tp005Josepha Ratzingera wykonaj polecenia:

Ćwiczenie 8.1

Zinterpretuj, odnosząc się do tytułu wiersza Podwaliny, zwrot: „[budować coś] od dymu z komina”.

Ćwiczenie 8.2

Wyjaśnij, co twoim zdaniem symbolizują poszczególne elementy wymienione w Przypowieści o maku:
a) ziarnko maku,
b) makówka,
c) domek z ogrodem,
d) księżyc makowy.
Swoją odpowiedź możesz przedstawić również w formie infografiki.

Ćwiczenie 8.3

Wymień podobieństwa i różnice gatunkowe między poznanymi przypowieściami biblijnymi a Przypowieścią o maku Czesława Miłosza.

Ćwiczenie 8.4

Na podstawie przeczytanego fragmentu książki Josepha Ratzingera i własnych doświadczeń lekturowych wytłumacz:
a) z czego wynikają trudności w interpretacji przypowieści biblijnych,
b) co może świadczyć o atrakcyjności tej formy przekazu treści.

j00000000SB1v50_000tp001
j00000000SB1v50_000tp002
j00000000SB1v50_000tp003
j00000000SB1v50_000tp004
j00000000SB1v50_000tp005
j00000000SB1v50_00000067
JPOL_E3_E4_Preteksty

Język przypowieści

R16OPG7sn3ori1
Kazanie na górze
Carl Heinrich Bloch, Kazanie na górze, 1877, olej na miedzi, Det Nationalhistoriske Museum på Frederiksborg Slot, Dania, domena publiczna
JezusHumphrey Carpenter
Humphrey Carpenter Jezus

Dlaczego Jezus miałby znaczną część swego nauczania ująć w przypowieściach? Marek daje odpowiedź, która współcześnie brzmi dziwnie – Jezus chciał, by zrozumiało Go tylko najbliższe grono uczniów. Marek powiada, że Jezus wykorzystał przypowieści do zamaskowania znaczenia własnych słów i wprowadzenia w błąd reszty słuchaczy […]. Niepodobna tego uznać za prawdziwy motyw. Byłoby dziwne, gdyby Jezus, nauczając publicznie, rozmyślnie wprowadzał w błąd słuchaczy. […]
Jeśli odrzucimy wyjaśnienie Marka dotyczące tego, dlaczego Jezus nauczał w przypowieściach, jaki był zatem prawdziwy tego powód? Być może znajduje się on w tym, co dokładnie przeciwstawne słowom ewangelisty. Otóż najczęściej Jezus przemawiał nie do wykształconych intelektualistów, lecz do zwykłych ludzi, głównie biedaków i wyrzutków. Najlepszym sposobem na utrzymanie uwagi słuchaczy było opowiadanie im historii. Wypowiedzi o królestwie Bożym wywoływały większe zainteresowanie, jeżeli przemawiały obrazowym językiem. Dlatego, aby przedstawić działanie królestwa, Jezus sięgał po obrazy z codziennego życia Galilei: siewcy; właściciela winnicy wynajmującego robotników, wschodzącego zboża na polu.

j00000000SB1v50_00000_BIB_008Humphrey Carpenter, Jezus, tłum. Robert Piotrowski, Warszawa 1999, s. 134–135.
Ewangelie synoptyczne. Jezus – Ten, który głosi Królestwo BożeAntonio Salas
Antonio Salas Ewangelie synoptyczne. Jezus --- Ten, który głosi Królestwo Boże

Przed laty byłem świadkiem pewnego żenującego wydarzenia. W ramach tygodnia biblijnego odbywały się wykłady, prowadzone przez grupę profesorów – łącznie ze mną. Wśród słuchaczy nie zabrakło garstki „erudytów”, którzy – kierując się zapewne snobizmem – gorąco pragnęli zakosztować „naukowej dyskusji”. Kiedy jeden z kolegów wyłożył swój temat z ogromną jasnością i prostotą, ci „erudyci” zarzucili mu niekompetencję. Jak mógł przekazać rzetelną doktrynę bez zacytowania przynajmniej jednego z niemieckich autorów? Następnego dnia miał swój wykład inny „mistrz”, ekspert w dziedzinie zaciemniania tekstu: dokumentował swoje wystąpienie niezliczonymi cytatami, niektóre z nich, ku zadowoleniu „erudytów”, odczytywał w języku oryginalnym. Szczerze muszę przyznać, że nie zrozumiałem prawie nic z tego, co zaprezentował w swoim wystąpieniu. Natomiast „erudyci” obsypali go pochwałami: „Jaka rzetelność! Jak wiedza!”. Być może mieli rację, ja jednak nie przestawałem zadawać sobie pytania: „W jaki sposób zareagowaliby ci tzw. naukowcy, gdyby słuchali przypowieści Jezusa?”.
Jest dla mnie jasne, że Jezus mówił do prostych ludzi, których semicka mentalność łatwo odczytywała wymowę metafory, symbolu i obrazu. Czy trafiłby do prostych ludzi, gdyby przemawiał do nich jak do uczonych? Przecież Jezus od samego początku kieruje swoje orędzie do „maluczkich”.

j00000000SB1v50_00000_BIB_009Antonio Salas, Ewangelie synoptyczne. Jezus – Ten, który głosi Królestwo Boże, tłum. Ewa Krzemińska, Częstochowa 2002, s. 109.

Po przeczytaniu tekstów Humphreya Carpenteraj00000000SB1v50_000tp006Humphreya CarpenteraAntonia Salasaj00000000SB1v50_000tp007Antonia Salasa wykonaj następujące polecenia:

Ćwiczenie 9.1

Wymień cechy przypowieści, które – zdaniem Humphreya Carpentera – sprawiają, że przyciąga ona uwagę słuchaczy.

Ćwiczenie 9.2

Jak rozumiesz określenie „obrazowy język”?

Ćwiczenie 9.3

Objaśnij znaczenie słowa „erudyta”.

Ćwiczenie 9.4

Antonio Salas kilka razy użył cudzysłowu. Zastanów się i napisz, odwołując się do każdego słowa zapisanego w cudzysłowie, dlaczego autor posłużył się tym znakiem interpunkcyjnym.

Ćwiczenie 9.5

Wyjaśnij powody zachowania się części uczonych, o których mowa w tekście Salasa.

Ćwiczenie 9.6

Odpowiedz na wątpliwość Salasa wyrażoną w pytaniu: „W jaki sposób zareagowaliby ci tzw. naukowcy, gdyby słuchali przypowieści Jezusa?”.

j00000000SB1v50_000tp007
j00000000SB1v50_000tp006
j00000000SB1v50_0000007C
JPOL_E3_E4_Zadaniowo

Zadaniowo

R1cA3oAUi5LJY1
Przypowieść o pannach roztropnych i nieroztropnych
William Blake, Przypowieść o pannach roztropnych i nieroztropnych, 1822, Tate Gallery, Londyn, domena publiczna
RlWxgjYrJAYxO1
Ilustracja do przypowieści o pannach roztropnych i nieroztropnych (znane także jako: Christus und die klugen Jungfrauen)
K. Feofan, ok. 1725, drzeworyt, domena publiczna
Przypowieść o pannach roztropnych i nieroztropnych. Ewangelia wg św. Mateusza, rozdz. 25, w. 1–13
Przypowieść o pannach roztropnych i nieroztropnych. Ewangelia wg św. Mateusza, rozdz. 25, w. 1---13

(1) Wtedy podobne będzie królestwo niebieskie do dziesięciu panien, które wzięły swoje lampy i wyszły na spotkanie pana młodego. (2) Pięć z nich było nierozsądnych, a pięć roztropnych. (3) Nierozsądne wzięły lampy, ale nie wzięły z sobą oliwy. (4) Roztropne zaś razem z lampami zabrały również oliwę w naczyniach. (5) Gdy się pan młody opóźniał, zmorzone snem wszystkie zasnęły. (6) Lecz o północy rozległo się wołanie: „Pan młody idzie, wyjdźcie mu na spotkanie!” (7) Wtedy powstały wszystkie owe panny i opatrzyły swe lampy. (8) A nierozsądne rzekły do roztropnych: „Użyczcie nam swej oliwy, bo nasze lampy gasną”. (9) Odpowiedziały roztropne: „Mogłoby i nam, i wam nie wystarczyć. Idźcie raczej do sprzedających i kupcie sobie!” (10) Gdy one szły kupić, nadszedł pan młody. Te, które były gotowe, weszły z nim na ucztę weselną, i drzwi zamknięto. (11) W końcu nadchodzą i pozostałe panny, prosząc: „Panie, panie, otwórz nam!” (12) Lecz on odpowiedział: „Zaprawdę, powiadam wam, nie znam was”. (13) Czuwajcie więc, bo nie znacie dnia ani godziny.

j00000000SB1v50_00000_BIB_00APrzypowieść o pannach roztropnych i nieroztropnych. Ewangelia wg św. Mateusza, rozdz. 25, w. 1–13, [w:] , Biblia Tysiąclecia, Poznań 1983.
Ćwiczenie 10

Napisz uwspółcześnioną wersję wybranej przypowieści Jezusa, wprowadzając do niej XXI‑wieczne realia.

Ćwiczenie 11

Przyjrzyj się obrazowi Przypowieść o bogaczu Rembrandtaj00000000SB1v50_000tp008Rembrandta, a następnie wykonaj polecenia:

  • Napisz przypowieść, której plastycznym wyobrażeniem mógłby być przywołany obraz Rembrandta.

  • Odszukaj w Ewangeliach przypowieść, która zainspirowała malarza, i sprawdź, czy Rembrandt oddał wiernie jej treść.

JPOL_E3_E4_Zadaniowo
R1J0DvSGiUKxm1
Przypowieść o bogaczu Źródło: Rembrandt van Rijn, Przypowieść o bogaczu, 1627, Gemäldegalerie, Berlin, domena publiczna.
Przypowieść o bogaczu
Rembrandt van Rijn, Przypowieść o bogaczu, 1627, Gemäldegalerie, Berlin, domena publiczna
JPOL_E3_E4_Zadaniowo
Ćwiczenie 12

Przeczytaj dwa poniższe teksty autorstwa Martina Buberaj00000000SB1v50_000tp009Martina Bubera, a następnie napisz notatkę zawierającą streszczenie historii, uwagi na temat przynależności utworu do gatunku przypowieści, a także morał płynący z opowiastki.

Blisko i dalekoMartin Buber
Martin Buber Blisko i daleko

Pewien uczeń zapytał Baalszema: „Jak się to dzieje, że ktoś, kto kocha Boga całym sercem i wie, że jest przy nim blisko, doświadcza niekiedy uczucia rozłąki i oddalenia od Boga?”
Baalszem tak mu to wyjaśnił: „Kiedy ojciec uczy swojego małego synka chodzenia, stawia go najpierw przed sobą, a chcąc go uchronić przed upadkiem, rozpościera blisko niego ręce i w ten sposób chłopczyk idzie ku ojcu między jego rękami. Ale kiedy już jest blisko, ojciec odsuwa go troszkę od siebie i szerzej rozpościera ręce, a robi to tak długo, póki dziecko nie nauczy się chodzić”.

j00000000SB1v50_00000_BIB_00BMartin Buber, Blisko i daleko, [w:] tegoż, Opowieści chasydów, tłum. Paweł Hertz, Poznań 1989, s. 92.
Modlitwa o świcieMartin Buber
Martin Buber Modlitwa o świcie

Są tacy cadykowiej00000000SB1v50_000tp00Acadykowie – rzekł pewnego razu rabbij00000000SB1v50_000tp00Brabbi Naftali – co modlą się, aby ci, którzy potrzebują pomocy, przyszli do nich i dzięki ich modlitwie znaleźli pomoc. Ale rabbi z Ropczyc wstaje o świcie i modli się, aby wszyscy, którzy potrzebują pomocy, mogli ją znaleźć u siebie w domu, nie musieli jechać do Ropczyc i nie ulegali pokusie myśli, że to rabbi z Ropczyc im pomógł.

j00000000SB1v50_00000_BIB_00CMartin Buber, Modlitwa o świcie, [w:] tegoż, Opowieści chasydów, tłum. Paweł Hertz, Poznań 1989, s. 214.
R4JWt8Iuk1MgC1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
j00000000SB1v50_000tp008
j00000000SB1v50_000tp009
j00000000SB1v50_000tp00A
j00000000SB1v50_000tp00B