Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RtJx91gHFwHyx1

Jak ograniczyć zawartość tlenku węgla(IV) w powietrzu?

Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Wstęp

Tlenek węgla(IV)Tlenek węgla(IV) / CO2Tlenek węgla(IV), zwany zwyczajowo dwutlenkiem węgla jest bezbarwnym, bezwonnym, niepalnym, rozpuszczalnym w wodzie gazem. W stanie stałym sublimuje, czyli przechodzi bezpośrednio ze stanu stałego w gazowy, z pominięciem stanu ciekłego; jest mało aktywny chemicznie, wydychany przez zwierzęta i asymilowany przez rośliny. Stanowi jeden z produktów przemiany materii. Powstaje między innymi w wyniku całkowitego spalania węgla, węglowodorów lub rozkładu węglanów.

Obecność COIndeks dolny 2 w powietrzu odgrywa istotną rolę w utrzymywaniu temperatury na powierzchni Ziemi, lecz ciągły wzrost emisji tego gazu do atmosfery ziemskiej może znacząco wpływać na zmiany klimatu. W większych stężeniach jest szkodliwy dla zdrowia, a nawet zabójczy. Zastanów się, dlaczego warto ograniczyć jego zawartość w powietrzu oraz jak tego dokonać?

Nauczysz się

scharakteryzujesz skutki nadmiernej emisji gazów cieplarnianych do atmosfery, w szczególności tlenku węgla(IV);

uzasadnisz konieczność realizacji działań o zasięgu globalnym oraz lokalnym, mających na celu ograniczenie emisji COIndeks dolny 2 do atmosfery ziemskiej, a także podawać przykłady takich działań.

1

Cele edukacyjne zgodne z etapem kształcenia

  1. charakteryzuje działania, które, stosowane na co dzień, przyczyniają się do ograniczenia emisji COIndeks dolny 2 do atmosfery ziemskiej.

maf0baf9ddb1848ec_1502093859156_0

JAK OGRANICZYĆ ZAWARTOŚĆ TLENKU WĘGLA(IV) W POWIETRZU? – audiobook

Rozdziały:

  1. Rola urzędników UE, polityków poszczególnych rządów, przedsiębiorców oraz biznesmenów
    w ograniczaniu zawartości COIndeks dolny 2 w powietrzu

  2. Przykładowe działania krajowe oraz lokalne państw UE na rzecz obniżenia emisji gazów cieplarnianych

  3. Jak Polska wypada w działaniach na rzecz obniżenia emisji tlenku węgla(IV)?

1
Uwaga!

Przed rozpoczęciem pracy z audiobookiem, możesz skorzystać z przygotowanego scenariusza lekcji, który pokazuje, jak włączyć materiały multimedialne w tok lekcji.

R1blKNzxEnwdf1
W prostokątnym polu znajduje się strzałka skierowana w dół (symbol pobierania pliku) i napis „Pobierz załącznik”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Wskazówka

Podczas odsłuchiwania audiobooka zwróć uwagę na podejmowane międzynarodowe działania związane z emisją gazów cieplarnianych do atmosfery.

R1LuUT1N8mFhPmaf0baf9ddb1848ec_1536733895080_01
Na ekranie pokazany jest panel sterowania z aktywnymi klawiszami do odtwarzania zawartości audiobooka. W części górnej części znajdują się trzy klawisze. Pierwszy od lewej „Widok” umożliwia przełączenie między odtwarzaczem dźwiękowym audiobooka oznaczonym jako „Odtwarzacz” na liście wyboru a podglądem treści audiobooka oznaczonym jako „Tekst”. Odtwarzacz dźwiękowy oznaczony jako „Odtwarzacz” przedstawia żółty pasek, na którym podczas odtwarzania pojawia się tekst. Widok „Tekst” prezentuje pełny tekst pojawiający się w nagraniu. Widok „Dynamiczny” stanowi połączenie widoku „Odtwarzacz” i „Tekst". Klawisz środkowy „Książka” umożliwia nawigację po treści audiobooka. Klawisz trzeci od lewej „Więcej” – zawiera informacje o programie. Poniżej oddzielony linią znajduje się panel sterowania odtwarzacza nagrania. Poniżej panelu sterowania znajduje się żółty pasek, na którym w trakcie odtwarzania pokazywany jest tekst nagrania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Zobacz także

Jak ograniczyć zawartość tlenku węgla(IV) w powietrzu?

Rozdział 1 
Rola urzędników Unii Europejskiej, polityków poszczególnych rządów, przedsiębiorców oraz biznesmenów w ograniczaniu zawartości COIndeks dolny 2w powietrzu.

Nagranie przedstawia wywiad polskiego korespondenta z uczestnikiem szczytu klimatycznego ONZ w Paryżu w listopadzie i grudniu 2015 roku. Na podstawie materiału „Szczyt Klimatyczny: czy uda się ograniczyć emisję COIndeks dolny 2 i utrzymać wzrost gospodarczy”, źródło: www.polskieradio.pl

— Właśnie zakończyło się kolejne spotkanie przedstawicieli wielu państw na szczycie klimatycznym ONZ w sprawie ustalenia zasad postępowania zmierzającego do obniżenia światowej emisji gazów cieplarnianych, przy równoczesnym utrzymaniu wzrostu gospodarczego. Czy takie połączenie jest w ogóle możliwe?
— Musi być możliwe. Nie mamy wyboru. Skutki globalnego ocieplenia są widoczne w postaci anomalii pogodowych na całym świecie. Zjawisko to pogłębia emisja do atmosfery ziemskiej wielu gazów cieplarnianych, ale na czele listy znajduje się tlenek węgla(IV)Tlenek węgla(IV) / CO2tlenek węgla(IV), zwany zwyczajowo dwutlenkiem węgla. Celem zakończonego właśnie spotkania urzędników Unii Europejskiej było wspólne ustalenie zasad ograniczenia światowej emisji gazów cieplarnianych, przy równoczesnym utrzymaniu wzrostu gospodarczego wszystkich państw. Naszym celem jest nie dopuścić do wzrostu temperatury powietrza o 4°C do końca XXI wieku.
— O jakich działaniach była mowa na szczycie?
— Najważniejszym aspektem odbytego spotkania było poszukiwanie takich technologii, które pozwolą na znaczne ograniczenie emisji COIndeks dolny 2. Aby osiągnąć pożądany sukces, musimy prowadzić działania zarówno w Europie, jak i na całym świecie. Kraje pozaeuropejskie muszą zrozumieć konieczność współpracy.
— Jakie działania planowane są w naszym kraju?
— Polska również jest zobowiązana podążać za zmianami. Wiemy, że powinniśmy promować nowoczesne instalacje gazowe. Na szczycie klimatycznym wiele państw Unii Europejskiej zadeklarowało podwojenie nakładów na rozwijanie źródeł czystej energii przez kolejnych klika lat. Czy będą to tylko deklaracje? Mam nadzieję, że nie. Czas pokaże, a kolejne pokolenia ocenią.

Rozdział 2 
Przykładowe działania krajowe oraz lokalne państw Unii Europejskiej na rzecz obniżenia emisji gazów cieplarnianych. Na podstawie „LIFE a łagodzenie zmian klimatu”.

Nagranie przedstawia audycję radiową – wywiad ze specjalistą z dziedziny ochrony środowiska i klimatu, na temat programu LIFE, uruchomionego przez Komisję Europejską i koordynowanego przez Dyrekcję Generalną do spraw środowiska.

— Szczyt Klimatyczny ONZ w Paryżu z końca 2015 roku przeszedł do historii. Co z postanowieniami wówczas przyjętymi? Czy zostały podwojone nakłady na rozwijanie źródeł czystej energii? Witam specjalistę z dziedziny ochrony środowiska i klimatu, z którym porozmawiamy dziś na temat programu LIFE. Program ten jest w Europie od wielu lat istotnym źródłem finansowania działań, które pomagają pogodzić przechodzenie na gospodarkę efektywnie korzystającą z zasobów naturalnych, a jednocześnie niskoemisyjną i dostosowaną do zachodzących w zmian w klimacie.
— Dzień dobry, witam serdecznie wszystkich słuchaczy.
— Proszę wyjaśnić, co kryje się pod hasłem „Program 20‑20‑20”?
— Po pierwsze program został zaplanowany do 2020 roku. Wiążące cele programu obejmują ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o 20%, w porównaniu do poziomów z 1990 roku, podniesienie udziału energii odnawialnej o 20% oraz zwiększenie efektywności energetycznej o 20%.
— Rozumiem, że wszystkie działania mają się przyczynić do łagodzenia zmian klimatu, zwiększania bezpieczeństwa energetycznego Unii Europejskiej i konkurencyjności. W jaki konkretny sposób?
— Na przykład poprzez zadania z zakresu produkcji biogazu z oczyszczalni ścieków lub zamkniętych składowisk odpadów, a także przez budowę energooszczędnych budynków, produkcję biopaliw i biomasy. Dofinansowanie LIFE przeznaczono także na inne odnawialne źródła energii, np. słoneczne, pływowe, geotermalne.
— A jakie zmiany czekają nas w kwestii transportu?
— Oczywiście w tej dziedzinie również możemy wiele zdziałać. Znaczne dofinansowanie przeznaczono na zwiększenie wykorzystania pojazdów elektrycznych, głównie we flotach transportu miejskiego. Oprócz elektrycznych autobusów i samochodów, w ramach projektów LIFE testowano też rowery i skutery. Współfinansowanie LIFE wykorzystano również do testowania możliwości zastąpienia pojazdów z silnikami opartymi na spalaniu oleju napędowego lub benzyn przez pojazdy z napędem wykorzystującym wodór, metan, energię słoneczną, wiatrową oraz płynny gaz ziemny.
— Gdzie testowane są prototypy lub sprawdzana jest skuteczność podejmowanych działań?
— Przykładowo w latach 2009–2012 wdrożono projekt w mieście Wolos, w centralnej Grecji. Celem projektu demonstracyjnego było znaczne obniżenie emisji gazów cieplarnianychGazy cieplarnianegazów cieplarnianych do 2020 roku. Projekt na starcie obejmował m.in. dwa kluczowe działania: zwiększenie społecznej świadomości na temat zmian klimatu i łagodzenie ich na poziomie lokalnym. Plan zakładał nie tylko mniejsze zużycie energii, ale również mniejszą emisję COIndeks dolny 2Tlenek węgla(IV) / CO2COIndeks dolny 2 W tym celu wybrano 49 środków, które według źródeł emisji podzielono na 6 sektorów: budynki, transport, dostęp do wody i urządzeń sanitarnych, komunalne odpady stałe, funkcjonowanie miasta i działania prognostyczne.
— Jak już wspomniałam, projekt obejmował także wiele działań zorientowanych na podnoszenie świadomości. Zaplanowane zostały różne wydarzenia publiczne, w tym rozmowy z właścicielami domów oraz gra edukacyjna dla dzieci na temat oszczędzania energii. W efekcie projektowych działań, takich jak: remonty dachów, ścian budynków, okien czy modernizacja starego sprzętu i inwestycja w nowe technologie, uzyskano znaczące zmniejszenie zużycia energii. Dodatkowo rozdano domowo‑ogrodowe kompostowniki do zbierania odpadów organicznych.
— Ta konkretna gmina w wyniku wdrożonych działań jest na drodze do osiągnięcia początkowo przewidywanej redukcji gazów cieplarnianych do roku 2020. Co z innymi gminami?
— Otrzymały wzór, jak to robić, i dowód, że warto.

Rozdział 3 
Jak Polska wypada w działaniach na rzecz obniżenia emisji tlenku węgla(IV)?

Materiał zawiera raport przedstawiciela instytucji prowadzącej badania statystyczne na temat stanu powietrza w naszym kraju. Na podstawie „GUS‑Ochrona Środowiska 2017”. Pod koniec każdego roku, w naszym kraju sporządzane są raporty dotyczące ochrony środowiska. Jak przedstawia się ostatnie podsumowanie statystyczne w obszarze zanieczyszczeń i ochrony powietrza?
— Mamy znaczący sukces. Odnotowano spadek emisji tlenku siarki(IV) o 51%, tlenku węgla(II) o 25%, pyłów o 22%, amoniaku o 16% i tlenków azotu o 14% w porównaniu do 2000 roku.
— Jakie gałęzie przemysłu w Polsce przyczyniają się najbardziej do emisji COIndeks dolny 2Tlenek węgla(IV) / CO2COIndeks dolny 2 do atmosfery?
— Dane z 2015 roku mówią, że w całkowitej emisji tlenku węgla(IV) udział procesów spalania paliw wyniósł 90%, z czego 57% COIndeks dolny 2 wygenerował przemysł energetyczny, 16% – transport, a 10% – przemysł wytwórczy i budowlany.
— Skoro tak dużo COIndeks dolny 2 generuje transport, to chcąc obniżyć jego emisję, pozostaje nam brać przykład z innych i wprowadzać w komunikacji miejskiej elektryczne autobusy i samochody, czy też rowery i skutery. Może zamiast pojazdów z silnikami wykorzystującymi spalanie oleju napędowego lub benzyn, promować pojazdy z bardziej ekologicznymi napędami?
— Oczywiście, że tak. Skoro takie działania sprawdzają się w innych krajach, przynosząc globalne korzyści, to warto wprowadzać je także w naszym kraju.
— No, właśnie. Redukcja emisji gazów cieplarnianychGazy cieplarnianegazów cieplarnianych w Polsce to cel strategiczny. Jak jest realizowany?
— W niektórych miastach, np. w Krakowie, by ograniczyć zanieczyszczenie powietrza, wprowadzono do transportu publicznego autobusy elektryczne oraz pojazdy wyposażone w panele fotowoltaiczne. Dane potwierdzają, że udział energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto wykazuje trend rosnący. W 2015 roku Polska, z udziałem energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto na poziomie 11,8 %, znalazła się na 21. pozycji wśród krajów Unii Europejskiej. Może nie jest źle, ale zapewne mamy jeszcze dużo do zrobienia.

Polecenie 1

Wyraź swoją opinię, podając równocześnie uzasadnienie na temat: Czy uda się globalnie ograniczyć emisję COIndeks dolny 2 i równocześnie utrzymać wzrost gospodarczy?

Polecenie 2

Jakie państwa emitują najwięcej COIndeks dolny 2 do atmosfery ziemskiej? Przeanalizuj dane w tabeli i wymień kraje UE, które stanowią czołówkę listy.

ROAdJ9WZAFbuG1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Rx0lIiUarShgm1
W prostokątnym polu znajduje się strzałka skierowana w dół (symbol pobierania pliku) i napis „Pobierz załącznik”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego załącznik do polecenia 2 w wersji pdf.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R1bSFQ98qT1BT1
W prostokątnym polu znajduje się strzałka skierowana w dół (symbol pobierania pliku) i napis „Pobierz załącznik”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego załącznik do polecenia 2 w formie arkusza kalkulacyjnego.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 3

Przeanalizuj unijny i krajowy udział procentowy energii ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii końcowej, w latach 2005 i 2015, w zestawieniu z wartościami docelowymi na 2020 r. Podaj wnioski.

R7VprrHKMiiPl1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R4UjT1hwVv2E71
W prostokątnym polu znajduje się strzałka skierowana w dół (symbol pobierania pliku) i napis „Pobierz załącznik”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego załącznik do polecenia 3 w wersji pdf
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
maf0baf9ddb1848ec_1536733895080_0
1

Przykładowe rozwiązania poleceń

Polecenie 1
Jest możliwe ograniczenie emisji COIndeks dolny 2 przy utrzymaniu wzrostu gospodarczego. Cytat z nagrania potwierdzający to założenie: „Musi być możliwe. Nie mamy wyboru. Skutki globalnego ocieplenia są widoczne w postaci anomalii pogodowych na całym świecie. Zjawisko to pogłębia emisja do atmosfery ziemskiej wielu gazów cieplarnianych, ale na czele listy znajduje się tlenek węgla(IV), zwany zwyczajowo dwutlenkiem węgla. Celem zakończonego właśnie spotkania urzędników Unii Europejskiej było wspólne ustalenie zasad ograniczenia światowej emisji gazów cieplarnianych, przy równoczesnym utrzymaniu wzrostu gospodarczego wszystkich państw. Naszym celem jest nie dopuścić do wzrostu temperatury powietrza o 4°C do końca XXI wieku”.

Polecenie 2
Spośród krajów UE najwięcej COIndeks dolny 2 emitują Niemcy, Wielka Brytania i Francja.

Polecenie 3
Kraje UE:
- udział energii ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii końcowej w 2005 wynosił 10%;
- udział energii ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii końcowej w 2015 wynosił 17%;
- wartość docelowa udziału energii ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii końcowej do 2020 ma wynosić 20%.

Polska:
- udział energii ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii końcowej w 2005 wynosił 7%;
- udział energii ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii końcowej w 2015 wynosił 12%;
- wartość docelowa udziału energii ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii końcowej do 2020 ma wynosić 15%.

maf0baf9ddb1848ec_1502093867461_0

Podsumowanie

„Zmiany klimatu należą do istotnych globalnych wyzwań, mają znaczący wpływ na funkcjonowanie ekosystemów i człowieka. Unia Europejska jest w czołówce organizacji podejmujących to wyzwanie. Wspieranie przejścia na gospodarkę i społeczeństwo niskoemisyjne jest podstawą unijnej strategii rozwoju – Europa 2020. Do najważniejszych projektów inicjatywy przewodniej Europa efektywnie korzystająca z zasobów naturalnych należy plan działania prowadzący do przejścia na konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną do 2050 roku”.
Miguel Arias Cañete Komisarz ds. polityki klimatycznej i energetycznej
źródło: „LIFE a łagodzenie zmian klimatu”

RBo5JffwJVlCO1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R13nQQvb33xEx1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Praca domowa
Polecenie 4.1

Zużycie 1 kWh energii elektrycznej to produkcja 1 kg COIndeks dolny 2. Czy wiesz, w jakim czasie włączony komputer zużyje taką ilość energii? Cena prądu to cena pobranej energii, która wyrażona jest w złotych za jedną kilowatogodzinę (1kWh = 1000W), pobieranych przez 1 godzinę. Przyjmując średnią cenę 1KWh = 0,50 zł/kWh, wypełnij tabelę:

ROgCN9ZY5gSXw1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R14rNJTlxFHgZ1
W prostokątnym polu znajduje się strzałka skierowana w dół (symbol pobierania pliku) i napis „Pobierz załącznik”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego załącznik do pracy domowej.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1

Poprawne rozwiązanie:

Włączony monitor komputera
Zużycie energii (W/godz.): 100
Liczba godzin pracy w ciągu dobry: 5
Dzienny koszt energii: 0,5 kWh=0,25 zł
Koszt energii miesięcznie (30 dni): 15 kWH=7,5 zł
Koszt energii rocznie (rok nieprzestępny==365 dni): 182,5 kWh=91,25 zł

Monitor komputera w stanie czuwania
Zużycie energii (W/godz.): 10
Liczba godzin pracy w ciągu dobry: 24
Dzienny koszt energii: 0,24 kWh=0,12 zł
Koszt energii miesięcznie (30 dni): 7,2 kWH=3,6 zł
Koszt energii rocznie (rok nieprzestępny==365 dni): 87,6 kWh=43,8 zł

Włączony komputer stacjonarny
Zużycie energii (W/godz.): 300
Liczba godzin pracy w ciągu dobry: 5
Dzienny koszt energii: 1,5 kWh=0,75 zł
Koszt energii miesięcznie (30 dni): 45 kWH=22,5 zł
Koszt energii rocznie (rok nieprzestępny==365 dni): 547,5 kWh=273,75 zł

Komputer w stanie czuwania
Zużycie energii (W/godz.): 15
Liczba godzin pracy w ciągu dobry: 24
Dzienny koszt energii: 0,36 kWh=0,18 zł
Koszt energii miesięcznie (30 dni): 10,8 kWH=5,40 zł
Koszt energii rocznie (rok nieprzestępny==365 dni): 131,4 kWh=65,7 zł

maf0baf9ddb1848ec_1503905579466_0

Zadania

Wskazówka

W przypadku braku możliwości rozwiązania zadania z klawiatury lub trudności z odczytem przez czytnik ekranu skorzystaj z innej wersji zadania.

classicmobile
Ćwiczenie 1
R6O5MtM1w2wIE1
Na ekranie pokazane jest w ramce Zadanie 1 zatytułowane: „Tlenek węgla(IV)” Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: „Przeanalizuj poniższe zdania. Oceń prawdziwość podanych informacji”. Poniżej polecenia w czterech oddzielonych linijkach umieszczone zostały różne informacje dotyczące tlenku węgla(IV). Należy zaznaczyć te, które są prawdziwe. Po prawej stornie w każdej linijce są okienka wyboru „Prawda” i „Fałsz”. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania zadania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
static
Inna wersja zadania
RyWQRCjmjfGS71
Ćwiczenie 2
Na ekranie pokazana jest w ramce inna wersja zadania pierwszego. Ćwiczenie ma tytuł „Tlenek węgla cztery”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: „Przeanalizuj poniższe zdania. Oceń prawdziwość podanych informacji”. Poniżej polecenia w czterech oddzielonych linijkach umieszczone zostały różne informacje dotyczące tlenku węgla cztery. Pod poleceniem znajdują się cztery zdania. Za pomocą rozwijanych list znajdujących się pod każdym zdaniem, należy wybrać odpowiedź „Prawda” lub „Fałsz”. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania zadania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
classicmobile
Ćwiczenie 3
RXZsharYdEkC61
Na ekranie pokazane jest w ramce Zadanie 2 zatytułowane: „Statystyczne dane na temat wzrostu/spadku emisji gazów cieplarnianych w krajach UE”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: „Uzupełnij luki w tekście właściwymi słowami”. Poniżej znajdują się dwa arkusze.Arkusz pierwszy zatytułowany jest „Emisja gazów cieplarnianych w 2015 r. w stosunku do roku bazowego protokołu KIOTO”. Arkusz zawiera wykres przedstawiające emisje gazów cieplarnianych w krajach Unii Europejskiej w stosunku do roku bazowego. Dla większości krajów rok bazowy oznacza 1990 rok. Dla Polski i innych krajów Europy Środkowowschodniej ustalono, że rokiem bazowym będzie rok 1988. Dane pochodzą z Eurostatu.Arkusz drugi zatytułowany jest: „ Emisja głównych zanieczyszczeń powietrz w tys. ton na terenie Polski”. Arkusz przedstawia tabelę z poszczególnymi związkami chemicznymi i ich emisją wyrażoną w tysiącach ton na przestrzeni lat 1990‑2015. Dane pochodzą z 2017 roku – z GUS Ochrona Środowiska. Poniżej znajduje się tekst z siedmioma lukami, a także dziesięć kafelków zawierających słowa, którymi należy uzupełnić wolne pola. Trzy kafelki nie zostaną wykorzystane. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania zadania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
static
Inna wersja zadania
RBvzRHJgaXIbH1
Na ekranie pokazana jest w ramce inna wersja zadanie drugiego. Ćwiczenie ma tytuł: „Statystyczne dane na temat wzrostu/spadku emisji gazów cieplarnianych w krajach UE”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: „Uzupełnij luki w tekście właściwymi słowami”. Poniżej znajdują się dwa arkusze. Arkusz pierwszy zatytułowany jest „Emisja gazów cieplarnianych w 2015 r. w stosunku do roku bazowego protokołu KIOTO”. Arkusz zawiera wykres przedstawiające emisje gazów cieplarnianych w krajach Unii Europejskiej w stosunku do roku bazowego. Dla większości krajów rok bazowy oznacza 1990 rok. Dla Polski i innych krajów Europy Środkowowschodniej ustalono, że rokiem bazowym będzie rok 1988. Dane pochodzą z Eurostatu. Arkusz drugi zatytułowany jest: „Emisja głównych zanieczyszczeń powietrza w tysiącach ton na terenie Polski”. Arkusz przedstawia tabelę z poszczególnymi związkami chemicznymi i ich emisją wyrażoną w tysiącach ton na przestrzeni lat 1990‑2015. Dane pochodzą z 2017 roku – z GUS Ochrona Środowiska. Poniżej znajduje się trzyzdaniowy tekst z siedmioma lukami, które należy uzupełnić, używając rozwijanych list znajdujących się w miejscu luk. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania zadania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
classicmobile
Ćwiczenie 4
R13VFyIMRQp111
Na ekranie pokazane jest w ramce Zadanie 3 zatytułowane „Wzrost/spadek emisji CO2 w Polsce”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: „Przyporządkuj do wartości procentowych poszczególne gazy cieplarniane, których emisja do atmosfery spadła na terenie Polski w 2015 r. - w porównaniu z rokiem 2000”. Poniżej przedstawiony jest „Spadek (w procentach) emisji poszczególnych gazów cieplarnianych w 2015 roku.” w postaci osi „biegnącej” w kierunku 0 %. Na osi znajduje się pięć kafelków. Jedno z nich jest wypełnione słowem „pyły”, a reszta jest pusta. Pod osią znajduje się pięć kafelków z nazwami gazów cieplarnianych, którymi należy uzupełnić puste pola. Jeden kafelek nie zostanie użyty. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „ Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania zadania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
static
Inna wersja zadania
RaKJI5iquyBs61
Na ekranie pokazana jest w ramce inna wersja zadania trzeciego. Ćwiczenie ma tytuł „Wzrost/spadek emisji CO2 w Polsce”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: „Przyporządkuj do wartości procentowych poszczególne gazy cieplarniane, których emisja do atmosfery spadła na terenie Polski w 2015 r.- w porównaniu z rokiem 2000”. Poniżej znajduje się rysunek przedstawiający „Spadek (w procentach) emisji poszczególnych gazów cieplarnianych w 2015 roku”. Rysunek ma postać osi „biegnącej” w kierunku 0%. Na osi znajduje się pięć kafelków. Jeden z kafelków zawiera napis „pyły”, a pozostałe są oznaczone rzymskimi cyframi. Po lewej stronie osi znajduje się kafelek oznaczony jako pierwszy, w środku osi drugi, pod koniec osi kafelek trzeci. Pod pierwszym kafelkiem znajduje się czwarty kafelek, a pod drugim elementem kafelek z napisem „pyły”. Oś zakończona jest grotem strzałki. Przy grocie strzałki znajduje się kafelek z napisem zero procent. Pod rysunkiem wymienione są gazy cieplarniane w kolejności od A do E. Niżej znajdują się cztery rozwijane listy, które odnoszą się do poszczególnych pól na rysunku. Do pól na osi oznaczonych cyframi rzymskimi należy dopasować wzory gazów cieplarnianych, których emisja uległa spadkowi. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania zadania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
classicmobile
Ćwiczenie 5
R1QHGCj20J2nJ1
Na ekranie pokazane jest w ramce Zadanie 4 zatytułowane „Wzrost/spadek emisji CO2 w Polsce”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: „Przyporządkuj do wartości procentowych poszczególne gałęzie przemysłu odpowiedzialne za emisję CO2 do atmosfery na terenie Polski”. Poniżej przedstawiony jest „Emisja (w procentach) CO2 w poszczególnych gałęziach w 2015 r.” w postaci osi „biegnącej” w kierunku 100 %. Na osi znajdują się trzy kafelki z wartościami 10%, 16% i 57%. Pod osią znajdują się cztery kafelki z nazwami gałęzi przemysłu, którymi należy uzupełnić puste pola. Jeden kafelek nie zostanie użyty. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „ Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania zadania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
static
Inna wersja zadania
RTC7xNncJF31H1
Na ekranie pokazana jest w ramce inna wersja zadania czwartego. Ćwiczenie ma tytuł: „Wzrost/spadek emisji tlenku węgla w Polsce”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: „Przyporządkuj do wartości procentowych poszczególne gałęzie przemysłu odpowiedzialne za emisję tlenku węgla do atmosfery na terenie Polski”. Poniżej przedstawiony jest rysunek „Emisja (w procentach) tlenku węgla w poszczególnych gałęziach w 2015 r.”. Rysunek ma postać osi „biegnącej” w kierunku 100%. Pod osią znajdują się trzy kafelki z wartościami 10%, 16% i 57% ułożone w kolejności rosnącej. Kafelki z procentowymi wartościami są oznaczone kolejno jako 1, 2 i 3. Pod rysunkiem znajdują się trzy rozwijane listy oznaczone kolejno cyframi 1, 2 i 3. Za pomocą rozwijanych list należy wskazać gałąź przemysłu, która generuje daną wartość emisji dwutlenku węgla. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania zadania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
maf0baf9ddb1848ec_1502358147126_0

Słowniczek

Efekt cieplarniany, efekt szklarniowy
Efekt cieplarniany, efekt szklarniowy

zjawisko fizyczne polegające na wzroście temperatury oświetlanej powierzchni planety przez promieniowanie gwiazdy.

Promieniowanie Słońca dociera do powierzchni Ziemi i jest przez nią pochłaniane, a następnie zamieniane na ciepło. Ogrzana powierzchnia Ziemi również emituje promieniowanie, które z kolei jest pochłaniane przez atmosferę. Energia przekazana atmosferze zostaje przez nią wypromieniowana (jako promieniowanie długofalowe) głównie z powrotem w stronę Ziemi (to tzw. promieniowanie zwrotne). Promieniowanie zwrotne jest podstawową przyczyną efektu cieplarnianego.

Naturalny efekt cieplarniany umożliwia życie na naszej planecie, ale istnieje też niekorzystne zjawisko nadmiernego oddziaływania efektu cieplarnianego, które spowodowane jest działalnością człowieka. Rozwój przemysłu i gospodarki wpływa na stopniowe zwiększanie się stężenia w atmosferze substancji, które absorbują długofalowe promieniowanie ziemskie (są to tzw. gazy cieplarniane – przede wszystkim tlenek węgla(IV), tlenki azotu, metan, ozon, freon), co może przyczynić się do pogłębienia efektu cieplarnianego, wzrostu temperatury i zmiany klimatu na kuli ziemskiej.

Źródło: www.encyklopedia.pwn.pl

Gazy cieplarniane
Gazy cieplarniane

substancje gazowe, których obecność w atmosferze ziemskiej stanowi podstawową przyczynę występowania efektu cieplarnianego; należą do nich: para wodna (HIndeks dolny 2O), tlenek węgla(IV)/(COIndeks dolny 2), ozon (OIndeks dolny 3), metan (CHIndeks dolny 4), freony, tlenki azotu; ich cząsteczki pochłaniają promieniowanie elektromagnetyczne w zakresie podczerwieni (promieniowanie termiczne Ziemi).

Źródło: www.encyklopedia.pwn.pl

Tlenek węgla(IV) / COIndeks dolny 2
Tlenek węgla(IV) / COIndeks dolny 2

niepalny gaz, bezbarwny i bezwonny. Zestalony sublimuje, rozpuszczalny w wodzie; bezwodnik kwasu węglowego. Jest mało aktywny chemicznie. Z mocnymi zasadami tworzy węglany, a z amoniakiem mocznik. Występuje w atmosferze i hydrosferze. Obecność COIndeks dolny 2 pełni ważną funkcję w utrzymaniu temperatury na powierzchni Ziemi oraz atmosfery ziemskiej (co wiąże się z efektem cieplarnianym).

Tlenek węgla(IV) stanowi produkt przemiany materii: jest wydychany przez zwierzęta, asymilowany przez rośliny. Powstaje przez całkowite spalenie węgla lub rozkład węglanów. Wykorzystuje się go do produkcji napojów musujących, napełniania gaśnic, produkcji sadzy, a stały COIndeks dolny 2 pod nazwą „suchy lód” jest używany w chłodnictwie.

Źródło: www.encyklopedia.pwn.pl

maf0baf9ddb1848ec_1522759004116_0

Powrót do e‑podręcznika

E‑podręcznik „Świat pod lupą”

http://www.epodreczniki.pl/reader/c/141001/v/latest/t/student-canon

1.6. Zanieczyszczenia powietrza

https://www.epodreczniki.pl/reader/c/141001/v/latest/t/student-canon/m/ifc3Qv6OxA#ifc3Qv6OxA_d5e135

RsAjQ5hA0OaLv1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.