Scenariusz zajęć

II etap edukacyjny

Temat: Jak osiągać cele?

Treści kształcenia:

Uczeń:

1. Wyjaśnia prawdziwe znaczenie własnych zachowań oraz ich przyczyny i konsekwencje – etyka (2),

2. Odbiera teksty kultury na poziomie dosłownym i przenośnym – język polski (II.3.1),

3. Konfrontuje sytuację bohaterów z własnymi doświadczeniami – język polski (II.1.2),

4. Opowiada o przyczynach i skutkach bitwy pod Grunwaldem – historia i społeczeństwo (17.4).

Cele operacyjne:

Uczeń:

• Zdaje sobie sprawę z roli kategorii: cel, środek w planowaniu i rozwiązywaniu problemów,

• Potrafi wskazać zarówno środki do osiągnięcia określonego celu, jak też przeszkody na drodze do niego,

• Wie, że planowanie działań zwiększa ich skuteczność,

• Graficznie przedstawia cele i środki w obrębie wybranego zdarzenia,

• Wie, że osiągnięcie celu zależy od doboru właściwych środków.

Nabywane umiejętności:

Uczeń:

• Rozpoznaje związek: cel – środki,

• Ocenia przydatność środków w odniesieniu do przyjętego celu,

• Rozwiązuje problemy dzięki współpracy,

• Uczestniczy w dyskusji.

Środki dydaktyczne:

• Zasoby multimedialne: ćwiczenie interaktywne Unia polsko-…, karta pracy Droga do celu (część 1 i 2), karta pomocnicza do zadania Droga do celu,

• Komputery z głośnikami/tablica interaktywna,

• osiem arkuszy brystolu, pisaki,

• Tablica, kreda/pisak.

Metody nauczania:

• Podająca: wyjaśnienia,

• Praktyczne: ćwiczenia przedmiotowe, zastosowanie zdobytej wiedzy do analizy rzeczywistości – odróżnianie środków i celów,

• Problemowe: aktywizujące – dyskusja, celowa i przyczynowa analiza wydarzeń codziennych i historycznych,

• Programowana: z użyciem komputera.

Formy pracy:

• Zbiorowa,

• Grupowa,

• W parach,

• Indywidualna.

Przebieg zajęć:

1. Przywitanie. Nauczyciel zapowiada, że na tych zajęciach uczniowie będą musieli najpierw stworzyć zagadkę, a potem rozwiązać tę, którą przygotują dla nich koledzy. Dzieli klasę na cztery zespoły. Każde dziecko otrzymuje kartę pracy Droga do celu część 1, a każdy zespół po dwie karty pomocy do zadania Droga do celu lub dwa arkusze brystolu. W dalszej części ćwiczenia dzieci mogą pracować na kartach pomocy lub przerysować szablony na duże arkusze brystolu. Cele, o których mowa w karcie pracy, mogą być – w zależności od możliwości klasy – wymyślone przez każdą grupę albo podane przez nauczyciela, np. organizacja wycieczki, turnieju sportowego, zimowej pomocy dla zwierząt, konkursu talentów itp.

Należy uprzedzić uczniów, by pracowali dyskretnie i nie zdradzili rozwiązania swojej zagadki, bo konkurencja nie śpi.

Nauczyciel powinien zadbać o to, aby grupy były zróżnicowane i by znalazły się w nich zarówno osoby odznaczające się rozwiniętą zdolnością logicznego myślenia i wnioskowania, jak i mające deficyty w tym zakresie.

Po wykonaniu zadań grupy zamieniają się tymi kartami pomocy lub arkuszami brystolu, na których zostały wypisane „pożeracze celów”. Prowadzący rozdaje wówczas karty pracy Droga do celu część 2 i zespoły przystępują do demaskowania „pożeraczy celów”.

2. Prezentacja wyników to okazja do urządzenia konkursu na najszybsze odnalezienie „pożeraczy” oraz na najtrafniejsze zastąpienie ich środkami. Sędziami w drugiej sprawie może być ta grupa, która sporządziła daną tabelkę. Rozwiązania mogą prezentować uczniowie, którzy mają problemy z wystąpieniami na forum klasy.

W komentarzu do zabawy nauczyciel omawia relacje celu i środków. Może poprosić dzieci o przytoczenie znanych im powiedzeń i przysłów dotyczących celu lub sam je podać. Przykłady zostają zapisane na tablicy. Interpretacja niektórych, np. „Cel uświęca środki”, „Jeśli celujesz w nic, trafiasz za każdym razem”, „Nie dojdziesz, jeśli do celu nie zmierzasz” itp., może uświadomić uczniom różnorodne aspekty problemu celu i środków.

3. Następnym punktem zajęć jest rozwiązanie ćwiczenia interaktywnego Unia polsko-…, polegającego na wybraniu sojuszu, który będzie najkorzystniejszy. Uczniowie muszą wziąć pod uwagę, że wybory wiążą się z konsekwencjami, i rozważyć ewentualny bilans zysków i strat. Mają sobie wyobrazić, że są średniowiecznymi władcami Polski i mogą zawrzeć układ z jednym z trzech sojuszników: Krzyżacy na północy, Litwini na wschodzie, Święte Cesarstwo Rzymskie na zachodzie.

Dzieci wykonują zadanie w parach na komputerach i opowiadają, jak rozwiązały problem. Jeden z uczniów oblicza, ile par w klasie wybrało każdą z trzech opcji. Nauczyciel prosi chętnych o uzasadnienie wyborów. Zadaje pytanie: „Wybraliście taki właśnie sojusz – czy sojusz ten jest celem czy środkiem? Jeśli środkiem, to jaki jest cel?”.

Uczniowskie uzasadnienia są dyskutowane przez klasę.

To ćwiczenie może być również rozwiązywane wspólnie na tablicy interaktywnej. Wówczas można przeprowadzić głosowanie, ile osób opowiada się za danym sojuszem.

4. Nauczyciel może także poprosić ucznia o zainteresowaniach historycznych, aby wcześniej (przed zajęciami) przygotował komentarz historyczny dotyczący rzeczywistego rozstrzygnięcia przez króla Polski kwestii sojuszy. Klasa może wówczas porównać swoje wybory z królewskim i przedyskutować to.

5. Na zakończenie prowadzący prosi uczniów o podsumowanie zajęć. W „rundce bez przymusu” dzieci kończą zdania:

• Dowiedziałem się/dowiedziałam się, że…

• Zdziwiło mnie…

Uwagi:

W pierwszej części zajęć nauczyciel wprowadza kwestię środków i celów jako narzędzi analizy i rozwiązywania problemów, odwołując się do codziennych doświadczeń uczniowskich. Zadanie 2 z karty pracy Droga do celu część 2 będzie aktywizować uczniów o umiejętnościach analitycznych. Praca z zasobem multimedialnym pokazuje zastosowanie narzędzi pojęciowych (cel–środek) do interpretowania wydarzeń historycznych i może zaktywizować uczniów zainteresowanych historią, jak też rozwinąć krytyczną refleksję nad historią jako obszarem takich czy innych podjętych decyzji. Zajęcia powinny także dać możliwość aktywnego uczestnictwa osobom, które na co dzień przedkładają rozwiązywanie konkretnych zadań nad zdobywanie wiedzy teoretycznej.