Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R1962WtxGnVhQ1

Jak tworzyli artyści zwani dzikimi bestiami? – kolor w malarstwie fowistów.

Drapieżny krajobraz, online-skills, CC BY 3.0

Ważne daty

1869 – narodziny Henri Matisse

1905 – pierwsza wystawa fowistów

1908 – koniec nurtu fowistycznego

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

RDaOkcHgLouPh1
W prostokątnym polu znajduje się strzałka skierowana w dół symbolizująca pobieranie pliku. Obok strzałki umieszczony jest napis „Pobierz załącznik”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji - dokument w formacie pdf.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.

I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:

1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;

2) rozróżnia cechy i rodzaje kompozycji w naturze oraz w sztukach plastycznych (odnajduje je w dziełach mistrzów, a także w tworach i zjawiskach przyrody); tworzy różnorodne układy kompozycyjne na płaszczyźnie i w przestrzeni (kompozycje otwarte i zamknięte, rytmiczne, symetryczne, statyczne i dynamiczne); ustala właściwe proporcje poszczególnych elementów kompozycyjnych, umiejętnie równoważy kompozycję, wykorzystując kształt i kontrast form;

5) charakteryzuje pozostałe środki wyrazu artystycznego, takie jak: linia, plama, faktura; wykorzystuje wskazane środki w działaniach plastycznych (kompozycjach z wyobraźni i transpozycji natury);

III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:

5) rozpoznaje wybrane, najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów.

Nauczysz się

opowiadać w jaki sposób tworzyli artyści zwani dzikimi bestiami;

definiować pojęcia: fowizm, awangarda;

identyfikować prace tworzone w okresie fowizmu

Fowizm

XX wiek przyniósł rozkwit nowych, zaskakujących i całkowicie odrębnych od sztuki przeszłości form. Artyści chcieli odrzucić dotychczasowy język sztuki. Unikano przedstawień realistycznych, dosłownych, inspirowano się naturą. W kręgu zainteresowań leżał abstrakcjonizm, którego nazwa pochodzi od słowa abstrakcja coś, co nie ma związku ze światem rzeczywistym. Uznawane za rewolucyjne zmiany w sztuce XX wieku, pojawiające się różnorodne tendencje i dążenia do stworzenia nowoczesnej twórczości nazywamy awangardąAwangardaawangardą.

W Paryżu, który stał się kolebką awangardy, na początku nowego stulecia odbyło się kilka wystaw van Gogha, Gaugina i Cézanne'a. Zaskakujące, nowe sposoby malowania zostały zaprezentowane szerszej publiczności i poddane krytyce. Wielu młodych, paryskich artystów, którzy zanurzeni byli dotąd w akademickiejAkademizmakademickiej, odtwórczej sztuce realistycznej, doznało wstrząsu. Twórcy przemienili swoje malarstwo, kierując się w stronę nieograniczonej ekspresjiEkspresjaekspresji.

Uznawany za pierwszy malarski kierunek awangardowy, fowizmFowizmfowizm swoimi początkami sięga 1905 roku i zawdzięcza swoją nazwę francuskim słowom les favues (czytaj: le fow), które oznaczają dzikie zwierzęta. Takiego określenia użył krytyk sztuki, komentując zaskakujące, ekspresjonistyczne malarstwo grupy pod przewodnictwem Henri Matisse’a (czytaj: ęri matis). Niesamowita siła wyrazu, żywiołowość ich prac, fascynacja ruchem i niczym nieskrępowanym kolorem sprawiła, że w pracach fowistów dostrzeżono dzikość, nieokiełznanie. Rozpoczynając okres awangardy w Europie, fowizm łamał wszystkie dotychczasowe zasady w malarstwie – odrzucono perspektywę i światłocień. Malując w plenerze ustawiano sztalugi pod słońce, by oślepiało ono pejzażystę i tworzył oszałamiające kolorystycznie dzieło. Fowiści nie bali się łączyć mocnych, wyrazistych, kontrastujących ze sobą barw. Postacie i przedmioty upraszczano w sposób geometryczny, uwidaczniając silny, widoczny kontur.

RoapqwtgIguwa1
Obraz przedstawia dzieło Henriego Matisse "Taniec II". Na obrazie umieszczonych jest pięć nagich postaci, trzymających się za ręce, znajdują się oni na trawie, za nimi jest granatowe niebo, dzieło jest proste, nieskomplikowane. Kompozycja oparta jest na wyraźnych kolorach, postacie występujące na obrazie, mają zatarte sylwetki, pozbawione deetali, ciężko jest określić czy są to kobiety, czy mężczyźni. Na ilustracji umieszczony jest niebieski pulsujący punkt. Po kliknięciu kursorem myszki w punkt wyświetlą się dodatkowe informacje.
Henri Matisse, „Taniec II”, 1909-1910, Państwowe Muzeum Ermitażu, Sankt Petersburg, Rosja, wikimedia.org, domena publiczna

Fowizm rozwijał się stosunkowo krótko, trwał od 1905 roku do 1908. Rozpętała się prawdziwa burza koloru, fowiści pragnęli wyrazić uczucia za pomocą mocno kontrastujących barw i gestów malarskich. Słowo „beztroska” najlepiej oddaje charakter malarstwa fowistycznego. Nurt ten należy traktować jako część ekspresjonizmuEkspresjonizmekspresjonizmu, ale w przeciwieństwie do niego nie miał żadnego programu artystycznego czy intelektualnego. Grupę dzikich bestii połączyło pragnienie malarskiej wolności i poszukiwania, eksperymentu. Ruch fowizmu zebrał i połączył wiele skrajnych, ciekawych i wymykających się klasyfikacji osobowości artystycznych, jak np. Henri Matisse, Maurice de Vlaminck, André Derain, Georges Rouault. Luźno powiązane ze sobą style każdego z francuskich malarzy po kilku latach zaczęły przekształcać się w odrębne nurty. Dlatego też okres fowizmu trwał tak krótko i grupa rozpadła się po zaledwie trzech latach.

Henri Matisse

Henri Matisse, okrzyknięty przywódcą fowistów, w swoich pracach używał płaskich partii koloru, grubych, falistych zarysów postaci i często „komiksowego” charakteru form. Jego obraz Taniec w pełni oddaje ducha fowizmu. Rewolucyjność pracy polega na jej skromności, uproszczeniu brył i niedopowiedzeniu. Matisse, tworząc pełne ekspresji i dzikości obrazy, stawiał pytanie, do jakiego stopnia możliwe jest uproszczenie obrazu natury?

RMvbitI3KaVxh1
Obraz przedstawia dzieło Henriego Matisse Portret z zieloną smugą. Na obrazie znajduje się kobieta z upiętymi wysoko ciemnymi włosami, dzieło jest typowo portretowe. Kadr obejmuje głowę kobiety oraz obszar niewiele poniżej obojczyków. Ilustracja jest wielobarwna, po dwóch stronach jest utrzymana w różnej kolorystyce. Na ilustracji umieszczony jest niebieski pulsujący punkt. Po kliknięciu kursorem myszki w punkt wyświetlą się dodatkowe informacje.
Henri Matisse, „Portret z zieloną smugą”, 1905, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga, Dania, wikimedia.org, domena publiczna

Artysta urodził się w północnej Francji w 1869 roku i odkrył swoje powołanie artystyczne stosunkowo późno, bo dopiero w wieku dwudziestu lat. Młody Henri chorował, a jego matka, by znaleźć mu jakieś zajęcie, dała w prezencie kasetkę z farbami. Okrywając fascynujący świat barw, Matisse zrezygnował ze studiów prawniczych i uczęszczał do szkoły plastycznej. Zetknąwszy się m.in. z żywym, kontrastowym malarstwem van Gogha zaczął tworzyć swobodne, oszałamiające dzieła, zbudowane ze śmiałych kolorów i uproszczonych konturów.

Pozostali Fowiści

Maurice de Vlaminck

R1RZA48wSGDwQ1
Obraz przedstawia dzieło Maurice de Vlaminck, „Rzeka Sekwana w Chatou". Na ilustracji w głównym miejscu znajduje się rzeka oraz łódź. Obraz jest utrzymany w wielu barwach. Obraz utrzymany jest w ciepłej kolorystyce. Na ilustracji umieszczony jest niebieski pulsujący punkt. Po kliknięciu kursorem myszki w punkt wyświetlą się dodatkowe informacje.
Maurice de Vlaminck, „Rzeka Sekwana w Chatou”, 1906, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork, wikimedia.org, domena publiczna

André Derain

RC808V2YLJCWF1
Obraz przedstawia dzieło André Derain, „Schnące żagle". Na grafice znajduje się port oraz schnące tytułowe żagle. Na porcie znajdują się również postacie bliżej nieokreślone, na horyzoncie wiedać zielone wzgóra. Obraz oprarty jest na wielu brawach umieszczonych obok siebie, do złudzenia przypomina mozaikę. Na ilustracji umieszczony jest niebieski pulsujący punkt. Po kliknięciu kursorem myszki w punkt wyświetlą się dodatkowe informacje.
André Derain, „Schnące żagle”, 1905, Muzeum Puszkina, Moskwa, Rosja, wikimedia.org, domena publiczna

Wpływ na sztukę współczesną

Henry Matisse pod koniec życia ciężko chorował i nie mógł już zajmować się malarstwem czy rzeźbą. Zwrócił się wtedy ku nowemu medium i technice tworzenia kolaży i wycinanek, które wywarły ogromny wpływ na sztukę współczesną.

RKfLJhaBinDed1
Ilustracja przedstawia dzieło Henriego Matisse, „Niebieski akt”. Na grafice znajduje się znaczek pocztowy, na którym można dostrzec niebieskie postacie na białym tle. Postacie są pozbawione detali, posiadają wręcz jedynie kontur, siedzą one ze złożonymi nogami, ręce mają oparte na głowach. Na ilustracji umieszczony jest niebieski pulsujący punkt. Po kliknięciu kursorem myszki w punkt wyświetlą się dodatkowe informacje.
Henri Matisse, „Niebieski akt” - kolaż, 1952, i-d.vice.com, CC BY 3.0

Zadania

R1AX2GnOCKQPu
Ćwiczenie 1
W którym roku rozpoczął się fowizm? Możliwe odpowiedzi: 1. w 1900, 2. w 1905, 3. w 1859
classicmobile
Ćwiczenie 2
Ru7WhcUGbd4Of1
Polecenie do zadania brzmi: „Przyjrzyj się wybranym ilustracjom i dopasuj je do autora.” Poniżej znajdują się dwie ilustracje, jedna z nich przedstawia różnobrawny port wraz z żaglówkami, natomiast druga przedstawia portret kobiety z ciemnymi upiętymi wysoko włosami. Poniżej polecenia, w dwóch kolumnach, znajdują się elementy z odpowiedziami. Należy je tak przesunąć w pionie, aby dobrać parami pasujące do siebie kafle. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
static
Zobacz także

Inna wersja zadania

RlkC4sTMb8Gxwm7f47d9da52ac404e_00000000000081
Ćwiczenie 3
Polecenie do zadania brzmi: „Przyjrzyj się wybranym ilustracjom i dopasuj je do autora.” Poniżej znajdują się dwie ilustracje, jedna z nich przedstawia różnobrawny port wraz z żaglówkami, natomiast druga przedstawia portret kobiety z ciemnymi upiętymi wysoko włosami. Poniżej znajdują się listy rozwijalne, z których należy wybrać prawidłowe odpowiedzi. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
classicmobile
Ćwiczenie 4
R16IwmzTysAtW1
Polecenie do zadania brzmi: Przyporządkuj wybranym pojęciom odpowiadające im opisy:. Poniżej polecenia, w dwóch kolumnach, znajdują się elementy z odpowiedziami. Należy je tak przesunąć, aby dobrać parami pasujące do siebie odpowiedzi. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
static
Zobacz także

Inna wersja zadania

Rz1CDd7W6ZWTCm7f47d9da52ac404e_00000000000091
Ćwiczenie 5
Polecenie do zadania brzmi: Przyporządkuj wybranym pojęciom odpowiadające im opisy. Poniżej znajdują się listy rozwijalne, z których należy wybrać prawidłowe odpowiedzi. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
m7f47d9da52ac404e_0000000000008
m7f47d9da52ac404e_0000000000009
m7f47d9da52ac404e_0000000000122
R14iE7lE2pDQg
Ćwiczenie 6
Henri Matisse pod koniec życia zajął się bardzo ciekawą techniką, która polegała na łączeniu różnych kształtów powstałych z papieru. Jak nazywamy tę technikę? Możliwe odpowiedzi: 1. wycinanka, 2. malarstwo, 3. performance
RBIZ4BBApSDIh1
Wycinanka, online-skills, CC BY 3.0
m7f47d9da52ac404e_0000000000138
RY6AynqbjsJhB
Ćwiczenie 7
Co charakteryzuje pracę Maurice Vlamincka? Możliwe odpowiedzi: 1. uproszczenie formy, 2. mocny, wyrazisty kolor i kontur, 3. realistyczny światłocień
R1NXYvjFRpIds
Znaczek pocztowy, online-skills, CC BY 3.0
classicmobile
Ćwiczenie 8
RvypWyd1ikUiy1
Polecenie do zadania brzmi: „Przyjrzyj się wybranym przykładom dzieł nawiązujących do osiągnięć fowistów. Jakie określenia pasują do przedstawionych dzieł?”. W zadaniu znajdują sę dwie grafiki, jedna z nich przedstawia umieszczone na białym tle kolorowe kleksy, druga natomiast przedstawia postacie trzymające się za dłonie, tańczące w kółku na trawie, grafika ta jest utrzymana w wyrazistych barwach. Poniżej polecenia, w dwóch kolumnach, znajdują się elementy z odpowiedziami. Należy je tak przesunąć w pionie, aby dobrać parami pasujące do siebie kafle. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
static
Zobacz także

Inna wersja zadania

R159PsdsA7bTkm7f47d9da52ac404e_00000000000101
Ćwiczenie 9
Polecenie do zadania brzmi: „Przyjrzyj się wybranym przykładom dzieł nawiązujących do osiągnięć fowistów. Jakie określenia pasują do przedstawionych dzieł?”. W zadaniu znajdują sę dwie grafiki, jedna z nich przedstawia umieszczone na białym tle kolorowe kleksy, druga natomiast przedstawia postacie trzymające się za dłonie, tańczące w kółku na trawie, grafika ta jest utrzymana w wyrazistych barwach. Poniżej znajdują się listy rozwijalne, z których należy wybrać prawidłowe odpowiedzi. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
m7f47d9da52ac404e_0000000000010
R14dfg5Ac0L93
Ćwiczenie 10
Omów, jak rozumiesz pojęcie swoboda twórcza.
Polecenie 1

Używając bloku z kolorowymi kartkami i nożyczek, stwórz kompozycję na formacie A3 z kolorowych kształtów. Jako inspirację mogą posłużyć Ci prace Matisse’a. Pomocne mogą być narzędzia programu miniPaint.

R1WeXxTCzczJ71
Uruchom wyobraźnię i zaplanuj ilustrację do mitologicznej przygody Odyseusza, Syzyfa lub Achillesa. Opowiedz, który epizod z życia bohatera został przez Ciebie wybrany i jaką masz wizję plastyczną. Poproś kogoś z klasy o jej zrealizowanie.
Źródło: ViliusL, GNU GENERAL PUBLIC LICENSE Version 3, 29 June 2007 Copyright (C) 2007 Free Software Foundation, Inc. <http://fsf.org/> Everyone is permitted to copy and distribute verbatim copies of this license document, but changing it is not allowed..

Słownik pojęć

Akademizm
Akademizm

kierunek w sztuce polegający na podporządkowaniu twórczości ściśle określonym regułom i naśladowanie wzorców uznanych za doskonałe.

Awangarda
Awangarda

kierunek w sztuce XX wieku, charakteryzujący się sprzeciwem wobec tradycji i powszechnie panującym regułom estetycznym, np. futuryzm, ekspresjonizm, kubizm, fowizm.

Ekspresja
Ekspresja

wyrazisty i nieskrępowany, swobodny sposób wyrażania (artystycznego, słownego).

Ekspresjonizm
Ekspresjonizm

kierunek w sztuce, głównie w malarstwie początku XX w., koncentrujący się na wyrażaniu subiektywnych doznań twórcy. Ekspresjoniści często stosowali kontrastujące barwy i skupiali się wokół tematyki wojny, strachu, upadku ludzkości, zbliżającej się katastrofy.

Fowizm
Fowizm

pierwszy awangardowy kierunek w sztuce współczesnej, powstał w roku 1905 i trwał do 1908. Fowiści tworzyli prace oparte na dużym kontraście i uproszczonych formach, ważną rolę odgrywała żywa, nasycona kolorystyka.

Kolaż
Kolaż

kompozycja plastyczna powstała przez naklejenie na płótno lub inne podłoże różnych materiałów i tworzyw; też: technika tworzenia takich kompozycji.

Logo
Logo

graficzny symbol przedsiębiorstwa, organizacji, serii wydawniczej itp.

Źródło:

encyklopedia.pwn.pl/

m7f47d9da52ac404e_0000000000219

Galeria dzieł sztuki