Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony

Gdy ktoś ci powie, że ryby głosu nie mają, to możesz stanowczo zaprzeczyć. W rzeczywistości wiele ryb wydaje odgłosy. Przeważnie jednak ludzie nie są w stanie ich usłyszeć. Poza tym dźwięk w wodzie przenosi się znacznie szybciej niż w powietrzu, za to światło przenika wodę tylko do niewielkiej głębokości.

Już wiesz
  • jakie zwierzęta spotykamy w wodzie;

  • jakie są cechy charakterystyczne ryb;

  • że zwierzęta wodne pobierają tlen rozpuszczony w wodzie.

Nauczysz się
  • wskazywać przystosowania ryb do pokonywania oporu wody;

  • wyjaśniać, jakie czynniki mają największe znaczenie dla życia w wodzie.

i0edgxurcQ_d5e181

1. Warunki życia wodzie

Woda jest ośrodkiem o znacznie większej gęstości niż powietrze. Bardzo małe organizmy mogą się w niej swobodnie unosić. Natomiast duże zwierzęta muszą wykonać znaczny wysiłek, by pokonać opór wody. Aby go zmniejszyć, przybierają wrzecionowaty kształt, a ich skóra często pokryta jest śliskim śluzem.

RjvZPlLcsrP1F1
Drobne organizmy unoszące się w wodzie przy powierzchni morza

Temperatura wody zmienia się w znacznie mniejszym stopniu i zdecydowanie wolniej niż na lądzie, co jest korzystne dla organizmów. Woda przewodzi ciepło lepiej niż powietrze. W związku z tym organizmy żyjące w wodzie są narażone na szybszą utratę ciepła niż te, które występują na lądzie. Zwierzęta stałocieplne (ssaki i ptaki) żyjące w wodzie mają grubą warstwę tłuszczu pod skórą, a niektóre dodatkowo powłokę z gęstej sierści lub piór, aby powstrzymać utratę ciepła.

Ru7vzfa2fZHvK1
Rozkład temperatury powierzchniowej warstwy wód morskich i oceanicznych

Ilość tlenu w wodzie zależy od jej temperatury. W zimnej wodzie jest więcej tlenu niż w ciepłej. Ponadto w sąsiedztwie roślin wodnych i przy powierzchni jest go znacznie więcej niż w głębszych warstwach.

R1eQd3FYVsTK41
Kaszalot w poszukiwaniu pożywienia może zanurkować na głębokość ponad 1000 m. Pozostaje pod wodą nawet do 55 minut. Po wypłynięciu na powierzchnię intensywnie oddycha, po czym ponownie nurkuje
Ciekawostka

Ogromne ciśnienie wody i niewielka ilość tlenu na dużych głębokościach uniemożliwiają zwierzętom osiąganie dużych rozmiarów. Chociaż ryby głębinowe na zdjęciach przypominają legendarne potwory, rzadko osiągają długość powyżej kilkudziesięciu centymetrów.

i0edgxurcQ_d5e241

2. Życie w wodzie słodkiej i słonej

Warunki życia w wodzie zmieniają się w zależności od głębokości. Wraz ze wzrostem głębokości rośnie ciśnienie wywierane przez wodę i spada ilość dostępnego światła. Na głębokości kilkuset metrów jest już zbyt ciemno dla roślin, a głębiej panują właściwie całkowite ciemności.

RX7jxE7YDR1lP
Zmiany w dostępie do światła zależnie od głębokości zbiornika wodnego.
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o..
Ciekawostka

Niektóre ryby głębinowe wykształciły specjalne narządy, które świecąc w ciemnościach, przyciągają zaciekawione ofiary tuż przed ich paszcze.

Kolejnym ważnym czynnikiem wpływającym na życie w wodzie jest zasolenie. W wodach morskich jest średnio 3,5% soli. Z kolei w wodach słodkich soli jest bardzo mało, poniżej 0,1%. Dlatego organizmy żyjące w wodach słodkich rzadko mogą przeżyć w słonych i odwrotnie. Do nielicznych wyjątków należą ryby takie jak węgorz czy łosoś, które w ciągu życia zmieniają środowisko.

R1cnF7CpOFM3P1
Śluzy i zapory na rzekach stanowią przeszkody dla ryb wędrujących z wód słonych do słodkich. Problem ten można rozwiązać, budując specjalne pochylnie, zwane przepławkami, które składają się z wielu niskich progów. Ryby wędrujące w górę rzeki są w stanie je pokonać, wyskakując z wody z niższego progu na wyższy
i0edgxurcQ_d5e294

Podsumowanie

  • Woda stawia większy opór niż powietrze poruszającym się w niej ciałom.

  • Woda zmienia temperaturę wolniej niż powietrze i w mniejszym zakresie.

  • W wodzie jest znacznie mniej tlenu niż w powietrzu.

  • Rośliny mogą żyć tylko w przypowierzchniowej warstwie mórz i oceanów.

  • Większość organizmów morskich nie może żyć w wodach słodkich, zaś słodkowodne unikają wód słonych.

Praca domowa
Polecenie 1.1

Aby przekonać się, jakim zagrożeniem dla organizmów stałocieplnych jest zimna woda, przeprowadź następującą obserwację. W mroźny dzień wystaw na mróz wiadro z wodą. Następnie zdejmij rękawiczkę i trzymaj odsłoniętą dłoń przez 15 sekund na mrozie. Tę samą rękę zanurz na chwilę w zamarzającej wodzie. Opisz swoje odczucia.

Zobacz także.

Zajrzyj do zagadnień pokrewnych:
Różnorodność zwierząt
Procesy życiowe zwierząt
Ryby

i0edgxurcQ_d5e368

Zadania

Ćwiczenie 1
R1BjXsi0mbDDu1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
R1KixqdtG1wyD1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
Rm4NX7AlsSkL71
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4
R1IIhAT7HGMr61
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >, licencja: CC BY 3.0.