Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RI9B1hop8qmvs1

Jan III Sobieski – miłośnik kultury antycznej cz. 1

Ważne daty

43 p.n.e.-18 n.e. – Publius Ovidius Naso

1629 – narodziny Jana Sobieskiego

1683 – bitwa pod Wiedniem (łac. Vindobona)

1677 – wioska Milanów staje się własnością Jana III Sobieskiego

1677‑1696 – wielka rozbudowa rezydencji wilanowskiej

1696 – śmierć Jana III Sobieskiego

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

R11P8fiOM7TdH
Scenariusz zajęć do pobrania
1

III. W zakresie kompetencji społecznych. Uczeń:

2) nabiera umiejętności szybkiego praktycznego zastosowania i ćwiczenia nowo nabytej wiedzy;

3) dostrzega znaczenie języka łacińskiego oraz kultury starożytnej Grecji i Rzymu dla kultury polskiej, europejskiej i światowej;

4) jest świadomy antycznych korzeni kultury polskiej, europejskiej i światowej;

5) dzięki poznaniu źródeł kultury polskiej, europejskiej i światowej staje się jej świadomym odbiorcą i uczestnikiem.

Nauczysz się

wymieniać tematy z mitologii i kultury antycznej, które wpływały na wyobraźnię Europejczyków w czasach Jana III Sobieskiego;

interpretować antyczne elementy znajdujące się na fasadach Pałacu w Wilanowie;

charakteryzować symbole i dzieła sztuki, jakie znajdują się w Pałacu w Wilanowie.

Barok – triumf antyku

Rl3B2gtPc0cHU1
Pokaz interaktywny pod tytułem Barok – triumf antyku przedstawia pokaz dzieł powstałych w okresie baroku, które odwołują się do antyku. Pierwszy slajd to ilustracja tytułowa – biały napis Barok – triumf antyku na jasnoniebieskim tle. Drugi slajd to prezentacja fontanny di Trevi, która znajduje się w Rzymie we Włoszech. Fontanna znajduje się obok budynku – złożona jest z kilku figur, w centrum stoi mężczyzna w średnim wieku przepasany szatą, który stoi w wielkiej muszli. Obok niego znajdują się dwie postacie dosiadające konie. Woda z fontanny wypływa spod muszli i figur. Pod prezentacją fontanny wyświetla się informacja dodatkowa: W czasach baroku w kulturze europejskiej zaszły poważne zmiany, jednak znaczenie antycznego dziedzictwa nie zmalało, czego bardzo wiele dowodów możemy wskazać np. w Rzymie. Trzeci slajd prezentuje pracę Sandro Botticelliego pod tytułem „Wiosna”, na której została ukazana grupa ludzi przebywająca w lesie. Od lewej: mężczyzna sięgający po pomarańczowe owoce rosnące na drzewie, trzy młode tańczące kobiety, które są ubrane w białe szaty, w centrum stoi kobieta w średnim wieku, o rudych włosach, ubrana w białą suknię i czerwoną szatę. Prześwity w lesie powodują złudny obraz posiadania przez kobietę anielskich skrzydeł. Nad kobietą znajduje się latający kupidyn, który zrywa owoce z drzewa. Z prawej strony dzieła znajdują się dwie kobiety uciekające przed mężczyzną o sinej skórze i niebieskiej szacie. Pod prezentacją dzieła wyświetla się informacja dodatkowa: Od setek lat w kulturze funkcjonowały dwa źródła treści, znaczeń, alegorii, motywów i inspiracji. Pierwszym źródłem był antyk, który ożył w czasach renesansu. Czwarty slajd prezentuje pracę Sandro Botticelliego pod tytułem „Pallas Atena i centaur” i przedstawia grecką boginię stojącą obok centaura. Obie postaci znajdują się obok muru, Centaur ma krótkie włosy, oraz średniej długości brązowy zarost, jego twarz zdradza przerażenie i smutek, nie może uciec, ponieważ drogę zagradza mu młoda rudowłosa kobieta – Atena, która ubrana jest w białą suknię i przepasana jest zieloną szatą. Jedną ręką trzyma centaura za głowę, w drugiej trzyma halabardę. Pod prezentacją dzieła wyświetla się informacja dodatkowa: Wyobraźnię Europejczyków znów zaczęły poruszać tematy z mitologii. Piąty slajd prezentuje dzieło autorstwa Sandro Botticelliego pod tytułem Historia Lukrecji, która przedstawia scenę zamordowania kobiety – Lukrecji, która leży w centrum obrazu, rudowłosa kobieta ubrana w zieloną suknię, ma sztylet wbity w pierś. Wokół niej stoją przerażeni żołnierze – część z nich przygotowana jest do pomszczenia kobiety, u innych widoczne jest załamanie. Akcja dzieła dzieje się w pomieszczeniu, w tle widoczne są mury miejskie oraz wzgórza. Pod prezentacją dzieła wyświetla się informacja dodatkowa: Nie mniej popularne były dzieje starożytne. Szósty slajd prezentuje detal dzieła Michała Anioła pod tytułem Dawid. Detal dotyczy głowy młodego mężczyzny, który ma średniej długości kręcone włosy. Fragment dzieła przedstawia również fragment torsu – umięśnione ręce i klatka piersiowa. Pod prezentacją dzieła wyświetla się informacja dodatkowa: Drugim źródłem znaczeń i inspiracji była tradycja Starego i Nowego Testamentu. Siódmy slajd prezentuje detal rzeźby Apollo i Dafne autorstwa Berninego. Rzeźba została wykonana z jasnego kamienia, i przedstawia fragment dwóch postaci Apolla – młodego mężczyzny o krótkich kręconych włosach, który spogląda się na kobietę – Dafne, długowłosą młodą i nagą kobietę, która przemienia się w drzewo. Pod prezentacją dzieła wyświetla się informacja dodatkowa: Formy barokowe wyłoniły się zatem z form renesansowych. Ósmy slajd prezentuje szkic kościoła San Carlo alle Quatro Fontane autorstwa Sebastiano Gianiniego. Rysunek przedstawia budynek złożony z kilku kondygnacji, i z wysoką wieżą. Szkic prezentuje także przekrój budynku z widocznymi detalami sklepienia. Szkic został wykonany za pomocą czarnego ołówka na białej kartce. Pod prezentacją dzieła wyświetla się informacja dodatkowa: Na przykład w architekturze odrodzenie i barok posługiwały się tymi samymi elementami, ale barok robił to inaczej. Dziewiąty slajd to prezentacja sklepienia w Kościele świętego Ignacego pod tytułem Triumf św. Ignacego autorstwa Andrea Pozzo. Fresk przedstawia dużą liczbę osób przebywającą na chmurach i latających po niebie. Pod prezentacją dzieła wyświetla się informacja dodatkowa: Świat zaczął przypominać scenę teatralną, grę, iluzję, teatr pełen sztuczek. Dziesiąty slajd prezentuje pracę Caravaggia pod tytułem Narcyz. Obraz przedstawia młodego mężczyznę o długich brązowych włosach, który ubrany jest w biało‑brązową koszulę oraz niebieskie spodnie. Mężczyzna pochylony jest nad taflą wody, w której widoczne jest jego odbicie. Pod prezentacją dzieła wyświetla się informacja dodatkowa: Surowsze oblicze baroku reprezentuje Caravaggio. Jego bohaterowie to ludzie prości, o twardych rysach, nawet zwykle piękny Narcyz wydaje się pospolity. Jedenasty slajd prezentuje Ukrzyżowanie świętego Piotra autorstwa Caravaggia. Obraz zawiera scenę tytułowego Ukrzyżowania – św. Piotr został przedstawiony jako mężczyzna w podeszłym wieku, jest nagi, jego dolne partie ciała są przepasane białą szatą. Piotr leży na krzyżu i jest do niego przywiązywany. Wokół niego znajdują się trzy osoby – dwóch mężczyzn, którzy krzyżują Piotra oraz kobieta, która leży obok niego i jest zrozpaczona. Pod prezentacją dzieła wyświetla się informacja dodatkowa: Bywają okrutni, gdy z wielkim zaangażowaniem zabijają świętych. Są to często barbarzyńskie egzekucje. Dwunasty slajd przedstawia ilustrację pod tytułem Alegoria Sztuki autorstwa Cesare Ripy. Czarno‑biała ilustracja przedstawia młodą kobietę ubraną w długą suknię, która w dłoniach trzyma dwa kawałki drewna oraz tyczkę z pnączem. Pod prezentacją dzieła wyświetla się informacja dodatkowa: Dużą rolę w utrwalaniu wiedzy mitologicznej pełniły katalogi alegorii takie jak „Ikonologia” Cesarego Ripy. Trzynasty slajd przedstawia pracę Pierce Tempesta lub Isaaca Fullera pod tytułem Arogancja. Czarno‑biała ilustracja przedstawiająca młodą kobietę, która ubrana jest w długą suknie z odkrytymi piersiami. W jednej dłoni trzyma pawia, drugą wskazuje w lewą stronę. Pod prezentacją dzieła wyświetla się informacja dodatkowa: Alegoria, łącząc pewną treść z figurą pochodzenia antycznego, stawała się także nośnikiem treści religijnych. Czternasty slajd prezentuje pracę Daniela Schultza pod tytułem Portret Jana III Sobieskiego. Król Sobieski pozuje z pół profilu, ma krótkie ciemne włosy oraz czarne wąsy, na jego głowie widnieje korona z liści laurowych. Ubrany jest w srebrną zbroję, czerwoną szatę, złote naramienniki i złotą sukmanę. Król pozuje w pomieszczeniu. Pod prezentacją dzieła wyświetla się informacja dodatkowa: W Polsce antycznym kostiumem i atrybutami chętnie posługiwał się Jan III Sobieski, choć nie był on pierwszy. Piętnasty slajd prezentuje pracę Charlesa Poersona pod tytułem Portret Ludwika XIV, który został przedstawiony jako młody mężczyzna o długich kręconych włosach. Ubrany jest w srebrną sukmanę na której znajduje się niebieska szata. W jednej dłoni trzyma pioruny, obok niego znajduje się czarny orzeł. W tle widoczni są mężczyźni, którzy kłują żelazo. Pod prezentacją dzieła wyświetla się informacja dodatkowa: Niedoścignionym mistrzem mitologicznych personifikacji był jednak z pewnością król Ludwik IV. Ostatnim slajdem jest niebieskie tło, na którym znajduje się napis KONIEC oraz link do podkładu dźwiękowego.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
R1duj9IlgUsMG
Ćwiczenie 1
Przeczytaj opis trzech alegorii, które zdobią fasadę Pałacu Jana III Sobieskiego w Wilanowie. Zdecyduj która z nich to: Jedność obywatelska – Wiedza – Wierność Wiedza Możliwe odpowiedzi: 1. Kobieta w prawej dłoni trzyma gałąź oliwną oplecioną gałązką mitru, które zapewniają sobie wzajemnie ochronę przed słońcem i wiatrem. W lewej dłoni kobieta trzyma wargacza- rybę, która zawsze ma obok siebie inną towarzyszkę., 2. kobieta w lewej dłoni trzyma klucz - symbol dyskrecji, u stóp ma psa - symbol przyjaźni., 3. Kobieta w prawej dłoni trzyma lusterko, w lewej kulę, na której znajduje się trójkąt. Lustro to pokazuje obraz rzeczy, w tym ich istotę, esencję, kula - rozmaite opinie, trójkąt - trzy człony teorematu, które prowadzą do dowodu. Wierność Możliwe odpowiedzi: 1. Kobieta w prawej dłoni trzyma gałąź oliwną oplecioną gałązką mitru, które zapewniają sobie wzajemnie ochronę przed słońcem i wiatrem. W lewej dłoni kobieta trzyma wargacza- rybę, która zawsze ma obok siebie inną towarzyszkę., 2. kobieta w lewej dłoni trzyma klucz - symbol dyskrecji, u stóp ma psa - symbol przyjaźni., 3. Kobieta w prawej dłoni trzyma lusterko, w lewej kulę, na której znajduje się trójkąt. Lustro to pokazuje obraz rzeczy, w tym ich istotę, esencję, kula - rozmaite opinie, trójkąt - trzy człony teorematu, które prowadzą do dowodu. Jedność obywatelska Możliwe odpowiedzi: 1. Kobieta w prawej dłoni trzyma gałąź oliwną oplecioną gałązką mitru, które zapewniają sobie wzajemnie ochronę przed słońcem i wiatrem. W lewej dłoni kobieta trzyma wargacza- rybę, która zawsze ma obok siebie inną towarzyszkę., 2. kobieta w lewej dłoni trzyma klucz - symbol dyskrecji, u stóp ma psa - symbol przyjaźni., 3. Kobieta w prawej dłoni trzyma lusterko, w lewej kulę, na której znajduje się trójkąt. Lustro to pokazuje obraz rzeczy, w tym ich istotę, esencję, kula - rozmaite opinie, trójkąt - trzy człony teorematu, które prowadzą do dowodu.
RoSmsPXpANaWR
Ćwiczenie 2
Wskaż autora obrazu „Narcyz”. Możliwe odpowiedzi: 1. Caravaggio 2. Charles Poerson 3. Michał Anioł

Wilanów. Dziedzictwo antyku grecko‑rzymskiego

Tuż nad głównym wejściem do pałacu umieszczono złote słońce, którego promienie sięgają złotych tarcz, trzymanych przez małych chłopców (putta) po prawej i po lewej stronie. To tarcze herbowe Sobieskich – nie pokryte żadną dekoracją, odbijają promienie jak lustro. Nieco wyżej znajduje się napis REFULSIT SOL IN CLYPEIS (Światło rozbłysło na tarczach) – cytat ze Starego Testamentu. W pierwszej Księdze Machabejskiej czytamy o walce wyzwoleńczej ludu Izraela z niewoli: Gdy słońce zaczęło odbijać się w złotych i brązowych tarczach, to aż góry od nich zajaśniały i błyszczały jak ogniste pochodnie (6, 39). Tarcza Sobieskiego – Janina – chroni Rzeczypospolitą, a słońce odbijające się na niej błyszczy światłem prawie mistycznym.

R1UkB0dXWhlXb1
Jolanta Dyr. (fot.), Fasada Pałacu w Wilanowie, wikimedia.org, CC BY 3.0
R1eUnbXyC71YU
Autor nieznany, „Perseusz przynosi Atenie głowę Meduzy Gorgony, która odbija się na powierzchni jej tarczy”, krater czerwonofigurowy z ok. 400–385 p.n.e., Muzeum Sztuk Pięknych w Bostonie, Stany Zjednoczone, theoi.com, CC BY 3.0

Tak przedstawiany herb Sobieskiego przypomina egidę Ateny, którą wyobrażano sobie jako kozią skórę otoczoną wężami, a potem jako tarczę z łusek ozdobioną głową Meduzy. Najstraszniejszą z Gorgon dzięki wsparciu bogów zabił Perseusz. Gdy przyniósł potworną głowę Atenie, bogini umieściła ją na tarczy. Egida stała się potem symbolem ochrony i opieki.

Posąg rzymskiej bogini Minerwy, patronki rozumu, zajęć intelektualnych i wojny, utożsamianej z Ateną, górował niegdyś nad fasadą Pałacu w Wilanowie. Dziś już go tam nie znajdziemy, wydawał się jednak stosowną dekoracją głównej fasady pałacu króla, który nie stronił od wojny, ale czas wolny chętnie spędzał na czytaniu ksiąg.

R1VCWQTGbQZFN1
Jolanta Dyr. (fot.), Medalion w tympanonie fasady pałacu Jana III umieszczony pod sceną triumfu króla, Pałac w Wilanowie, wikimedia.org, CC BY 3.0
RwWLWX2FveE4A
ZeroJeden (fot.), Figura Herkulesa na dachu pałacu w Wilanowie, Pałac w Wilanowie, wikimedia.org, CC BY 3.0

Ponad scenami triumfu w stylu rzymskim na fasadzie głównej Pałacu w Wilanowie umieszczono medalion, w którego środku tkwi płaskorzeźba przedstawiająca brodatego mężczyznę. Jego głowę zdobi lwia paszcza. To polski Herkules, zwycięzca spod Wiednia, a jego sławne „prace” oglądamy na attyce pałacu: wyprawę na czambuły tatarskie, bitwę pod Chocimiem, elekcję na króla Polski, wyjazd na koronację do Krakowa, walki pod Wiedniem i bitwę pod Parkanami. Trudno, żeby Jan III Sobieski nie wykorzystał tej mitologicznej postaci: każdy z europejskich monarchów pozował do obrazów przedstawiających go jako Jowisza, Aleksandra Wielkiego, Herkulesa i innych bogów i herosówherosherosów. Nasz władca należał jednak do tych szczęśliwych królów, którzy sociant cum pace triumphos – łączą triumfy z pokojem. Taki napis widnieje nad dawnym wejściem do rezydencji królewskiej.

Wątek Herkulesa pojawiał się często w Wersalu, pojawić się musiał i w pałacu Jana III Sobieskiego. Dach pałacu – od strony ogrodu – zdobi bowiem sam grecki heros. Stoi spokojnie, spoglądając przed siebie, a lwią skórę zarzucił na plecy tak, że lwia głowa spoczywa na jego piersi, nie musi pełnić roli hełmu. Oto Herkules, który odpoczywa.

Poniżej głowy polskiego Herkulesa, nad którym putta trzymają wieniec z kwiatów, znajduje się scena triumfu Jana III Sobieskiego. Wszędzie pełno małych chłopców: dwa putta trzymają herb Sobieskiego, Janinę, trzecie szarfę z napisem Sic ardens evexit ad aethera virtus (Tak żar cnoty wyniósł w przestworza), jeszcze inne – idą obok wozu. Za królem stoi bogini zwycięstwa i sławy, trzymając nad jego głową wieniec triumfalny.

R1WVirhIZqwUI1
Jolanta Dyr (fot.), Triumf Jana III. Płaskorzeźba zdobiąca fasadę korpusu głównego pałacu w Wilanowie, wikimedia.org, CC BY 3.0

Na sąsiednich łukach widzimy sceny przygotowania do triumfu: po lewej – scenę zbierania liści lauru na wieniec dla zwycięzcy, a po prawej stronie – pochód jeńców wprowadzanych na dziedziniec pałacu.

RHIwwcWXnf9Tc1
Jolanta Dyr (fot.), Zbieranie liści lauru na wieniec. Płaskorzeźba zdobiąca fasadę korpusu głównego pałacu w Wilanowie, wikimedia.org, CC BY 3.0
RzCQ76wm9voXi1
Jolanta Dyr (fot.), Wprowadzenie jeńców tureckich do Wilanowa. Płaskorzeźba zdobiąca fasadę korpusu głównego pałacu Jana III Sobieskiego, wikimedia.org, CC BY 3.0

Fasada od strony frontowej miała znaczenie uroczyste i oficjalne, fasada od strony ogrodu otrzymała charakter bardziej prywatny. W jej centrum, nad wejściem głównym do tej części pałacu, znalazła się lwia skóra – atrybutatrybutatrybut Herkulesa, pośrodku której umieszczono figurę Geniusza Sławy – dobrego ducha i opiekuna, trzymającego w uniesionej lewej dłoni wieniec laurowy. Wizerunki Sybilli to kolejne nawiązanie do mitu o Herkulesie: to one zapowiadały w czasach starożytnych, że narodzi się nowy Herkules. Po lewej stronie jest godło Polski (Orzeł), po lewej Litwy (Pogoń), każde ozdobione złotą tarczą. Janina Sobieskich zapewnia zatem ochronę Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Są tu też popiersia Jana III i Marii Kazimiery.

R6f7BaJhdzAmb1
K. Chmielewski, J. Krawczyk, „Wilanowski widnokrąg. Szkice o pałacu i sztuce europejskiej”, Warszawa 2010, s. 107, CC BY 3.0

Wysoko na dachu, pośrodku, stał sam świetlisty Apollo, Febus, który miał za plecami, od strony frontowej, słońce umieszczone pomiędzy tarczami Sobieskiego.

RFxXffmjMMEye
ZeroJeden (fot.), Posąg Apollina na dachu pałacu Jana III od strony ogrodu, Pałac w Wilanowie, wikimedia.org, CC BY 3.0

Częścią ideowych analogii między postaciami ze świata antyku i Janem III Sobieskim jest także zegar słoneczny z przedstawieniem Saturna, ojca Jowisza, rzymskiego boga rolnictwa, zasiewów (Satora) i czasu (Kronosa). Brodaty Saturn, unosząc się na wielkich, ciemnoszarych skrzydłach, trzyma w prawej dłoni kłos – wskazówkę, a lewą, w której tkwi kosa, przypominająca o nieuchronnym upływie czasu, podtrzymuje draperię z jednym z trzech zegarów, w czym pomagają mu – jak potrafią – putta. Jan III Sobieski ma zatem – jak w mitycznych i odległych czasach „złotego wieku” bóg Saturn w Italii – zapewnić swoim poddanym spokój i dostatek. Ziemia wtedy sama rodziła to, czego ludzie potrzebowali do życia, rzeki płynęły miodem i mlekiem, a z dębów sączyły się miody. Taką wizję złotego wieku opisał w swoich Przemianach poeta „złotego wieku” poezji rzymskiej, Owidiusz.

R1dfiGoggfQ461
Bosia2011 (fot.), Zegar słoneczny na elewacji południowej gabinetu króla Jana III, Pałac w Wilanowie, wikimedia.org, CC BY 3.0

Zadania

ReFDdnj6y3gCI
Ćwiczenie 3
Czym jest putto? 1. To postacie przypominające małych i nagich chłopców 2. To zwierzę pół człowiek pół koń 3. To określenie stosowane na rzeźbę znajdującą się na ścianie.
RgmNtnJ8xAL0t
Ćwiczenie 4
Która z inskrypcji widnieje na fasadzie pałacu króla Jana III Sobieskiego obok płaskorzeźby przedstawiającej słońce? Możliwe odpowiedzi: 1. SIC ARDENS EVEXIT AD AETHERA VIRTUS 2. SOCIANT CUM PACE TRIUMPHOS 3. REFULSIT SOL IN CLYPEIS
RfOfPSfV1Bz41
Ćwiczenie 5
Uzupełnij zdania. Tu uzupełnij Możliwe odpowiedzi: 1. EGIDA, 2. PUTTO, 3. KRONOS, 4. POGOŃ, 5. FEBUS, 6. JANINA, 7. GENIUSZ, czyli „tarcza”, to godło Sobieskich.
Tu uzupełnij Możliwe odpowiedzi: 1. EGIDA, 2. PUTTO, 3. KRONOS, 4. POGOŃ, 5. FEBUS, 6. JANINA, 7. GENIUSZ, to mały, nagi chłopiec (nawiązujący do postaci Amora).
Tu uzupełnij Możliwe odpowiedzi: 1. EGIDA, 2. PUTTO, 3. KRONOS, 4. POGOŃ, 5. FEBUS, 6. JANINA, 7. GENIUSZ, to herb Litwy.
Tu uzupełnij Możliwe odpowiedzi: 1. EGIDA, 2. PUTTO, 3. KRONOS, 4. POGOŃ, 5. FEBUS, 6. JANINA, 7. GENIUSZ, to tarcza, na której Atena umieściła głowę Meduzy.
Tu uzupełnij Możliwe odpowiedzi: 1. EGIDA, 2. PUTTO, 3. KRONOS, 4. POGOŃ, 5. FEBUS, 6. JANINA, 7. GENIUSZ, to bóg czasu.
Tu uzupełnij Możliwe odpowiedzi: 1. EGIDA, 2. PUTTO, 3. KRONOS, 4. POGOŃ, 5. FEBUS, 6. JANINA, 7. GENIUSZ, to Apollo Świetlisty.
Tu uzupełnij Możliwe odpowiedzi: 1. EGIDA, 2. PUTTO, 3. KRONOS, 4. POGOŃ, 5. FEBUS, 6. JANINA, 7. GENIUSZ, to dobry duch i opiekun.

Publius Ovidius Naso, Metamorphoses, Księga II; 89‑90, 94‑96, 101‑112.

Aurea prima sata est aetas, quae vindice nullo,
Sponte sua, sine lege fidem rectumque colebat. [...]
Nondum caesa suis, peregrinum ut viseret orbem,
Montibus in liquidas pinus descenderat undas,
Nullaque mortales praeter sua litora norant […]
Ipsa quoque immunis rastroque intacta nec ullis
Saucia vomeribus per se dabat omnia tellus,
Contentique cibis nullo cogente creatis
Arbuteos fetus montanaque fraga legebant
Cornaque et in duris haerentia mora rubetis
Et quae deciderant patula Iovis arbore glandes.
Ver erat aeternum, placidique tepentibus auris
Mulcebant zephyri natos sine semine flores;
Mox etiam fruges tellus inarata ferebat,
Nec renovatus ager gravidis canebat aristis;
Flumina iam lactis, iam flumina nectaris ibant,
Flavaque de viridi stillabant ilice mella.

Przekład:m3c5786134172dc39_0000000000010Przekład:

R1BlXlipeRXjc
Pietro da Cortona, „Złoty wiek”, 1650, Pałac Pitti, Florencja, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
R1CpCXRvDRlt5
Ćwiczenie 6
Czy poniższe wyrażenia są zgodne z opisem złotego wieku, który przeczytałaś/-eś w Przemianach Owidiusza? Możliwe odpowiedzi: 1. ver aeternum, 2. arbores securibus caesae, 3. tellus ab agricolis arata, 4. frumentum non satum, 5. flumina lacte et nectare plena, 6. homines per maria navigantes
R9j4pwpri34RR
Ćwiczenie 7
Zaznacz zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Zdanie refulsit sol in clypeis pochodzi z pierwszej Księgi Machabejskiej Nowego Testamentu., 2. Meduzę, której wizerunek znalazł się na tarczy Ateny, zabił Herkules., 3. Fasadę główną Pałacu w Wilanowie zdobią sceny triumfu i zwycięstw króla Jana III Sobieskiego., 4. Autorzy dekoracji rzeźbiarskiej pałacu w Wilanowie, tworząc wizerunek króla Jana III, posłużyli się postaciami Apollina i Herkulesa., 5. Łacińskie słowo virtus znaczy jedność obywatelska., 6. W dekoracji pałacowej fasady często pojawia się Janina Sobieskich jako symbol ochrony Rzeczypospolitej., 7. Autorem Przemian (łac. Metamorphoses) jest Horacy., 8. Postać Saturna-Chronosa zdobiąca fasadę pałacu od strony ogrodu przypomina mit o złotym wieku., 9. Autorem fresku Złoty wiek w Palazzo Pitti we Florencji jest Pietro da Cortona.
Polecenie 1

Sporządź notatkę na temat mitów o Saturnie. Sięgnij po słownik mitologiczny lub po rzetelne, książkowe omówienie mitologii Greków i Rzymian.

R1DZwLrOKCJW0
Wykonaj zgodnie z poleceniem
m3c5786134172dc39_0000000000010

Słowniki

Słownik pojęć

alegoria
alegoria

obraz lub opowiadanie, które w całości ma sens przenośny

atrybut
atrybut

przedmiot o charakterze symbolicznym, ściśle związany z jakąś postacią

draperia
draperia

tkanina upięta w dekoracyjne fałdy

elewacja
elewacja

zewnętrzna ściana budynku

heros
heros

w mitologii greckiej bohater, który dzięki swym niezwykłym przymiotom i czynom został zaliczony w poczet bóstw

krater
krater

w starożytność duże naczynie z dwoma uchwytami do mieszania wina z wodą

personifikacja
personifikacja

przedstawienie w postaci ludzkiej np. pojęć abstrakcyjnych

putto
putto

postać małego, nagiego chłopca, przypominającego amorka, popularny motyw w sztuce

tympanon
tympanon

przyczółek świątyni

Słownik łacińsko‑polski

R1KaE6ApiucAc1
Słownik łacińsko-polski.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.

Galeria dzieł sztuki

Bibliografia

K. Chmielewski, J. Krawczyk, Wilanowski widnokrąg. Szkice o pałacu i sztuce europejskiej, Warszawa 2010

K. Targosz, Jan III Sobieski mecenasem nauk i uczonych, Warszawa 2012

I. Komasara, Jan III Sobieski – miłośnik ksiąg, Ossolineum 1982

M. Górska, M. Milewska‑Waźbińska, W teatrze życia i sławy Jana III Sobieskiego, Warszawa 2010

B. Milewska‑Waźbińska, Słońce na tarczy, czyli tajemnice pałacowej fasady, Warszawa 2008

Owidiusz, Przemiany, Warszawa 1995