Ilustracja przedstawia obraz olejny „Koncert wiejski” autorstwa Tycjana. Zamknięta kompozycja ukazuje sielską scenę, w której centrum, na tle pejzażu ukazani zostali dwaj siedzący młodzieńcy oraz dwie nagie kobiety. Grająca na lutni, długowłosa postać młodego mężczyzny po lewej stronie obrazu, ubrana jest w bogaty strój dworski z czerwonymi bufiastymi rękawami. Wystająca spod draperii stroju, zgięta noga odziana jest w szaro-białą pończochę. Na głowie ma założony bordowy kapelusik. Młodzieniec po prawej stronie, o zmierzwionych, kręconych włosach, ubrany jest skromniej, w brązowy kaftan. Przed mężczyznami, tyłem do widza siedzi naga nimfa z fletem w dłoni. Druga postać kobiety stoi po lewej stronie kompozycji. Prawą ręką opiera się o brzeg studni, natomiast w lewej trzyma szklany dzban z wodą. Lewe biodro oraz nogi okryte ma białą draperią. Ciała kobiet poprzez miękki modelunek stają się z jednej strony efemeryczne, z drugiej zaś mocno zmysłowe i prawdziwe. Mężczyźni nie zwracają na nie uwagi, zajęci są rozmową. Scena ukazana jest na tle pofalowanego krajobrazu z drzewami i nielicznymi zabudowaniami wiejskimi. Po prawej stronie, w oddali malarz umieścił małą scenkę z postacią wieśniaka, przed którym stoi biała koza. Nad pejzażem rozpościera się zachmurzone, szaro-niebieskie niebo. Artysta z dużą precyzją i dbałością o detal oddał każdy szczegół ukazanej na obrazie natury. Dzieło utrzymane jest w wąskiej, ciepłej gamie beżów i zieleni z akcentem czerwieni stroju siedzącego w centrum młodzieńca. Tytuł lekcji: Kamienie milowe malarstwa renesansu.
Ilustracja przedstawia obraz olejny „Koncert wiejski” autorstwa Tycjana. Zamknięta kompozycja ukazuje sielską scenę, w której centrum, na tle pejzażu ukazani zostali dwaj siedzący młodzieńcy oraz dwie nagie kobiety. Grająca na lutni, długowłosa postać młodego mężczyzny po lewej stronie obrazu, ubrana jest w bogaty strój dworski z czerwonymi bufiastymi rękawami. Wystająca spod draperii stroju, zgięta noga odziana jest w szaro-białą pończochę. Na głowie ma założony bordowy kapelusik. Młodzieniec po prawej stronie, o zmierzwionych, kręconych włosach, ubrany jest skromniej, w brązowy kaftan. Przed mężczyznami, tyłem do widza siedzi naga nimfa z fletem w dłoni. Druga postać kobiety stoi po lewej stronie kompozycji. Prawą ręką opiera się o brzeg studni, natomiast w lewej trzyma szklany dzban z wodą. Lewe biodro oraz nogi okryte ma białą draperią. Ciała kobiet poprzez miękki modelunek stają się z jednej strony efemeryczne, z drugiej zaś mocno zmysłowe i prawdziwe. Mężczyźni nie zwracają na nie uwagi, zajęci są rozmową. Scena ukazana jest na tle pofalowanego krajobrazu z drzewami i nielicznymi zabudowaniami wiejskimi. Po prawej stronie, w oddali malarz umieścił małą scenkę z postacią wieśniaka, przed którym stoi biała koza. Nad pejzażem rozpościera się zachmurzone, szaro-niebieskie niebo. Artysta z dużą precyzją i dbałością o detal oddał każdy szczegół ukazanej na obrazie natury. Dzieło utrzymane jest w wąskiej, ciepłej gamie beżów i zieleni z akcentem czerwieni stroju siedzącego w centrum młodzieńca. Tytuł lekcji: Kamienie milowe malarstwa renesansu.
Kamienie milowe malarstwa renesansu
Ważne daty
od XIV do XVI w. – trwa renesans (odrodzenie) – epoka w historii kultury europejskiej.
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela:
RrI7DhqcIvjcE
Scenariusz zajęć do pobrania.
Scenariusz zajęć do pobrania.
1
I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:
1. wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;
3. klasyfikuje barwy w sztukach plastycznych; wykazuje się znajomością pojęć: gama barwna, koło barw, barwy podstawowe i pochodne, temperatura barwy, walor barwy; rozróżnia i identyfikuje w dziełach mistrzów i własnych kontrasty barwne: temperaturowe, dopełnieniowe i walorowe; podejmuje działania twórcze z wyobraźni i z zakresu interpretacji natury, uwzględniające problematykę barwy;
6. rozróżnia gatunki i tematykę dzieł w sztukach plastycznych (portret, autoportret, pejzaż, martwa natura, sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna i batalistyczna); niektóre z tych gatunków odnajduje w grafice i w rzeźbie; w rysunku rozpoznaje studium z natury, karykaturę, komiks, rozumie, czym jest w sztuce abstrakcja i fantastyka; podejmuje działania z wyobraźni i z natury w zakresie utrwalania i świadomości gatunków i tematów w sztuce, stosuje w tym zakresie różnorodne formy wypowiedzi (szkice rysunkowe, fotografie zaaranżowanych scen i motywów, fotomontaż).
III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:
rozpoznaje wybrane, najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów.
Nauczysz się
wymieniać podstawowe cechy malarstwa renesansowego;
omawiać historię rozwoju malarstwa renesansowego;
wyjaśniać i opisywać nowatorskie dzieła malarstwa renesansowego;
dostrzegać wybrane atrybuty i symbole w przedstawieniach malarskich.
Renesans
Za kolebkę renesansu uważa się Florencję, miasto Dantego i Giotta. To tam rozpisano pierwszy w dziejach sztuki konkurs na drzwi do Babtysterium przy florenckim kościele S. Maria del Fiore, którego warunkiem było wykonanie płyty z brązu z przedstawieniem Ofiarowania Izaaka. Konkurs wygrał Lorenzo Ghiberti ex aequo z Filippem Brunelleschim. Brunelleschi się wycofał a Ghiberti rozpoczął pracę nad kwaterami do drzwi. Rok 1401, będący datą rozstrzygnięcia konkursu, stał się symboliczną datą początku renesansu i rzeczywistym przełomem artystycznym. Stąd konieczność odniesienia się do Filippa Brunelleschiego, florenckiego architekta, który znany jest nie tylko z tego, że rozwiązał problem kopuły nad skrzyżowaniem naw katedry florenckiej i tym samym wyznaczył podstawy nowej architektury na wzór antyczny, ale dostarczył także artystom matematyczny schemat, pozwalający ukazywać na płaszczyźnie dwuwymiarowej iluzję głębi. Tym samym opracował naukowe podstawy perspektywy geometrycznej.
Ponieważ tematem naszych rozważań są kamienie milowe malarstwa renesansowego, należy wyjaśnić, że kamień milowy to znak kamienny, którym w czasach Imperium Rzymskiego Rzymianie oznaczali drogę co rzymską milę. Obecnie pojęcie kamień milowy używane jest do oznaczenia wydarzeń szczególnie ważnych w historii. Kamieniami milowymi malarstwa renesansowego są dzieła, które wyznaczają podstawy i drogę kierunku rozwoju omawianej epoki. To właśnie na renesans przypada odkrycie perspektywy zbieżnej.
Jako kamienie milowe malarstwa renesansowego uznać można:
temperę na desce Madonna z Dzieciątkiem i sceny z życia Maryi, autor: Fra Filippo Lippi,
olej na desce Mona Lisa, autor: Leonardo da Vinci,
fresk Sklepienie Kaplicy Sykstyńskiej, autor: Michał Anioł Buonarroti,
fresk Sąd Ostateczny, autor: Michał Anioł Buonarroti,
olej na płótnie Madonna Sykstyńska, autor: Rafael Santi,
olej na desce Koncert wiejski, autor: Tycjan/Giorgione,
olej na desce Małżeństwo Arnolfinich, autor: Jan van Eyck.
RGeFAY9Pr3vnU1
Ilustracja przedstawia obraz „Święta Trójca”, autorstwa Masaccia. W centrum kompozycji ukazana została Trójca Święta. Stojący frontalnie Bóg Ojciec trzyma w dłoniach duży krzyż z sylwetką Chrystusa, nad którym unosi się Duch Święty w postaci białego gołębia. Długowłosa, brodata postać Boga z aureolą ubrana jest w czerwoną suknię okrytą niebieskim płaszczem. Spogląda surowo w naszą stronę. Umęczony, zwisający z krzyża z pochyloną głową Jezus, ma przepasane biodra białą draperią. Na dole, po lewej stronie Świętej Trójcy, stoi okryta niebieskim płaszczem postać Marii, natomiast po prawej stronie znajduje się na czerwono ubrany św. Jan. Najniżej, w rogach obrazu namalowane zostały dwie sylwetki klęczących na schodach postaci kobiety i mężczyzny. Trójca Święta oraz postacie Matki Boskiej i Św. Jana umieszczone zostały w namalowanej wnęce zwieńczonej kasetonowym, kolebkowym sklepieniem. Wejście do wnęki zamyka półokrągły łuk podtrzymywany z dwóch stron kolumnami o okrągłych trzonach i jońskich głowicach. Całość zamykają żłobkowane pilastry z korynckimi kapitelami. Artyście, dzięki zastosowaniu perspektywy linearnej udało się stworzyć wrażenie głębi w obrazie. Dzieło utrzymane jest w wąskiej gamie barw z dominacją czerwieni i błękitów.
Źródło: Bernadeta Didkowska, licencja: CC0.
Jednym z pierwszych obrazów z użyciem geometrycznego wykresu jest malowidło ścienne we florenckim kościele, wyobrażające Trójcę świętą. Kompozycja ta, pełna matematycznej harmonii, stała się dla artystów wzorem do studiowania na wiele lat.
Dzieło to, wykonał we Florencji Tommaso di ser Giovanni di Mone Cassai, znany w historii sztuki jako Masaccio. Artysta zmarł w Rzymie w trakcie malowania fresków w kaplicy św. Katarzyny bazyliki San Clemente. Jego śmierć owiana jest ciągle tajemnicą. Żył tylko 27 lat, mimo to na stałe wszedł do historii sztuki jako znakomity twórca i propagator nowego myślenia o malarstwie. Pochowany jest w Santa Maria del Carmine we Florencji, gdzie ciągle można podziwiać jego wspaniałe freski.
Polecenie 1
Posłuchaj opisu fresku (czas trwania 3:36). Dla lepszego zrozumienia tekstu zapoznaj się z pojęciami: epitafiumEpitafiumepitafium, donatorDonatordonator.
RrtiyrKEAVRtb
Audiobook Trójca Święta. Fresk „Trójca Święta” w założeniu miał być skromnym malowidłem epitafijnym nad grobem małżonków Lenzi. Jednak geniusz artysty sprawił, że fresk ten stał się syntezą renesansowej religii, sztuki i nauki. Zastosowanie perspektywy, cielesność postaci, dekoracja architektoniczna typowa dla antyku stanowią o fakcie, że jest to dzieło świadczące o początku renesansu włoskiego i wytyczające drogę poszukiwań młodym twórcom. Masaccio, po raz pierwszy stworzył iluzję przestrzeni za pomocą perspektywy geometrycznej. Na płaskiej ścianie widzimy dwupiętrową wnękę kaplicy z architektonicznym obramieniem. Dwie kolumny podtrzymują sklepienie kolebkowe z kasetonami. W tak przedstawionej kaplicy znajduje się krzyż, na którym wisi Chrystus, nad jego głową widać białą gołębicę. Za krzyżem stoi Bóg, który podtrzymuje ramiona krzyża na którym wisi Syn. Pod krzyżem z lewej strony stoi Madonna a z prawej św. Jan. Poniżej, z obu stron klęczą ludzie, donatorzy: z lewej mężczyzna, z prawej kobieta. Są to małżonkowie Lenzi namalowani w naturalnej wielkości. Pod nimi widoczny jest sarkofag ze szkieletem Adama, którego grzech zmyła ofiara Chrystusa. Nad szkieletem widnieje łacińska inskrypcja, która tłumaczona na język polski brzmi: „Ja już byłem tym, czym wy jesteście teraz, a tym, czym jestem teraz, wy również będziecie”. Widok ten odwołuje się do „podwójnej kaplicy” Golgoty. Krzyż Chrystusa, jak wiemy z Tradycji, stanął na grobie Adama, nawiązując w ten sposób do grzechu człowieka. Wykreślona perspektywa, prawdopodobnie przy udziale i wskazówkach Brunelleschiego, dzieli przestrzeń na dwie części: świętą przestrzeń kaplicy i świecką, którą dzielą z widzem klęczące postacie i szkielet na sarkofagu. Po raz pierwszy wszystkie postacie na obrazie są tej samej wielkości, podporządkowane bardziej prawu perspektywy niż wcześniej stosowanej zasadzie hieratyczności. W wyniku tego Bóg Ojciec nie unosi się w powietrzu, lecz stoi na konsoli umieszczonej za krzyżem. Na twarzach Marii i Jana brakuje rozpaczy. Prosty gest Marii ukazującej swojego syna jest wymowny i wzruszający. To jedyna iluzja ruchu w tej dostojnej, majestatycznej kompozycji. Wszystkie postacie są ubrane w skromne, proste szaty. Światłocieniowy modelunek ukazuje ich posągową cielesność skontrastowaną z klarowną, geometryczną architekturą. Frontalne ujęcie postaci donatorów, o wymiarach takich samych jak pozostałe postacie oraz anatomicznie wiernie namalowany szkielet, są elementami zupełnie nowatorskimi. Fresk znajduje się na lewej ścianie nawy bocznej. Padające nań światło z okrągłego okna w fasadzie potęguje iluzję głębi i sprzyja kontemplacji natury Trójcy Świętej.
Audiobook Trójca Święta. Fresk „Trójca Święta” w założeniu miał być skromnym malowidłem epitafijnym nad grobem małżonków Lenzi. Jednak geniusz artysty sprawił, że fresk ten stał się syntezą renesansowej religii, sztuki i nauki. Zastosowanie perspektywy, cielesność postaci, dekoracja architektoniczna typowa dla antyku stanowią o fakcie, że jest to dzieło świadczące o początku renesansu włoskiego i wytyczające drogę poszukiwań młodym twórcom. Masaccio, po raz pierwszy stworzył iluzję przestrzeni za pomocą perspektywy geometrycznej. Na płaskiej ścianie widzimy dwupiętrową wnękę kaplicy z architektonicznym obramieniem. Dwie kolumny podtrzymują sklepienie kolebkowe z kasetonami. W tak przedstawionej kaplicy znajduje się krzyż, na którym wisi Chrystus, nad jego głową widać białą gołębicę. Za krzyżem stoi Bóg, który podtrzymuje ramiona krzyża na którym wisi Syn. Pod krzyżem z lewej strony stoi Madonna a z prawej św. Jan. Poniżej, z obu stron klęczą ludzie, donatorzy: z lewej mężczyzna, z prawej kobieta. Są to małżonkowie Lenzi namalowani w naturalnej wielkości. Pod nimi widoczny jest sarkofag ze szkieletem Adama, którego grzech zmyła ofiara Chrystusa. Nad szkieletem widnieje łacińska inskrypcja, która tłumaczona na język polski brzmi: „Ja już byłem tym, czym wy jesteście teraz, a tym, czym jestem teraz, wy również będziecie”. Widok ten odwołuje się do „podwójnej kaplicy” Golgoty. Krzyż Chrystusa, jak wiemy z Tradycji, stanął na grobie Adama, nawiązując w ten sposób do grzechu człowieka. Wykreślona perspektywa, prawdopodobnie przy udziale i wskazówkach Brunelleschiego, dzieli przestrzeń na dwie części: świętą przestrzeń kaplicy i świecką, którą dzielą z widzem klęczące postacie i szkielet na sarkofagu. Po raz pierwszy wszystkie postacie na obrazie są tej samej wielkości, podporządkowane bardziej prawu perspektywy niż wcześniej stosowanej zasadzie hieratyczności. W wyniku tego Bóg Ojciec nie unosi się w powietrzu, lecz stoi na konsoli umieszczonej za krzyżem. Na twarzach Marii i Jana brakuje rozpaczy. Prosty gest Marii ukazującej swojego syna jest wymowny i wzruszający. To jedyna iluzja ruchu w tej dostojnej, majestatycznej kompozycji. Wszystkie postacie są ubrane w skromne, proste szaty. Światłocieniowy modelunek ukazuje ich posągową cielesność skontrastowaną z klarowną, geometryczną architekturą. Frontalne ujęcie postaci donatorów, o wymiarach takich samych jak pozostałe postacie oraz anatomicznie wiernie namalowany szkielet, są elementami zupełnie nowatorskimi. Fresk znajduje się na lewej ścianie nawy bocznej. Padające nań światło z okrągłego okna w fasadzie potęguje iluzję głębi i sprzyja kontemplacji natury Trójcy Świętej.
RtI6kp5ZZbMnJ
Ćwiczenie 1
Odwołując się do zdobytej wiedzy, wypisz pięć nowatorskich rozwiązań zastosowanych przez Masaccia w Trójcy świętej. Możliwe odpowiedzi: 1. Użycie perspektywy geometrycznej, 2. zasada hierarchiczności, 3. donatorzy namalowani w naturalnej wielkości, 4. brak modelunku światłocieniowego, 5. postacie ubrane w proste, skromne szaty, 6. wprowadzony światłocieniowy modelunek, 7. anatomicznie namalowany szkielet Adama, 8. dekoracyjne szaty, 9. schematyczność postaci.
Odwołując się do zdobytej wiedzy, wypisz pięć nowatorskich rozwiązań zastosowanych przez Masaccia w Trójcy świętej.
Użycie perspektywy geometrycznej
zasada hierarchiczności
donatorzy namalowani w naturalnej wielkości
brak modelunku światłocieniowego
postacie ubrane w proste, skromne szaty
wprowadzony światłocieniowy modelunek
anatomicznie namalowany szkielet Adama
dekoracyjne szaty
schematyczność postaci
RYqvJgwfBJXlC
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz „Wygnanie z raju”, autorstwa Masaccia. Wertykalna kompozycja ukazuje dwie nagie postacie, nad którymi unosi się ubrany w czerwoną suknię Anioł z długim mieczem w prawej dłoni. Adam i Ewa zostali uchwyceni w momencie opuszczenia raju. Artysta z niezwykłym realizmem ukazał ich rozpacz i wstyd. Zgarbiony mężczyzna ukrywa w dłoniach twarz. Kobieta stara się rękami zakryć swoją nagość. Jej twarz z uchylonymi ustami wyraża ból odtrącenia. Również postać Anioła pełna jest emocji. Jego twarz wykrzywia grymas złości. Lewą ręką wskazuje kierunek, w którym mają udać się wygnańcy. Postacie stąpają po wyschniętej, pozbawionej roślinności ziemi. W lewej części obrazu ukazana została brama raju. Drugi plan stanowi błękit nieba. Dzieło utrzymane jest w wąskiej gamie ugrów, błękitów i czerwieni. Na ilustracji umieszczone są kolejno ponumerowane aktywne punkty, po wybraniu których wyświetlą się dodatkowe informacje: 1. Wygnanie z raju ilustruje dokładnie reakcję Adama i Ewy na własny grzech w chwili, kiedy stawiają pierwsze kroki poza rajem. Wyrok boski symbolizuje wiązka promieni wydobywająca się z bram raju i Anioł z mieczem. 2. Postacie poruszają się bardzo realistycznie, pojawiają się skróty perspektywiczne a rzucane cienie i wyrazisty światłocień buduje przestrzenny modelunek, twarze mają nie tylko bruzdy, wyraziste detale, ale przede wszystkim wyrażają głębokie, zróżnicowane emocje. 3. Artysta wyraził wielki żal i smutek ludzi, którzy zobaczyli swoją nagość, dlatego Ewa zakrywa części ciała i ma zniekształcone cierpieniem rysy, natomiast Adam pełen wstydu i rozpaczy zakrywa twarz.
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz „Wygnanie z raju”, autorstwa Masaccia. Wertykalna kompozycja ukazuje dwie nagie postacie, nad którymi unosi się ubrany w czerwoną suknię Anioł z długim mieczem w prawej dłoni. Adam i Ewa zostali uchwyceni w momencie opuszczenia raju. Artysta z niezwykłym realizmem ukazał ich rozpacz i wstyd. Zgarbiony mężczyzna ukrywa w dłoniach twarz. Kobieta stara się rękami zakryć swoją nagość. Jej twarz z uchylonymi ustami wyraża ból odtrącenia. Również postać Anioła pełna jest emocji. Jego twarz wykrzywia grymas złości. Lewą ręką wskazuje kierunek, w którym mają udać się wygnańcy. Postacie stąpają po wyschniętej, pozbawionej roślinności ziemi. W lewej części obrazu ukazana została brama raju. Drugi plan stanowi błękit nieba. Dzieło utrzymane jest w wąskiej gamie ugrów, błękitów i czerwieni. Na ilustracji umieszczone są kolejno ponumerowane aktywne punkty, po wybraniu których wyświetlą się dodatkowe informacje: 1. Wygnanie z raju ilustruje dokładnie reakcję Adama i Ewy na własny grzech w chwili, kiedy stawiają pierwsze kroki poza rajem. Wyrok boski symbolizuje wiązka promieni wydobywająca się z bram raju i Anioł z mieczem. 2. Postacie poruszają się bardzo realistycznie, pojawiają się skróty perspektywiczne a rzucane cienie i wyrazisty światłocień buduje przestrzenny modelunek, twarze mają nie tylko bruzdy, wyraziste detale, ale przede wszystkim wyrażają głębokie, zróżnicowane emocje. 3. Artysta wyraził wielki żal i smutek ludzi, którzy zobaczyli swoją nagość, dlatego Ewa zakrywa części ciała i ma zniekształcone cierpieniem rysy, natomiast Adam pełen wstydu i rozpaczy zakrywa twarz.
Wygnanie z raju to fragment większego fresku z kaplicy Brancaccich we Florencji, będące pierwszym przełomowym dziełem renesansu. Do innych scen, namalowanych w tej kaplicy przez Masaccio, należą: Grosz czynszowy, Chrzest neofitów i Uzdrawianie cieniem.
RHqxGO3nkMP3N1
Ilustracja przedstawia dwa zdjęcia wnętrza kaplicy Brancaccich w kościele Santa Maria del Carmine we Florencji. Fotografia po lewej stronie ukazuje ogólny widok wnętrza z wydzielonym białym płotkiem prezbiterium, na którego ścianach znajdują się skomponowane w dwóch pasach freski, autorstwa Masaccia, Masolina oraz Filippina Lippiego. Malowidła obrazują sceny z życia św. Piotra. Kadr po prawej stronie przedstawia zbliżenie na fragment fresku lewej ściany kaplicy.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
RbuxWF1akytHV1
Ilustracja przedstawia fresk „Grosz czynszowy”, autorstwa Masaccia. Horyzontalna kompozycja opisuje biblijne wydarzenie, jakie miało miejsce w Kafarnaum. Jezus oraz jego uczniowie zostali zatrzymani przez celników, żądających zapłacenia daniny na świątynię. Chrystus nakazał Piotrowi, aby złowił rybę. Z jej pyska wydobyto monetę, którą opłacono podatek. Artysta podzielił scenę na trzy części, które dzieją się w tej samej przestrzeni, przed murami miasta. Główną postacią wszystkich motywów jest św. Piotr. Centralne miejsce kompozycji zajmuje wielopostaciowa scena z Jezusem oraz Apostołami w kolorowych togach, przed którymi stoi celnik. Postacie są wyraźnie poruszone. Chrystus zwrócony jest do św. Piotra. Prawą dłonią wskazuje w lewą stronę na morze. W lewej części kompozycji artysta namalował skuloną sylwetkę św. Piotra łowiącego na brzegu rybę. Po prawej stronie fresku ukazany jest św. Piotr płacący celnikowi. Tło wielowątkowej sceny stanowią potężne, szare skały gór, nad którymi rozpościera się pas ciemno‑niebieskiego nieba pokrytego chmurami. Dzieło utrzymane jest w szerokiej gamie barw, począwszy od ciepłych oranży i czerwieni, poprzez ugry i brązy, skończywszy na chłodnych zieleniach i granatach.
Źródło: online skills, cc0.
R1XCXhssHp7kE1
Ilustracja przedstawia fresk „Kazanie św. Piotra”, autorstwa Tommaso Masolina. W centrum wertykalnej kompozycji ukazana została wielopostaciowa scena na tle górzystego krajobrazu. Siwobrody mężczyzna w niebieskiej sukmanie, okrytej pomarańczowo‑żółtym płaszczem, wznosi prawą rękę do góry tak, jakby coś tłumaczył. Zgromadzone wokół Apostoła postacie kobiet i mężczyzn wpatrzone, wsłuchują się w jego słowa. Część z nich przykucnęła, natomiast pozostali stoją. Widz spogląda na scenę z wnętrza budowli. Na pierwszym planie po lewej stronie znajduje się fragment kanelowanego pilastra z korynckim kapitelem, natomiast po prawej namalowane zostało uchylone skrzydło drzwi z motywem roślinnym oraz portretem kobiety w kole. Dzieło utrzymane jest w wąskiej gamie ugrów, błękitów i czerwieni z mocnym akcentem pomarańczowo‑żółtego koloru płaszcza, który okrywa postać św. Piotra.
Źródło: online skills, cc0.
R1WxLUicOGfdp1
Ilustracja przedstawia fresk „Chrzest nawróconych”, autorstwa Masaccia. W centrum wertykalnej kompozycji ukazana została wielopostaciowa scena na tle górzystego krajobrazu. Siwobrody św. Piotr w niebieskiej sukmanie okrytej pomarańczowym płaszczem, chrzci klęczącego przed nim w wodzie, półnagiego mężczyznę. Zgromadzone wokół Apostoła postacie również stoją w wodzie. Większość z nich jest odziana. Tylko mężczyzna po prawej stronie jest prawie nagi. Jedynie biała opaska przesłania mu biodra. Postać jest lekko skulona. W jego ciele widać napięcie. W środku tłumu znajduje się drugi młodzieniec, który właśnie zrzuca szaty. Artysta z dużym realizmem oddał emocje ukazanych postaci. Na twarzach i sylwetkach rysują się oczekiwanie, niepokój i lęk. Dzieło utrzymane jest w szerokiej, ciepłej gamie barw.
Źródło: Bernadeta Didkowska, licencja: CC0.
R1FWdSXWeW7Hb1
Ilustracja przedstawia fresk „Uzdrowienie chromego i wskrzeszenie Tabity”, autorstwa Tommaso Masolina. Horyzontalna kompozycja ukazuje dwa wydarzenia z życia św. Piotra na tle pejzażu miejskiego. Po lewej stronie artysta namalował scenę uzdrowienia chromego. Siwobrody Apostoł, ubrany w pomarańczowo‑żółty płaszcz, pochyla się nad postacią siedzącego na stołeczku mężczyzny z opasaną białą przepaską głową. Człowiek ten wyciąga w błagalnym geście prawą rękę w kierunku świętego. Po prawej stronie obrazu ukazana została scena wskrzeszenia Tabity. Ubrany w biało‑pomarańczowy strój św. Piotr, wyciągniętą prawą ręką błogosławi siedzącą na łożu, okrytą białym płaszczem kobietę ze skrzyżowanymi na piersiach dłońmi. Wokół niej, pod wspartym na cienkich kolumnach zadaszeniem, namalowane zostały postacie mężczyzn i kobiet w dynamicznych, pełnych przerażenia i niedowierzania pozach. Pomiędzy obiema scenami toczy się zwyczajne życie. Po mieście, wśród kamieniczek przechadzają się elegancko ubrane postacie, jakby obojętne na dziejące się blisko nich cuda. Dzieło utrzymane jest w ciepłej gamie barw z dominacją ugrów, pomarańczy i czerwieni.
Źródło: Bernadeta Didkowska, licencja: CC0.
RNo2TjeF5WUST1
Ilustracja przedstawia fresk „Grzech pierworodny”, autorstwa Tommaso Masolina. Wertykalna kompozycja ukazuje nagie postacie Adama i Ewy w raju. Stojąca po prawej stronie kompozycji kobieta o jasnych, falowanych włosach i poważnych rysach twarzy, wspiera się lewą ręką o owocowe drzewko z zieloną koroną. W prawej, zgiętej w łokciu dłoni trzyma listek. Stojący obok niej, po lewej stronie brodaty mężczyzna z ułożoną na piersi prawą dłonią, chłodno spogląda na Ewę. Wygląda, jakby ją o coś pytał. Nad postaciami zawisł wąż z głową kobiety. Jego tułów wije się wokół drzewa, o które wsparła się Ewa. Postacie ustawione są na ciemno‑niebieskim tle. Zarówno chłodna, mroczna tonacja obrazu, jak i powaga twarzy namalowanych postaci tworzą atmosferę niepokoju. Dzieło utrzymane jest w ciemnej, wąskiej gamie barw z dominacją chłodnych granatów i zieleni oraz ciepłych beżów.
Źródło: Bernadeta Didkowska, licencja: CC0.
Fragmenty poszczególnych ścian przedstawiają dzieła Masoliniego i Masaccia. Pół wieku później, w celu uzupełnienia i poprawienia niektórych scen, prace kontynuował Filippino Lippi. Jednak to przede wszystkim twórczość Masaccia czyni to malowidło wyjątkowym, nowatorskim i stanowi drogowskaz dla jego następców.
Po raz pierwszy sceny zostały osadzone w konkretnym tle, czyli w okolicach Florencji nad rzeką Arno. Całość ma czytelną, precyzyjnie namalowaną architekturę, która wraz z przedstawionymi postaciami wytycza drogę odkryciu perspektywy linearnejPerspektywa linearnaperspektywy linearnej.
Rubx3IrbVatd1
Ćwiczenie 2
Na podstawie Wygnania z raju określ, jakich środków użył artysta, aby ukazać emocje postaci. Możliwe odpowiedzi: 1. wyrazisty światłocień podkreśla bruzdy na twarzy, 2. twarze mocno zindywidualizowane, 3. brak światłocienia, 4. żal i smutek deformuje twarz kobiety, 5. twarze podobne do siebie, 6. #rozchylone usta, 7. mocno zamknięte oczy podkreślają głębokie emocje, 8. mimo przedstawienia głębokiego żalu twarze są piękne, 9. mimo zasłonięcia twarzy rękoma odczuwalna jest rozpacz człowieka, 10. twarze nie wyrażają emocji.
Na podstawie Wygnania z raju określ, jakich środków użył artysta, aby ukazać emocje postaci. Możliwe odpowiedzi: 1. wyrazisty światłocień podkreśla bruzdy na twarzy, 2. twarze mocno zindywidualizowane, 3. brak światłocienia, 4. żal i smutek deformuje twarz kobiety, 5. twarze podobne do siebie, 6. #rozchylone usta, 7. mocno zamknięte oczy podkreślają głębokie emocje, 8. mimo przedstawienia głębokiego żalu twarze są piękne, 9. mimo zasłonięcia twarzy rękoma odczuwalna jest rozpacz człowieka, 10. twarze nie wyrażają emocji.
Na podstawie Wygnania z raju określ, jakich środków użył artysta, aby ukazać emocje postaci.
wyrazisty światłocień podkreśla bruzdy na twarzy
twarze mocno zindywidualizowane
brak światłocienia
żal i smutek deformuje twarz kobiety
twarze podobne do siebie
rozchylone usta
mocno zamknięte oczy podkreślają głębokie emocje
mimo przedstawienia głębokiego żalu twarze są piękne
mimo zasłonięcia twarzy rękoma odczuwalna jest rozpacz człowieka
twarze nie wyrażają emocji
W XV wieku, na zlecenie tej samej rodziny, powstały dwa wybitne dzieła. Kupiec jedwabiu - Felice Brancacci, powierzył namalowanie fresków w kaplicy rodowej w Kościele Santa Maria del Carmine we Florencji Masoliniemu da Panicale, który do pracy zaprosił młodego Massaccia. Równolegle, na zlecenie zamożnego teścia Brancacciego - Palliego Strozziego pracował bardzo znany i drogi artysta Gentile da Fabriano tworząc Pokłon trzech króli. Oba dzieła są przedstawione poniżej. Jedno z nich jest klasycznym przykładem późnego gotyku międzynarodowego, a drugie wytyczyło kierunek i poszukiwania wielkim artystom renesansu. Obejrzyj je wnikliwie, zwracając uwagę na podobieństwa i różnice.
50ROri4CdgFADGE
Ilustracja przedstawia obraz „Pokłon Trzech Króli”, autorstwa Gentile da Fabriano. Na pierwszym planie wielopostaciowej kompozycji ukazani zostali trzej królowie, składający hołd małemu Chrystusowi, który siedzi na kolanach Marii. Młoda matka odziana jest w długi, niebieski płaszcz, okrywający jej głowę. Nad świętą parą pochyla się siwobrody Józef w pomarańczowej szacie. Za nimi stoją dwie służące oraz wół i osioł przy żłobie. Trzej królowie odziani są w bogato zdobione, wzorzyste szaty. Najstarszy z nich klęczy u stóp dzieciątka. Następny za nim z kadzidłem w ręku, właśnie przykląkł. Obok stoi ostatni, najmłodszy król. W dłoni trzyma mirrę. W tle znajduje się skłębiony tłum ludzi wraz z końmi i psami. W górnej części kompozycji, w trzech scenach przedstawiono wędrujący orszak królewski. Z prawej strony artysta namalował króli wypatrujących gwiazdy, po lewej natomiast ukazał samą gwiazdę obwieszczającą narodziny Chrystusa. Pośrodku przedstawiona została scena przybycia orszaku do bram pałacu Heroda. Poniżej głównej, centralnej sceny pokłonu znajdują się trzy mniejsze malowidła: „Boże Narodzenie”, „Ucieczka do Egiptu” oraz „Ofiarowanie w świątyni”. Dzieło zostało wykonane w technice tempery z dodatkiem złota i srebra. Niektóre fragmenty obrazu artysta przedstawił w sposób plastyczny, używając masy z gipsu i kleju. Całość kompozycji zamyka złota, bogato zdobiona ornamentami rama z trzema łukami nad scenami procesji.
50R17ZevpxnH9qV
Ilustracja przedstawia fresk „Wygnanie z raju”, autorstwa Masaccia. Wertykalna kompozycja ukazuje dwie nagie postacie, nad którymi unosi się ubrany w czerwoną suknię anioł z długim mieczem w prawej dłoni. Adam i Ewa zostali uchwyceni w momencie opuszczenia raju. Artysta z niezwykłym realizmem ukazał ich rozpacz i wstyd. Zgarbiony mężczyzna ukrywa w dłoniach twarz. Kobieta stara się rękami zakryć swoją nagość. Jej twarz z uchylonymi ustami wyraża ból odtrącenia. Również postać Anioła pełna jest emocji. Jego twarz wykrzywia grymas złości. Lewą ręką wskazuje kierunek, w którym mają udać się wygnańcy. Postacie stąpają po wyschniętej, pozbawionej roślinności ziemi. W lewej części obrazu ukazana została brama raju. Drugi plan stanowi błękit nieba. Dzieło utrzymane jest w wąskiej gamie ugrów, błękitów i czerwieni.
R1XWkHZO8Wbkv
Ćwiczenie 3
Zapoznaj się z pojęciem malarstwa gotyku międzynarodowego. Omów je.
Zapoznaj się z pojęciem malarstwa gotyku międzynarodowego. Omów je.
Zapoznaj się z pojęciem malarstwa gotyku międzynarodowego. Przyjrzyj się reprodukcjom dzieł umieszczonych powyżej i zastanów się, co decyduje o fakcie, że jedno jest klasycznym przykładem późnego gotyku międzynarodowego, a drugie wytyczyło kierunek i poszukiwania wielkim malarzom renesansu. Porównaj oba dzieła, korzystając z zamieszonych niżej zwrotów.
wyrazisty modelunek, bogata ornamentyka, skromne, proste szaty, liryczny nastrój, skupienie się na człowieku, podziw dla piękna antyku, zainteresowanie tematyką mitologiczną, natłoczenie postaci i scen, elementy złote i srebrne, miękko spływające, bogate szaty
Cechy zauważone w dziele Pokłon Trzech Króli, typowe dla późnego malarstwa gotyku międzynarodowego:
Nowatorskie cechy zauważone we fresku Wygnanie z raju, wytyczające drogę malarstwu renesansowemu:
R17CiVXrYN0Df
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz „Madonna z Dzieciątkiem i sceny z życia Maryi”, autorstwa Fra Filippo Lippiego. Dzieło skomponowane jest w tondzie. Na pierwszym planie kompozycji ukazana została postać Marii z małym, nagim Chrystusem na kolanach, który w lewej ręce trzyma owoc granatu. W jego prawej, wyciągniętej ku matce dłoni znajduje się jedno ziarnko. Madonna została przedstawiona jako młoda dziewczyna w czerwonej, zdobnej sukni oraz zielonym płaszczu. Siedząca na bogato rzeźbionym krześle kobieta z delikatnym uśmiechem spogląda z obrazu w kierunku widza. W tle, artysta umieścił sceny z życia Marii. Po lewej stronie ukazana została scena narodzin Matki Bożej, natomiast po prawej, na wysokich schodach przedstawiono spotkanie jej rodziców: św. Anny i św. Joachima. Malarz, w kompozycji zastosował perspektywę linearną, co pogłębia wrażenie przestrzeni w obrazie. Wykonane w technice fresku dzieło utrzymane jest w wąskiej, chłodnej gamie barw z akcentami czerwieni, które rozświetlają całość kompozycji. Na ilustracji umieszczone są kolejno ponumerowane aktywne punkty, po wybraniu których wyświetlą się dodatkowe informacje: 1. Jest to jedno z pierwszych dzieł włoskiego malarstwa renesansowego, namalowane w formie tonda. 2. Na pierwszym planie przedstawiona została Madonna z Dzieciątkiem, ubrana w bogaty strój typowy dla możnych kobiet z tego okresu. Kobieta siedzi na zdobionym krześle, na kolanach trzyma Dzieciątko Jezus, które podaje jej ziarno z owocu granatu. 3. Owoc granatu - ze względu na swoje liczne nasiona - miał podwójne znaczenie symboliczne: wyrażał dziewictwo oraz zmartwychwstanie. Był także symbolem płodności i Męki Pańskiej. 4. W tle widać klasyczne wnętrze, starannie wykreślone, zgodnie z regułami perspektywy zbieżnej. Przedstawione są tam sceny biblijne z życia Maryi. Po lewej stronie widoczna jest scena narodzin Maryi, łoże otoczone jest kobietami, dwie z nich trzymają na głowie okrągły koszyk - desco da parto („naczynie narodzin”'). 5. W odległym planie przedstawione są schody, na których spotykają się rodzice Maryi – św. Anna i św. Joachim.
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz „Madonna z Dzieciątkiem i sceny z życia Maryi”, autorstwa Fra Filippo Lippiego. Dzieło skomponowane jest w tondzie. Na pierwszym planie kompozycji ukazana została postać Marii z małym, nagim Chrystusem na kolanach, który w lewej ręce trzyma owoc granatu. W jego prawej, wyciągniętej ku matce dłoni znajduje się jedno ziarnko. Madonna została przedstawiona jako młoda dziewczyna w czerwonej, zdobnej sukni oraz zielonym płaszczu. Siedząca na bogato rzeźbionym krześle kobieta z delikatnym uśmiechem spogląda z obrazu w kierunku widza. W tle, artysta umieścił sceny z życia Marii. Po lewej stronie ukazana została scena narodzin Matki Bożej, natomiast po prawej, na wysokich schodach przedstawiono spotkanie jej rodziców: św. Anny i św. Joachima. Malarz, w kompozycji zastosował perspektywę linearną, co pogłębia wrażenie przestrzeni w obrazie. Wykonane w technice fresku dzieło utrzymane jest w wąskiej, chłodnej gamie barw z akcentami czerwieni, które rozświetlają całość kompozycji. Na ilustracji umieszczone są kolejno ponumerowane aktywne punkty, po wybraniu których wyświetlą się dodatkowe informacje: 1. Jest to jedno z pierwszych dzieł włoskiego malarstwa renesansowego, namalowane w formie tonda. 2. Na pierwszym planie przedstawiona została Madonna z Dzieciątkiem, ubrana w bogaty strój typowy dla możnych kobiet z tego okresu. Kobieta siedzi na zdobionym krześle, na kolanach trzyma Dzieciątko Jezus, które podaje jej ziarno z owocu granatu. 3. Owoc granatu - ze względu na swoje liczne nasiona - miał podwójne znaczenie symboliczne: wyrażał dziewictwo oraz zmartwychwstanie. Był także symbolem płodności i Męki Pańskiej. 4. W tle widać klasyczne wnętrze, starannie wykreślone, zgodnie z regułami perspektywy zbieżnej. Przedstawione są tam sceny biblijne z życia Maryi. Po lewej stronie widoczna jest scena narodzin Maryi, łoże otoczone jest kobietami, dwie z nich trzymają na głowie okrągły koszyk - desco da parto („naczynie narodzin”'). 5. W odległym planie przedstawione są schody, na których spotykają się rodzice Maryi – św. Anna i św. Joachim.
Fra Filippo Lippi wprowadził do malarstwa typ Madonny z Dzieciątkiem odzwierciedlający ówczesny ideał młodej, pięknej kobiety. Malował ludzi rzeczywistych, z twarzami pełnymi wyrazu. Chętnie odwoływał się do XV‑wiecznych realiów, przez co jego obrazy nabierają charakteru prawie rodzajowego. Doskonale wykreślał perspektywę: gdy potrzebował więcej miejsca „rozsuwał” dowolne ściany komnaty i dodatkowo zmniejszał postaci, wykorzystując stosunki wielkości i podobieństwa figur.
Polecenie 2
Poszukaj w dowolnych źródłach trzech innych przykładów tonda renesansowego. Zapisz je. Każde dzieło opatrz metryczkąMetryczkametryczką według wzoru: autor, tytuł, rok powstania, rozmiary, miejsce w którym się znajduje (np. nazwa muzeum, zbiory prywatne), miejscowość, państwo.
Poniżej wpisz w kolejności metryczki odszukanych dzieł:
RbKXhsO2RP0Cb
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
R1D3YMOKh6k4a
Ilustracja przedstawia obraz olejny „Mona Lisa”, autorstwa Leonarda da Vinci. Dzieło ukazuje portret damy w sukni z ciemno‑zielonym gorsetem i beżowymi rękawami. Na ramiona zarzucony ma niebieski płaszcz. Ciemne, drobno pofalowane włosy z przedziałkiem pośrodku głowy okrywa czarny, przezroczysty woal. Prawa dłoń ułożona jest na lewej. Na twarzy kobiety rysuje się delikatny uśmiech. Spokojna, pełna dostojeństwa postać ukazana jest na dynamicznym tle, pełnym zakoli rzek, krętych ścieżek i ostrych szczytów pagórków. Dzieło utrzymane jest w wąskiej, ciemnej tonacji z dominacją ciepłych beżów, zieleni oraz chłodnym błękitem w tle.
Źródło: online skills, cc0.
Mona Lisa to niewątpliwie najbardziej znany portret świata. Obraz przedstawia kobietę siedzącą na krześle. Jej ramię i skrzyżowane dłonie spoczywają na oparciu. Twarz kobiety wyraża spokój, jej oczy zdają się patrzeć na widza. Nastrój obrazu budują subtelnie kładzione cienie wokół oczu i ust. Tajemniczy i delikatny uśmiech stał się przedmiotem licznych badań. W tle widnieje osobliwy, odległy pejzaż przedstawiający zamglone góry, rzekę, wijące się drogi. Artysta oprócz perspektywy linearnej, za pomocą techniki sfumatoSfumatosfumato stosuje perspektywę powietrzną, w której oddalające się przedmioty zatracają swój kontur i wyrazistość oraz błękitnieją.
Dzieło jest świadectwem wyobraźni i wiedzy, w tym wrażliwości na piękno i godność człowieka.
ROnowUHrN2xOr
Ćwiczenie 4
Wskaż cechy nowatorskich rozwiązań zastosowanych przez artystę w obrazie Mona Lisa. Możliwe odpowiedzi: 1. mistrzowskie operowanie światłem i cieniem, 2. brak konturu, 3. brak modelunku, 4. subtelne cienie wokół ust i oczu, 5. schematyczne ujęcie tła, 6. dekoracyjność tkanin, 7. perspektywa powietrzna, 8. podkreślenie konturu postaci, 9. ukazanie duchowości człowieka, 10. symboliczne operowanie światłem.
Zaznacz cechy nowatorskich rozwiązań zastosowanych przez artystę w obrazie Mona Lisa.
mistrzowskie operowanie światłem i cieniem
brak konturu
brak modelunku
subtelne cienie wokół ust i oczu
schematyczne ujęcie tła
dekoracyjność tkanin
perspektywa powietrzna
podkreślenie konturu postaci
ukazanie duchowości człowieka
symboliczne operowanie światłem
Sklepienie Kaplicy Sykstyńskiej
Jest to sklepienie zwierciadlane, mające 40 metrów długości i 13,5 metra szerokości. Prace nad sklepieniem Kaplicy Sykstyńskiej Michał Anioł rozpoczął w 1508 roku na zlecenie papieża Juliusza II. To gigantyczne malowidło przedstawia ponad sto postaci, które artysta, niemal całkowicie pozbawiony pomocników, wykonał w przeciągu czterech lat.
Freski te stanowią szczytowe osiągnięcie malarstwa epoki renesansu. Wszystkie sceny i postacie zostały wkomponowane w iluzjonistyczną architekturę. Główną treść stanowi dziewięć scen z Księgi Rodzaju, stąd na ścianach widzimy między innymi Mojżesza. Sceny zostały przedzielone przedstawieniami proroków, Sybill, przodków Chrystusa oraz postaci i epizodów ze Starego Testamentu. W najsłynniejszej scenie Stworzenie Adama możemy dostrzec ład świata stworzonego przez Boga. Na sklepieniu najokazalej prezentują się monumentalne postacie ludzkie, inspirowane antykiem, w tym tzw. ignudi czyli nadzy młodzieńcy siedzący na fikcyjnych gzymsach i podtrzymujących girlandy z liści dębowych. Przedstawienie ciała ludzkiego posłużyło artyście jako pretekst do pokazania głębokich humanistycznych i religijnych treści o uniwersalnym znaczeniu.
RvdIGBJM5atzy1
Ilustracja przedstawia fresk na sklepieniu Kaplicy Sykstyńskiej, autorstwa Michała Anioła. Na dużej przestrzeni sklepienia artysta umieścił sceny biblijne. Poszczególne motywy kompozycji wplecione zostały w namalowane iluzjonistycznie elementy architektoniczne: ornamenty, fryzy, belkowania, cokoliki oraz rzeźby. Pośrodku kompozycji przedstawiono dziewięć scen z „Księgi rodzaju”, natomiast po bokach znajdują się postacie starotestamentowych proroków oraz zapowiadające przyjście proroka, Sybille. Postacie ukazane zostały z dużym realizmem w dynamicznych, często pełnych dramatyzmu pozach. Intensywny światłocień ich sylwetek potęguje wrażenie ruchu w malowidle. Całość utrzymana jest w bogatej gamie barw, z dominacją jasnych błękitów i szarości.
Źródło: online skills, cc0.
Ćwiczenie 5
RnZLjt1pC0hI91
Ilustracja przedstawia fragment fresku ze sklepienia Kaplicy Sykstyńskiej, autorstwa Michała Anioła. W centrum horyzontalnej kompozycji znajduje się drzewo, którego pień owija ogon węża o tułowiu i głowie kobiety. Kobieta/wąż podaje lewą ręką jabłko siedzącej na skalistej ziemi po lewej stronie drzewa, Ewie. Nad Ewą stoi Adam, który przytrzymując dłońmi gałąź, próbuje nagiąć drzewo. Z prawej strony artysta namalował scenę wygnania z raju. Nad dwoma skulonymi sylwetkami kobiety i mężczyzny unosi się anioł w czerwonej szacie z mieczem w dłoni. Postacie Adama i Ewy po obu stronach kompozycji są nagie. Całość kompozycji utrzymana jest w bogatej gamie barw, z dominacją jasnych błękitów i beżów.
Źródło: online skills, cc0.
RPUJn9fFlYcpW1
Ilustracja przedstawia fresk „Wygnanie z raju”, autorstwa Masaccia. Wertykalna kompozycja ukazuje dwie nagie postacie, nad którymi unosi się ubrany w czerwoną suknię anioł z długim mieczem w prawej dłoni. Adam i Ewa zostali uchwyceni w momencie opuszczenia raju. Artysta z niezwykłym realizmem ukazał ich rozpacz i wstyd. Zgarbiony mężczyzna ukrywa w dłoniach twarz. Kobieta stara się rękami zakryć swoją nagość. Jej twarz z uchylonymi ustami wyraża ból odtrącenia. Również postać Anioła pełna jest emocji. Jego twarz wykrzywia grymas złości. Lewą ręką wskazuje kierunek, w którym mają udać się wygnańcy. Postacie stąpają po wyschniętej, pozbawionej roślinności ziemi. W lewej części obrazu ukazana została brama raju. Drugi plan stanowi błękit nieba. Dzieło utrzymane jest w wąskiej gamie ugrów, błękitów i czerwieni.
Źródło: Bernadeta Didkowska, licencja: CC0.
RDVEmYKrwYpWM
Uzupełnij tekst, który jest porównaniem dwóch różnych sposobów przedstawienia Wygnania z Raju. Oba obrazy przedstawiają „Tu uzupełnij”. Możliwe odpowiedzi: 1. stanowi centralny motyw, 2. na schematycznym tle, 3. dwudzielnym układzie fresku, 4. scenę biblijną, 5. ukazują skruchę, 6. mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, 7. widoczny jest fragment bramy, 8. nagie postacie, 9. Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden z drugiej Ziemia., 10. węża, 11. muskularne postacie, 12. anioł z mieczem odziany w czerwone szaty, obrazującą wygnanie z raju. Na jednym i drugim przedstawione są „Tu uzupełnij”. Możliwe odpowiedzi: 1. stanowi centralny motyw, 2. na schematycznym tle, 3. dwudzielnym układzie fresku, 4. scenę biblijną, 5. ukazują skruchę, 6. mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, 7. widoczny jest fragment bramy, 8. nagie postacie, 9. Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden, z drugiej Ziemia., 10. węża, 11. muskularne postacie, 12. anioł z mieczem odziany w czerwone szaty, Adama i Ewy. Tak w jednym, jak i drugim przedstawieniu, Adamowi i Ewie towarzyszy „Tu uzupełnij”. Możliwe odpowiedzi: 1. stanowi centralny motyw, 2. na schematycznym tle, 3. dwudzielnym układzie fresku, 4. scenę biblijną, 5. ukazują skruchę, 6. mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, 7. widoczny jest fragment bramy, 8. nagie postacie, 9. Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden, z drugiej Ziemia., 10. węża, 11. muskularne postacie, 12. anioł z mieczem odziany w czerwone szaty. Twarz ludzi, ich „Tu uzupełnij”. Możliwe odpowiedzi: 1. stanowi centralny motyw, 2. na schematycznym tle, 3. dwudzielnym układzie fresku, 4. scenę biblijną, 5. ukazują skruchę, 6. mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, 7. widoczny jest fragment bramy, 8. nagie postacie, 9. Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden, z drugiej Ziemia., 10. węża, 11. muskularne postacie, 12. anioł z mieczem odziany w czerwone szaty, które „Tu uzupełnij”. Możliwe odpowiedzi: 1. stanowi centralny motyw, 2. na schematycznym tle, 3. dwudzielnym układzie fresku, 4. scenę biblijną, 5. ukazują skruchę, 6. mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, 7. widoczny jest fragment bramy, 8. nagie postacie, 9. Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden, z drugiej Ziemia., 10. węża, 11. muskularne postacie, 12. anioł z mieczem odziany w czerwone szaty, i przerażenie. W przedstawieniu Masaccia „Tu uzupełnij”. Możliwe odpowiedzi: 1. stanowi centralny motyw, 2. na schematycznym tle, 3. dwudzielnym układzie fresku, 4. scenę biblijną, 5. ukazują skruchę, 6. mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, 7. widoczny jest fragment bramy, 8. nagie postacie, 9. Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden, z drugiej Ziemia., 10. węża, 11. muskularne postacie, 12. anioł z mieczem odziany w czerwone szaty raju, a ludzie ukazani są „Tu uzupełnij”. Możliwe odpowiedzi: 1. stanowi centralny motyw, 2. na schematycznym tle, 3. dwudzielnym układzie fresku, 4. scenę biblijną, 5. ukazują skruchę, 6. mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, 7. widoczny jest fragment bramy, 8. nagie postacie, 9. Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden, z drugiej Ziemia., 10. węża, 11. muskularne postacie, 12. anioł z mieczem odziany w czerwone szaty. Natomiast Michał Anioł przedstawia „Tu uzupełnij”. Możliwe odpowiedzi: 1. stanowi centralny motyw, 2. na schematycznym tle, 3. dwudzielnym układzie fresku, 4. scenę biblijną, 5. ukazują skruchę, 6. mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, 7. widoczny jest fragment bramy, 8. nagie postacie, 9. Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden, z drugiej Ziemia., 10. węża, 11. muskularne postacie, 12. anioł z mieczem odziany w czerwone szaty, na „Tu uzupełnij”. Możliwe odpowiedzi: 1. stanowi centralny motyw, 2. na schematycznym tle, 3. dwudzielnym układzie fresku, 4. scenę biblijną, 5. ukazują skruchę, 6. mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, 7. widoczny jest fragment bramy, 8. nagie postacie, 9. Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden z drugiej Ziemia., 10. węża, 11. muskularne postacie, 12. anioł z mieczem odziany w czerwone szaty. „Tu uzupełnij”. Możliwe odpowiedzi: 1. stanowi centralny motyw, 2. na schematycznym tle, 3. dwudzielnym układzie fresku, 4. scenę biblijną, 5. ukazują skruchę, 6. mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, 7. widoczny jest fragment bramy, 8. nagie postacie, 9. Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden, z drugiej Ziemia., 10. węża, 11. muskularne postacie, 12. anioł z mieczem odziany w czerwone szaty. Drzewo, które „Tu uzupełnij”. Możliwe odpowiedzi: 1. stanowi centralny motyw, 2. na schematycznym tle, 3. dwudzielnym układzie fresku, 4. scenę biblijną, 5. ukazują skruchę, 6. mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, 7. widoczny jest fragment bramy, 8. nagie postacie, 9. Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden, z drugiej Ziemia., 10. węża, 11. muskularne postacie, 12. anioł z mieczem odziany w czerwone szaty, kompozycji, oplecione jest postacią „Tu uzupełnij”. Możliwe odpowiedzi: 1. stanowi centralny motyw, 2. na schematycznym tle, 3. dwudzielnym układzie fresku, 4. scenę biblijną, 5. ukazują skruchę, 6. mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, 7. widoczny jest fragment bramy, 8. nagie postacie, 9. Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden, z drugiej Ziemia., 10. węża, 11. muskularne postacie, 12. anioł z mieczem odziany w czerwone szaty.
Uzupełnij tekst, który jest porównaniem dwóch różnych sposobów przedstawienia Wygnania z Raju. Oba obrazy przedstawiają „Tu uzupełnij”. Możliwe odpowiedzi: 1. stanowi centralny motyw, 2. na schematycznym tle, 3. dwudzielnym układzie fresku, 4. scenę biblijną, 5. ukazują skruchę, 6. mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, 7. widoczny jest fragment bramy, 8. nagie postacie, 9. Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden z drugiej Ziemia., 10. węża, 11. muskularne postacie, 12. anioł z mieczem odziany w czerwone szaty, obrazującą wygnanie z raju. Na jednym i drugim przedstawione są „Tu uzupełnij”. Możliwe odpowiedzi: 1. stanowi centralny motyw, 2. na schematycznym tle, 3. dwudzielnym układzie fresku, 4. scenę biblijną, 5. ukazują skruchę, 6. mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, 7. widoczny jest fragment bramy, 8. nagie postacie, 9. Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden, z drugiej Ziemia., 10. węża, 11. muskularne postacie, 12. anioł z mieczem odziany w czerwone szaty, Adama i Ewy. Tak w jednym, jak i drugim przedstawieniu, Adamowi i Ewie towarzyszy „Tu uzupełnij”. Możliwe odpowiedzi: 1. stanowi centralny motyw, 2. na schematycznym tle, 3. dwudzielnym układzie fresku, 4. scenę biblijną, 5. ukazują skruchę, 6. mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, 7. widoczny jest fragment bramy, 8. nagie postacie, 9. Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden, z drugiej Ziemia., 10. węża, 11. muskularne postacie, 12. anioł z mieczem odziany w czerwone szaty. Twarz ludzi, ich „Tu uzupełnij”. Możliwe odpowiedzi: 1. stanowi centralny motyw, 2. na schematycznym tle, 3. dwudzielnym układzie fresku, 4. scenę biblijną, 5. ukazują skruchę, 6. mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, 7. widoczny jest fragment bramy, 8. nagie postacie, 9. Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden, z drugiej Ziemia., 10. węża, 11. muskularne postacie, 12. anioł z mieczem odziany w czerwone szaty, które „Tu uzupełnij”. Możliwe odpowiedzi: 1. stanowi centralny motyw, 2. na schematycznym tle, 3. dwudzielnym układzie fresku, 4. scenę biblijną, 5. ukazują skruchę, 6. mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, 7. widoczny jest fragment bramy, 8. nagie postacie, 9. Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden, z drugiej Ziemia., 10. węża, 11. muskularne postacie, 12. anioł z mieczem odziany w czerwone szaty, i przerażenie. W przedstawieniu Masaccia „Tu uzupełnij”. Możliwe odpowiedzi: 1. stanowi centralny motyw, 2. na schematycznym tle, 3. dwudzielnym układzie fresku, 4. scenę biblijną, 5. ukazują skruchę, 6. mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, 7. widoczny jest fragment bramy, 8. nagie postacie, 9. Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden, z drugiej Ziemia., 10. węża, 11. muskularne postacie, 12. anioł z mieczem odziany w czerwone szaty raju, a ludzie ukazani są „Tu uzupełnij”. Możliwe odpowiedzi: 1. stanowi centralny motyw, 2. na schematycznym tle, 3. dwudzielnym układzie fresku, 4. scenę biblijną, 5. ukazują skruchę, 6. mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, 7. widoczny jest fragment bramy, 8. nagie postacie, 9. Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden, z drugiej Ziemia., 10. węża, 11. muskularne postacie, 12. anioł z mieczem odziany w czerwone szaty. Natomiast Michał Anioł przedstawia „Tu uzupełnij”. Możliwe odpowiedzi: 1. stanowi centralny motyw, 2. na schematycznym tle, 3. dwudzielnym układzie fresku, 4. scenę biblijną, 5. ukazują skruchę, 6. mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, 7. widoczny jest fragment bramy, 8. nagie postacie, 9. Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden, z drugiej Ziemia., 10. węża, 11. muskularne postacie, 12. anioł z mieczem odziany w czerwone szaty, na „Tu uzupełnij”. Możliwe odpowiedzi: 1. stanowi centralny motyw, 2. na schematycznym tle, 3. dwudzielnym układzie fresku, 4. scenę biblijną, 5. ukazują skruchę, 6. mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, 7. widoczny jest fragment bramy, 8. nagie postacie, 9. Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden z drugiej Ziemia., 10. węża, 11. muskularne postacie, 12. anioł z mieczem odziany w czerwone szaty. „Tu uzupełnij”. Możliwe odpowiedzi: 1. stanowi centralny motyw, 2. na schematycznym tle, 3. dwudzielnym układzie fresku, 4. scenę biblijną, 5. ukazują skruchę, 6. mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, 7. widoczny jest fragment bramy, 8. nagie postacie, 9. Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden, z drugiej Ziemia., 10. węża, 11. muskularne postacie, 12. anioł z mieczem odziany w czerwone szaty. Drzewo, które „Tu uzupełnij”. Możliwe odpowiedzi: 1. stanowi centralny motyw, 2. na schematycznym tle, 3. dwudzielnym układzie fresku, 4. scenę biblijną, 5. ukazują skruchę, 6. mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, 7. widoczny jest fragment bramy, 8. nagie postacie, 9. Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden, z drugiej Ziemia., 10. węża, 11. muskularne postacie, 12. anioł z mieczem odziany w czerwone szaty, kompozycji, oplecione jest postacią „Tu uzupełnij”. Możliwe odpowiedzi: 1. stanowi centralny motyw, 2. na schematycznym tle, 3. dwudzielnym układzie fresku, 4. scenę biblijną, 5. ukazują skruchę, 6. mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, 7. widoczny jest fragment bramy, 8. nagie postacie, 9. Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden, z drugiej Ziemia., 10. węża, 11. muskularne postacie, 12. anioł z mieczem odziany w czerwone szaty.
Uzupełnij tekst, który jest porównaniem dwóch różnych sposobów przedstawienia Wygnania z Raju. Wykorzystaj znajdujące się pod nim wyrażenia.
węża, na schematycznym tle, scenę biblijną, nagie postacie, anioł z mieczem odziany w czerwone szaty, dwudzielnym układzie fresku, stanowi centralny motyw, ukazują skruchę, mimika i gest wyrażają głębokie uczucia, widoczny jest fragment bramy, muskularne postacie, Z jednej strony kompozycji tłem jest Eden z drugiej Ziemia.
Oba obrazy przedstawiają .......................................................................................................................... obrazującą wygnanie z raju. Na jednym i drugim przedstawione są .......................................................................................................................... Adama i Ewy. Tak w jednym, jak i drugim przedstawieniu, Adamowi i Ewie towarzyszy ........................................................................................................................... Twarz ludzi, ich .........................................................................................................................., które .......................................................................................................................... i przerażenie. W przedstawieniu Masaccia .......................................................................................................................... raju, a ludzie ukazani są ........................................................................................................................... Natomiast Michał Anioł przedstawia .......................................................................................................................... na ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... Drzewo, które .......................................................................................................................... kompozycji,oplecione jest postacią ...........................................................................................................................
RBARk6ZcCDL8p1
Ilustracja przedstawia fragment fresku „Sąd Ostateczny” w Kaplicy Sykstyńskiej, autorstwa Michała Anioła. Wielopostaciowe malowidło ma formę pionowego prostokąta. Pośrodku kompozycji ukazana została dynamiczna postać nagiego Chrystusa z uniesioną do góry lewą ręką. Z jego prawej strony znajduje się odwrócona Maria. Wokół nich zatacza krąg grupa postaci. Nad nimi przedstawieni są Aniołowie z atrybutami męki Pańskiej. Natomiast poniżej grupy z Chrystusem i Marią, pas postaci o skomplikowanych układach ciał. Wszystkie grupy przedstawione są na tle błękitnego nieba. Niektóre osoby znajdują się w powietrzu, inne na chmurach. W dolnej części, na tle krajobrazu, kolejna grupa osób z Charonem w łodzi. Ukazane na obrazie postacie odznaczają się dużym realizmem przedstawienia. Ich ciała ustawione są w dynamicznych, pełnych dramatyzmu pozach. Całość utrzymana jest w bogatej gamie barw, z dominacją błękitu nieba.
Źródło: online skills, cc0.
Prawie 25 lat po ukończeniu sklepienia Kaplicy Sykstyńskiej, na zlecenie papieża Pawła III, 61‑letni Michał Anioł wykonał na ścianie zachodniej fresk Sąd Ostateczny.
Tym razem artysta całkowicie zrezygnował z wszelkich elementów architektonicznych i geometrycznych. Całą kompozycję wypełnia nadnaturalnej wielkości kłębowisko ciał. W centrum umieszczona została dominująca postać olbrzymiego, muskularnego, młodego Chrystusa, w otoczeniu świętych i innych mieszkańców nieba. Chrystus ukazany jest jako srogi sędzia. Po jego prawej stronie znajdują się dusze potępionych strącane do piekła. We fresku malarz nie wprowadził granicy pomiędzy zbawionymi a potępionymi – całość przepełnia poczucie grozy i tragizmu. W dziele tym wyraźnie widać elementy przejęte z mitologii: Chrystus przypomina Jowisza, w dole widoczny jest Styks, Charon i Minos a diabły wyglądają jak antyczne fauny. Tylko Maria u boku Chrystusa jest ubrana, pozostałe postacie są bardzo cielesne i prawie nagie. Jest to wyraźna synteza pierwiastków chrześcijańskich i antycznych. W kompozycji nie widzimy już charakterystycznych dla renesansu: harmonii, jasności i geometrycznego porządku, co wyraźnie jest zapowiedzią nadejścia nowego stylu w sztuce.
RtPy014FrJhVO
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz olejny „Madonna Sykstyńska”, autorstwa Rafaela Santi. Zamknięta, wertykalna kompozycja ukazuje postać Marii z nagim dzieciątkiem na rękach. Matka Boża namalowana została jako młoda kobieta w czerwonej sukni okrytej niebieskim płaszczem. Ciężka, brązowa chusta skrywa długie, ciemne włosy. Madonna delikatnie stąpa bosymi stopami po miękkich, białych obłoczkach. Po obu stronach świętej pary znajdują się dwie postacie. Z lewej artysta namalował starszego mężczyznę z siwą brodą, ubranego w białą sukmanę i pomarańczowy, ciężki płaszcz, ozdobiony delikatnym wzorem. Jest to św. Sykstus. Po prawej stronie Madonny przyklękła św. Barbara w zielonej sukni z bufiastymi, czerwonymi rękawami. Poniżej ukazanych postaci znajdują się dwa małe aniołki, które w zamyśleniu oparły się o krawędź obrazu. Górną partię kompozycji zamykają namalowane po obu stronach dwie podwieszone, zielone kotary. Tło stanowi jasne, świetliste niebo, z którego płaszczyzny wyłaniają się białe, ledwo widoczne dziecięce twarze aniołków. Układ sylwetek postaci oraz struktura rozwianych fałd szat nadają dynamiki na pozór spokojnej scenie. Dzieło utrzymana jest w bogatej, ciepłej gamie barw. Na ilustracji umieszczone są kolejno ponumerowane, aktywne punkty, po wybraniu których wyświetlą się dodatkowe informacje: 1. W centrum obrazu znajduje się tytułowa Madonna z Dzieciątkiem. Po lewej stronie stoi św. Sykstus II (papież - męczennik), którego atrybutem jest tiara umieszczona w lewym dolnym rogu obrazu. Jest to jednocześnie portret papieża Juliusza II. 2. Po prawej stronie klęczy św. Barbara, której atrybutem jest wieża. 3. Pod stopami wszystkich osób są chmury. Tylko aniołki opierają się na materialnej krawędzi, na której położona jest tiara. Przedstawiona krawędź to prawdopodobnie fragment grobowca Juliusza II. 4. Teatralność sceny podkreślają zielone kotary, namalowane tak, jakby artysta ukazywał fragment nieba, gdzie z chmur wyłaniają się ledwo widoczne anielskie głowy. 5. Interesująca jest relacja wzrokowa pomiędzy poszczególnymi postaciami. Znajdujące się na pierwszym planie dwa aniołki patrzą w kierunku św. Barbary, adorujący wraz z nią św. Sykstus patrzy na Marię i Chrystusa, natomiast Maria z Dzieciątkiem z tajemniczym wyrazem twarzy spoglądają na widza.
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz olejny „Madonna Sykstyńska”, autorstwa Rafaela Santi. Zamknięta, wertykalna kompozycja ukazuje postać Marii z nagim dzieciątkiem na rękach. Matka Boża namalowana została jako młoda kobieta w czerwonej sukni okrytej niebieskim płaszczem. Ciężka, brązowa chusta skrywa długie, ciemne włosy. Madonna delikatnie stąpa bosymi stopami po miękkich, białych obłoczkach. Po obu stronach świętej pary znajdują się dwie postacie. Z lewej artysta namalował starszego mężczyznę z siwą brodą, ubranego w białą sukmanę i pomarańczowy, ciężki płaszcz, ozdobiony delikatnym wzorem. Jest to św. Sykstus. Po prawej stronie Madonny przyklękła św. Barbara w zielonej sukni z bufiastymi, czerwonymi rękawami. Poniżej ukazanych postaci znajdują się dwa małe aniołki, które w zamyśleniu oparły się o krawędź obrazu. Górną partię kompozycji zamykają namalowane po obu stronach dwie podwieszone, zielone kotary. Tło stanowi jasne, świetliste niebo, z którego płaszczyzny wyłaniają się białe, ledwo widoczne dziecięce twarze aniołków. Układ sylwetek postaci oraz struktura rozwianych fałd szat nadają dynamiki na pozór spokojnej scenie. Dzieło utrzymana jest w bogatej, ciepłej gamie barw. Na ilustracji umieszczone są kolejno ponumerowane, aktywne punkty, po wybraniu których wyświetlą się dodatkowe informacje: 1. W centrum obrazu znajduje się tytułowa Madonna z Dzieciątkiem. Po lewej stronie stoi św. Sykstus II (papież - męczennik), którego atrybutem jest tiara umieszczona w lewym dolnym rogu obrazu. Jest to jednocześnie portret papieża Juliusza II. 2. Po prawej stronie klęczy św. Barbara, której atrybutem jest wieża. 3. Pod stopami wszystkich osób są chmury. Tylko aniołki opierają się na materialnej krawędzi, na której położona jest tiara. Przedstawiona krawędź to prawdopodobnie fragment grobowca Juliusza II. 4. Teatralność sceny podkreślają zielone kotary, namalowane tak, jakby artysta ukazywał fragment nieba, gdzie z chmur wyłaniają się ledwo widoczne anielskie głowy. 5. Interesująca jest relacja wzrokowa pomiędzy poszczególnymi postaciami. Znajdujące się na pierwszym planie dwa aniołki patrzą w kierunku św. Barbary, adorujący wraz z nią św. Sykstus patrzy na Marię i Chrystusa, natomiast Maria z Dzieciątkiem z tajemniczym wyrazem twarzy spoglądają na widza.
Dzieło namalował Rafael Santi w latach 1513‑1514. Był to obraz ołtarzowy wykonany na zamówienie papieża Juliusza II do klasztoru San Sisto w Piacenzie. W XVIII w. kupił go elektor saski i król Polski August II Mocny, który przewiózł dzieło do Drezna.
Rafael uzyskał harmonijną, lecz niepozbawioną dynamiki kompozycję swobodnie poruszających się postaci. Ich opływające, poruszone wiatrem, kontrastowe szaty, podkreślają cielistość, jednocześnie eksponując wzniosłość i ulotność sceny.
R1D5maq6OCfhA
Ćwiczenie 6
Przypomnij sobie, czym jest atrybut.
Przypomnij sobie, czym jest atrybut.
Przypomnij sobie, czym jest atrybut, a następnie odszukaj i zaznacz na obrazie Rafaela atrybut św. Barbary.
□
□
□
RYCZRUldOKe2G
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz olejny „Koncert wiejski”, autorstwa Tycjana. Zamknięta kompozycja ukazuje sielską scenę, w której centrum, na tle pejzażu ukazani zostali dwaj siedzący młodzieńcy oraz dwie nagie kobiety. Grająca na lutni, długowłosa postać młodego mężczyzny po lewej stronie obrazu, ubrana jest w bogaty strój dworski z czerwonymi bufiastymi rękawami. Wystająca spod draperii stroju, zgięta noga odziana jest w szaro-białą pończochę. Na głowie ma założony bordowy kapelusik. Młodzieniec po prawej stronie, o zmierzwionych, kręconych włosach, ubrany jest skromniej, w brązowy kaftan. Przed mężczyznami, tyłem do widza siedzi naga nimfa z fletem w dłoni. Druga postać kobiety stoi po lewej stronie kompozycji. Prawą ręką opiera się o brzeg studni, natomiast w lewej trzyma szklany dzban z wodą. Lewe biodro oraz nogi okryte ma białą draperią. Ciała kobiet poprzez miękki modelunek stają się z jednej strony efemeryczne, z drugiej zaś mocno zmysłowe i prawdziwe. Mężczyźni nie zwracają na nie uwagi, zajęci są rozmową. Scena ukazana jest na tle pofalowanego krajobrazu z drzewami i nielicznymi zabudowaniami wiejskimi. Po prawej stronie, w oddali malarz umieścił małą scenkę z postacią wieśniaka, przed którym stoi biała koza. Nad pejzażem rozpościera się zachmurzone, szaro-niebieskie niebo. Artysta z dużą precyzją i dbałością o detal oddał każdy szczegół ukazanej na obrazie natury. Dzieło utrzymane jest w wąskiej, ciepłej gamie beżów i zieleni z akcentem czerwieni stroju siedzącego w centrum młodzieńca. Na ilustracji umieszczone są kolejno ponumerowane aktywne punkty, po wybraniu których wyświetlą się dodatkowe informacje: 1. Omawiany obraz zaliczamy do tzw. fête champêtre (fr. święto wiejskie). 2. Na tle idyllicznego krajobrazu, scalonego mistrzowsko rozłożonym światłem, w centrum obrazu widać dwóch ubranych mężczyzn. Towarzyszą im nagie kobiety, z których jedna trzyma flet, a druga wylewa wodę z dzbana. Mężczyźni zajęci są rozmową lub śpiewem i nie zwracają uwagi na obecność kobiet. Mimo bliskości i przedstawienia postaci w tym samym planie wydaje się, że stanowią zupełnie inne światy. 3. Ciała kobiet poprzez miękki modelunek stają się z jednej strony efemeryczne, z drugiej zaś mocno zmysłowe i prawdziwe. Najbardziej popularną interpretacją tej nietypowej sceny jest ta, która mówi, że owe kobiety to niewidoczne dla mężczyzn nimfy.
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz olejny „Koncert wiejski”, autorstwa Tycjana. Zamknięta kompozycja ukazuje sielską scenę, w której centrum, na tle pejzażu ukazani zostali dwaj siedzący młodzieńcy oraz dwie nagie kobiety. Grająca na lutni, długowłosa postać młodego mężczyzny po lewej stronie obrazu, ubrana jest w bogaty strój dworski z czerwonymi bufiastymi rękawami. Wystająca spod draperii stroju, zgięta noga odziana jest w szaro-białą pończochę. Na głowie ma założony bordowy kapelusik. Młodzieniec po prawej stronie, o zmierzwionych, kręconych włosach, ubrany jest skromniej, w brązowy kaftan. Przed mężczyznami, tyłem do widza siedzi naga nimfa z fletem w dłoni. Druga postać kobiety stoi po lewej stronie kompozycji. Prawą ręką opiera się o brzeg studni, natomiast w lewej trzyma szklany dzban z wodą. Lewe biodro oraz nogi okryte ma białą draperią. Ciała kobiet poprzez miękki modelunek stają się z jednej strony efemeryczne, z drugiej zaś mocno zmysłowe i prawdziwe. Mężczyźni nie zwracają na nie uwagi, zajęci są rozmową. Scena ukazana jest na tle pofalowanego krajobrazu z drzewami i nielicznymi zabudowaniami wiejskimi. Po prawej stronie, w oddali malarz umieścił małą scenkę z postacią wieśniaka, przed którym stoi biała koza. Nad pejzażem rozpościera się zachmurzone, szaro-niebieskie niebo. Artysta z dużą precyzją i dbałością o detal oddał każdy szczegół ukazanej na obrazie natury. Dzieło utrzymane jest w wąskiej, ciepłej gamie beżów i zieleni z akcentem czerwieni stroju siedzącego w centrum młodzieńca. Na ilustracji umieszczone są kolejno ponumerowane aktywne punkty, po wybraniu których wyświetlą się dodatkowe informacje: 1. Omawiany obraz zaliczamy do tzw. fête champêtre (fr. święto wiejskie). 2. Na tle idyllicznego krajobrazu, scalonego mistrzowsko rozłożonym światłem, w centrum obrazu widać dwóch ubranych mężczyzn. Towarzyszą im nagie kobiety, z których jedna trzyma flet, a druga wylewa wodę z dzbana. Mężczyźni zajęci są rozmową lub śpiewem i nie zwracają uwagi na obecność kobiet. Mimo bliskości i przedstawienia postaci w tym samym planie wydaje się, że stanowią zupełnie inne światy. 3. Ciała kobiet poprzez miękki modelunek stają się z jednej strony efemeryczne, z drugiej zaś mocno zmysłowe i prawdziwe. Najbardziej popularną interpretacją tej nietypowej sceny jest ta, która mówi, że owe kobiety to niewidoczne dla mężczyzn nimfy.
Giorgione, obok Veronese’a, Tintoretta i Tycjana należy do tzw. szkoły weneckiej, której malarzy w sposób szczególny interesowała barwa, światło, pejzaż. Malowali na płótnie i stosowali zróżnicowane techniki malarskie od laserunkówLaseruneklaserunków po impastoImpastoimpasto. Najczęściej odwoływali się do perspektywy powietrznej, perspektywy malarskiejPerspektywa barwna (malarska)perspektywy malarskiej, zwaną też barwną.
Autorstwo obrazu Koncert wiejski jest niejednoznaczne – bywa uznawane za ostatnie dzieło Giorgiona lub pierwsze Tycjana. Przyjmuje się także, że mogło być rozpoczęte przez Giorgiona a skończone przez Tycjana, ponieważ obydwaj wywodzili się z tej samej pracowni, a przedwczesna śmierć Giorgiona sprawiła, że jego obrazy kończył młodszy Tycjan. Współczesne badania rentgenograficzne uwiarygodniają autorstwo Giorgiona.
Polecenie 3
Zapoznaj się z obrazami, przeczytaj metryczki i wypisz poniżej cechy świadczące o inspirowaniu się Maneta obrazem Giorgione.
R1YBh8b7CVSlU
Ilustracja przedstawia obraz olejny „Koncert wiejski” autorstwa Tycjana. Zamknięta kompozycja ukazuje sielską scenę, w której centrum, na tle pejzażu ukazani zostali dwaj siedzący młodzieńcy oraz dwie nagie kobiety. Grająca na lutni, długowłosa postać młodego mężczyzny po lewej stronie obrazu, ubrana jest w bogaty strój dworski z czerwonymi bufiastymi rękawami. Wystająca spod draperii stroju, zgięta noga odziana jest w szaro-białą pończochę. Na głowie ma założony bordowy kapelusik. Młodzieniec po prawej stronie, o zmierzwionych, kręconych włosach, ubrany jest skromniej, w brązowy kaftan. Przed mężczyznami, tyłem do widza siedzi naga nimfa z fletem w dłoni. Druga postać kobiety stoi po lewej stronie kompozycji. Prawą ręką opiera się o brzeg studni, natomiast w lewej trzyma szklany dzban z wodą. Lewe biodro oraz nogi okryte ma białą draperią. Ciała kobiet poprzez miękki modelunek stają się z jednej strony efemeryczne, z drugiej zaś mocno zmysłowe i prawdziwe. Mężczyźni nie zwracają na nie uwagi, zajęci są rozmową. Scena ukazana jest na tle pofalowanego krajobrazu z drzewami i nielicznymi zabudowaniami wiejskimi. Po prawej stronie, w oddali malarz umieścił małą scenkę z postacią wieśniaka, przed którym stoi biała koza. Nad pejzażem rozpościera się zachmurzone, szaro-niebieskie niebo. Artysta z dużą precyzją i dbałością o detal oddał każdy szczegół ukazanej na obrazie natury. Dzieło utrzymane jest w wąskiej, ciepłej gamie beżów i zieleni z akcentem czerwieni stroju siedzącego w centrum młodzieńca.
Ilustracja przedstawia obraz „Śniadanie na trawie”, autorstwa Édouarda Maneta. W centrum horyzontalnej kompozycji ukazani zostali dwaj mężczyźni oraz naga kobieta, siedzący na leśnej polanie. Elegancko ubrani mężczyźni w czarnych frakach i jasnych spodniach, zajęci są rozmową. Zupełnie nie zwracają uwagi na siedzącą obok nich kobietę. Ona również nie jest nimi zainteresowana. Z lekkim uśmiechem spogląda w stronę odbiorcy dzieła. Prawą rękę opiera na kolanie, podpierając dłonią brodę. Mężczyzna siedzący z prawej strony ma na głowie czapkę. W prawej ręce trzyma laskę. Lewą dłoń ma skierowaną w kierunku mężczyzny, siedzącego obok. Po prawej stronie kobiety znajduje się kosz z jedzeniem i rozrzucone ubrania. W oddali widoczna jest zanurzona do kolan w rzece nimfa, ubrana w długą, białą suknię. Ciemnowłosa kobieta schyla się ku tafli wody. Dzieło utrzymane jest w ciemnej, chłodnej gamie barw z dominacją zieleni. Wyraźnym akcentem w kompozycji jest jasna plama nagiego ciała siedzącej kobiety.
R1L6TXgHTTHgE
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
R4lv1PLg7cfYr
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz olejny „Portret małżonków Arnolfinich”, autorstwa Jana van Eycka. Dzieło ukazuje ceremonię przysięgi małżeńskiej. We wnętrzu pokoju stoi młoda para. Mężczyzna, stojący po lewej stronie ubrany jest w długi, ciemny płaszcz podszyty brązowym futrem. Na głowie ma duży kapelusz. Prawą rękę unosi do góry w geście przysięgi, natomiast w lewej trzyma dłoń stojącej obok kobiety. Narzeczona ubrana jest w długą, zieloną, drobno pofałdowaną suknię z niebieskimi rękawami. Jej głowę okrywa wykończona koronką, biała chusta. Z łagodnością spogląda na poważną twarz mężczyzny składającego przysięgę. W tle znajduje się wnętrze o szarych ścianach i drewnianej podłodze. Z okna po lewej stronie wpada do pokoju światło. Po prawej ukazane jest duże, czerwone łoże z baldachimem. Z sufitu zwisa ozdobny, wieloramienny żyrandol z brązu. Na ścianie, pomiędzy małżonkami umieszczone zostało wypukłe lustro, w którym odbija się młoda para wraz ze świadkami. Na dole obrazu artysta namalował małego, kudłatego pieska oraz parę drewnianych chodaków. Na ilustracji umieszczone są kolejno ponumerowane aktywne punkty, po wybraniu których wyświetlą się dodatkowe informacje: 1. Bogate szaty sportretowanych małżonków podkreślają ich status społeczny. Mężczyzna stoi po lewej stronie obrazu, a w tle widoczne jest okno, które otwiera się na świat zewnętrzny. 2. Po prawej stronie kompozycji stoi brzemienna kobieta, kojarzona z wewnętrznym światem „ogniska domowego”. Kobieta, w geście oddania, kładzie swoją rękę na lewą rękę męża. Drugą dłoń mężczyzna unosi w geście przysięgi. 3. W siedmioramiennym świeczniku płonie tylko jedna świeca, symbolizująca wszechobecność Boga. W tym miejscu widoczna też jest inskrypcja: Jan van Eyck tu był, 1434 (Johannes de eyck fuit hic). 4. Pod inskrypcją znajduje się lustro, w którym odbija się niewidoczna dla oglądającego część pomieszczenia wraz z trzema osobami, będącymi świadkami przedstawionych zaślubin. Jedną z postaci jest sam mistrz Jan van Eyck. Medaliony umieszczone w ramie lustra przedstawiają sceny Męki Pańskiej. Lustro bez skazy to symbol Marii związany z niepokalanym poczęciem i czystością. 5. Miotła - symbol pracy. 6. Pies symbolizuje wierność. 7. Obok psa leżą zdjęte buty mężczyzny, co może być oznaką uszanowania ceremonii zaślubin.
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz olejny „Portret małżonków Arnolfinich”, autorstwa Jana van Eycka. Dzieło ukazuje ceremonię przysięgi małżeńskiej. We wnętrzu pokoju stoi młoda para. Mężczyzna, stojący po lewej stronie ubrany jest w długi, ciemny płaszcz podszyty brązowym futrem. Na głowie ma duży kapelusz. Prawą rękę unosi do góry w geście przysięgi, natomiast w lewej trzyma dłoń stojącej obok kobiety. Narzeczona ubrana jest w długą, zieloną, drobno pofałdowaną suknię z niebieskimi rękawami. Jej głowę okrywa wykończona koronką, biała chusta. Z łagodnością spogląda na poważną twarz mężczyzny składającego przysięgę. W tle znajduje się wnętrze o szarych ścianach i drewnianej podłodze. Z okna po lewej stronie wpada do pokoju światło. Po prawej ukazane jest duże, czerwone łoże z baldachimem. Z sufitu zwisa ozdobny, wieloramienny żyrandol z brązu. Na ścianie, pomiędzy małżonkami umieszczone zostało wypukłe lustro, w którym odbija się młoda para wraz ze świadkami. Na dole obrazu artysta namalował małego, kudłatego pieska oraz parę drewnianych chodaków. Na ilustracji umieszczone są kolejno ponumerowane aktywne punkty, po wybraniu których wyświetlą się dodatkowe informacje: 1. Bogate szaty sportretowanych małżonków podkreślają ich status społeczny. Mężczyzna stoi po lewej stronie obrazu, a w tle widoczne jest okno, które otwiera się na świat zewnętrzny. 2. Po prawej stronie kompozycji stoi brzemienna kobieta, kojarzona z wewnętrznym światem „ogniska domowego”. Kobieta, w geście oddania, kładzie swoją rękę na lewą rękę męża. Drugą dłoń mężczyzna unosi w geście przysięgi. 3. W siedmioramiennym świeczniku płonie tylko jedna świeca, symbolizująca wszechobecność Boga. W tym miejscu widoczna też jest inskrypcja: Jan van Eyck tu był, 1434 (Johannes de eyck fuit hic). 4. Pod inskrypcją znajduje się lustro, w którym odbija się niewidoczna dla oglądającego część pomieszczenia wraz z trzema osobami, będącymi świadkami przedstawionych zaślubin. Jedną z postaci jest sam mistrz Jan van Eyck. Medaliony umieszczone w ramie lustra przedstawiają sceny Męki Pańskiej. Lustro bez skazy to symbol Marii związany z niepokalanym poczęciem i czystością. 5. Miotła - symbol pracy. 6. Pies symbolizuje wierność. 7. Obok psa leżą zdjęte buty mężczyzny, co może być oznaką uszanowania ceremonii zaślubin.
Obraz Jana van Eycka Portret małżonków Arnolfinich jest jednym z najważniejszych dzieł niderlandzkiego malarstwa portretowego. Przedstawia podwójny portret ukazujący moment zaślubin kupca i jego żony. Mistrzowskie zastosowanie przez malarza techniki olejnej umożliwiło wierne odtwarzanie detali i oddanie iluzji faktury oraz operowanie światłocieniem. Mimo iż artysta nie znał zasad perspektywy linearnej, dzięki wnikliwej obserwacji malowanego pomieszczenia uzyskał efekt bardzo zbliżony do odkrycia Brunelleschiego.
R1KGWbqYaYg7M
Ćwiczenie 7
Czy potrafisz określić klucz, według którego obrazy zostały wskazane jako kamienie milowe malarstwa renesansowego? Podane hasła przyporządkuj do dzieł tak, aby przy każdym tytule znalazła się przynajmniej jedna nowatorska cecha, charakteryzująca dane przedstawienie malarskie. Masaccio Trójca święta Możliwe odpowiedzi: 1. nawiązanie do antyku, 2. jedno z pierwszych tond renesansowych, 3. zastosowanie w malarstwie aktu, 4. wprowadzona perspektywa powietrzna, 5. po raz pierwszy zastosowano perspektywę linearną Masaccio Wygnanie z raju Możliwe odpowiedzi: 1. nawiązanie do antyku, 2. jedno z pierwszych tond renesansowych, 3. zastosowanie w malarstwie aktu, 4. wprowadzona perspektywa powietrzna, 5. po raz pierwszy zastosowano perspektywę linearną Fra Filippo Lippi Madonna z Dzieciątkiem i sceny z życia Maryi Możliwe odpowiedzi: 1. nawiązanie do antyku, 2. jedno z pierwszych tond renesansowych, 3. zastosowanie w malarstwie aktu, 4. wprowadzona perspektywa powietrzna, 5. po raz pierwszy zastosowano perspektywę linearną Leonardo da Vinci Mona Lisa Możliwe odpowiedzi: 1. nawiązanie do antyku, 2. jedno z pierwszych tond renesansowych, 3. zastosowanie w malarstwie aktu, 4. wprowadzona perspektywa powietrzna, 5. po raz pierwszy zastosowano perspektywę linearną Michał Anioł Sklepienie Kaplicy Sykstyńskiej Możliwe odpowiedzi: 1. nawiązanie do antyku, 2. jedno z pierwszych tond renesansowych, 3. zastosowanie w malarstwie aktu, 4. wprowadzona perspektywa powietrzna, 5. po raz pierwszy zastosowano perspektywę linearną.
Czy potrafisz określić klucz, według którego obrazy zostały wskazane jako kamienie milowe malarstwa renesansowego? Podane hasła przyporządkuj do dzieł tak, aby przy każdym tytule znalazła się przynajmniej jedna nowatorska cecha, charakteryzująca dane przedstawienie malarskie. Masaccio Trójca święta Możliwe odpowiedzi: 1. nawiązanie do antyku, 2. jedno z pierwszych tond renesansowych, 3. zastosowanie w malarstwie aktu, 4. wprowadzona perspektywa powietrzna, 5. po raz pierwszy zastosowano perspektywę linearną Masaccio Wygnanie z raju Możliwe odpowiedzi: 1. nawiązanie do antyku, 2. jedno z pierwszych tond renesansowych, 3. zastosowanie w malarstwie aktu, 4. wprowadzona perspektywa powietrzna, 5. po raz pierwszy zastosowano perspektywę linearną Fra Filippo Lippi Madonna z Dzieciątkiem i sceny z życia Maryi Możliwe odpowiedzi: 1. nawiązanie do antyku, 2. jedno z pierwszych tond renesansowych, 3. zastosowanie w malarstwie aktu, 4. wprowadzona perspektywa powietrzna, 5. po raz pierwszy zastosowano perspektywę linearną Leonardo da Vinci Mona Lisa Możliwe odpowiedzi: 1. nawiązanie do antyku, 2. jedno z pierwszych tond renesansowych, 3. zastosowanie w malarstwie aktu, 4. wprowadzona perspektywa powietrzna, 5. po raz pierwszy zastosowano perspektywę linearną Michał Anioł Sklepienie Kaplicy Sykstyńskiej Możliwe odpowiedzi: 1. nawiązanie do antyku, 2. jedno z pierwszych tond renesansowych, 3. zastosowanie w malarstwie aktu, 4. wprowadzona perspektywa powietrzna, 5. po raz pierwszy zastosowano perspektywę linearną.
Czy potrafisz określić klucz, według którego obrazy zostały wskazane jako kamienie milowe malarstwa renesansowego? Umieszczone poniżej hasła przyporządkuj do dzieł tak, aby przy każdym tytule znalazła się przynajmniej jedna nowatorska cecha charakteryzująca dane przedstawienie malarskie.
nawiązanie do antyku, po raz pierwszy zastosowano perspektywę linearną, jedno z pierwszych tond renesansowych, wprowadzona perspektywa powietrzna, zastosowanie w malarstwie aktu
Masaccio Trójca święta
Masaccio Wygnanie z raju
Fra Filippo Lippi Madonna z Dzieciątkiem i sceny z życia Maryi
Leonardo da Vinci Mona Lisa
Michał Anioł Sklepienie Kaplicy Sykstyńskiej
Ćwiczenie 8
Rp0TXhkJaYw9E
Ilustracja przedstawia fragment fresku ze sklepienia Kaplicy Sykstyńskiej autorstwa Michała Anioła. W centrum horyzontalnej kompozycji znajduje się drzewo, którego pień owija ogon węża o tułowiu i głowie kobiety. Kobieta/wąż podaje lewą ręką jabłko siedzącej na skalistej ziemi po lewej stronie drzewa, Ewie. Nad Ewą stoi Adam, który przytrzymując dłońmi gałąź próbuje nagiąć drzewo. Z prawej strony artysta namalował scenę wygnania z raju. Nad dwoma skulonymi sylwetkami kobiety i mężczyzny unosi się Anioł w czerwonej szacie z mieczem w dłoni. Postacie Adama i Ewy po obu stronach kompozycji są nagie. Całość kompozycji utrzymana jest w bogatej gamie barw, z dominacją jasnych błękitów i beżów.
RQMWx9x3GPRHF
Uzupełnij informacje o dziele sztuki. Autor dzieła: „Tu uzupełnij” Buonarroti. Tytuł: „Tu uzupełnij” lata, w których powstawało dzieło: „Tu uzupełnij”-„Tu uzupełnij”.
Uzupełnij informacje o dziele sztuki. Autor dzieła: „Tu uzupełnij” Buonarroti. Tytuł: „Tu uzupełnij” lata, w których powstawało dzieło: „Tu uzupełnij”-„Tu uzupełnij”.
Słownik pojęć
Akcent kolorystyczny
Akcent kolorystyczny
plama barwna lub fragment obrazu, który kontrastuje z gamą kolorystyczną obrazu.
Atrybut
Atrybut
przedmiot o charakterze symbolicznym, ściśle związany z życiem lub działalnością jakiejś postaci.
Donator
Donator
fundator dzieła, zazwyczaj uwidaczniany na nim w pozie modlitewnej.
Epitafium
Epitafium
napis nagrobny, tablica poświęcona pamięci zmarłego, umieszczana zwykle na murze lub filarze kościoła. Często zawiera portret zmarłego lub pokazuje go w otoczeniu rodziny. Osoby najczęściej przedstawione są w postawie modlitewnej. Epitafium nie zawsze jest miejscem pochówku, dlatego nie pełni funkcji nagrobnej.
Fête champêtre
Fête champêtre
scena pasterska, przedstawienie sielankowych scen pasterskich, szczególnie popularne w XVIII wieku.
Fête galante
Fête galante
przedstawienie wytwornego towarzystwa na tle przyrody w scenach zabaw parkowych, koncertów, posiłków pod gołym niebem i zalotów miłosnych, szczególnie popularne w XVIII wieku.
Fresk
Fresk
technika malarstwa ściennego na mokrym tynku farbami odpornymi na działanie wapnia, cechująca się trwałością ze względu na związanie farby z tynkiem ściany.
Impasto
Impasto
technika malarska polegająca na nakładaniu grubej warstwy farby za pomocą pędzla lub szpachli w celu uzyskania zróżnicowanej powierzchni.
Laserunek
Laserunek
technika malarska polegająca na nakładaniu przezroczystej warstwy farby na powierzchni obrazu zmieniająca zabarwienie warstwy poprzedniej.
Metryczka
Metryczka
informacje o dziele zawierające: imię i nazwisko autora, tytuł dzieła, technikę wykonania, wymiary dzieła, czas powstania, miejsce przechowywania.
Perspektywa barwna (malarska)
Perspektywa barwna (malarska)
sposób oddania przestrzeni w malarstwie i uzyskanie głębi wykorzystujące odczuwanie temperatury barw – ciepłe występują ku przodowi a zimne cofają się w głąb.
Perspektywa linearna
Perspektywa linearna
zwana też perspektywą zbieżną, geometryczną - istotą jest rzutowanie wszystkich elementów przestrzeni na płaszczyznę w kierunku punktu zbiegu. Początkowo punkt zbiegu znajdował się zawsze na środku linii horyzontu, przebiegającej na wysokości oczu. Obecnie wskazuje się również na perspektywę linearną ze względu na inne umieszczenie punktu zbiegu: boczną, ukośną, żabią (punkt widzenia położony nisko) i z lotu ptaka (punkt widzenia położony wysoko).
Sfumato
Sfumato
(z włoskiego „fumo” – dym, przydymiony) - technika malarska polegająca na stopniowych, łagodnych przejściach z partii ciemnych do jasnych, powodująca rozmycie konturów i uzyskanie efektu zamglenia o niebieskich odcieniach, określana także perspektywą powietrzną.
Symbol
Symbol
pojęcie, przedmiot, znak itp., mające jedno znaczenie dosłowne i większą liczbę znaczeń ukrytych; symbole często są niejednoznaczne, zależne od kontekstu, czasu, kultury i miejsca.
Tiara
Tiara
bogato zdobione nakrycie głowy w kształcie stożka, noszone od czasów starożytności, oraz w późniejszych okresach. Wycofana w 1965 roku przez Pawła VI. Postrzegana jako symbol władzy kościelnej.
Tondo
Tondo
(z włoskiego: talerz, krąg) - obraz lub płaskorzeźba w kształcie koła. Forma charakterystyczna dla sztuki włoskiego renesansu.
Słownik pojęć został opracowany na podstawie:
Słownik terminologiczny sztuk pięknych pod red. K. Kubalskiej‑Sułkiewicz i in, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
mb70773c84a9a83b7_0000000000297
Galeria dzieł sztuki
RGeFAY9Pr3vnU1
Ilustracja przedstawia obraz „Święta Trójca”, autorstwa Masaccia. W centrum kompozycji ukazana została Trójca Święta. Stojący frontalnie Bóg Ojciec trzyma w dłoniach duży krzyż z sylwetką Chrystusa, nad którym unosi się Duch Święty w postaci białego gołębia. Długowłosa, brodata postać Boga z aureolą ubrana jest w czerwoną suknię okrytą niebieskim płaszczem. Spogląda surowo w naszą stronę. Umęczony, zwisający z krzyża z pochyloną głową Jezus, ma przepasane biodra białą draperią. Na dole, po lewej stronie Świętej Trójcy, stoi okryta niebieskim płaszczem postać Marii, natomiast po prawej stronie znajduje się na czerwono ubrany św. Jan. Najniżej, w rogach obrazu namalowane zostały dwie sylwetki klęczących na schodach postaci kobiety i mężczyzny. Trójca Święta oraz postacie Matki Boskiej i Św. Jana umieszczone zostały w namalowanej wnęce zwieńczonej kasetonowym, kolebkowym sklepieniem. Wejście do wnęki zamyka półokrągły łuk podtrzymywany z dwóch stron kolumnami o okrągłych trzonach i jońskich głowicach. Całość zamykają żłobkowane pilastry z korynckimi kapitelami. Artyście, dzięki zastosowaniu perspektywy linearnej udało się stworzyć wrażenie głębi w obrazie. Dzieło utrzymane jest w wąskiej gamie barw z dominacją czerwieni i błękitów.
Źródło: Bernadeta Didkowska, licencja: CC0.
RPUJn9fFlYcpW1
Ilustracja przedstawia fresk „Wygnanie z raju”, autorstwa Masaccia. Wertykalna kompozycja ukazuje dwie nagie postacie, nad którymi unosi się ubrany w czerwoną suknię anioł z długim mieczem w prawej dłoni. Adam i Ewa zostali uchwyceni w momencie opuszczenia raju. Artysta z niezwykłym realizmem ukazał ich rozpacz i wstyd. Zgarbiony mężczyzna ukrywa w dłoniach twarz. Kobieta stara się rękami zakryć swoją nagość. Jej twarz z uchylonymi ustami wyraża ból odtrącenia. Również postać Anioła pełna jest emocji. Jego twarz wykrzywia grymas złości. Lewą ręką wskazuje kierunek, w którym mają udać się wygnańcy. Postacie stąpają po wyschniętej, pozbawionej roślinności ziemi. W lewej części obrazu ukazana została brama raju. Drugi plan stanowi błękit nieba. Dzieło utrzymane jest w wąskiej gamie ugrów, błękitów i czerwieni.
Źródło: Bernadeta Didkowska, licencja: CC0.
RHqxGO3nkMP3N1
Ilustracja przedstawia dwa zdjęcia wnętrza kaplicy Brancaccich w kościele Santa Maria del Carmine we Florencji. Fotografia po lewej stronie ukazuje ogólny widok wnętrza z wydzielonym białym płotkiem prezbiterium, na którego ścianach znajdują się skomponowane w dwóch pasach freski, autorstwa Masaccia, Masolina oraz Filippina Lippiego. Malowidła obrazują sceny z życia św. Piotra. Kadr po prawej stronie przedstawia zbliżenie na fragment fresku lewej ściany kaplicy.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
RbuxWF1akytHV1
Ilustracja przedstawia fresk „Grosz czynszowy”, autorstwa Masaccia. Horyzontalna kompozycja opisuje biblijne wydarzenie, jakie miało miejsce w Kafarnaum. Jezus oraz jego uczniowie zostali zatrzymani przez celników, żądających zapłacenia daniny na świątynię. Chrystus nakazał Piotrowi, aby złowił rybę. Z jej pyska wydobyto monetę, którą opłacono podatek. Artysta podzielił scenę na trzy części, które dzieją się w tej samej przestrzeni, przed murami miasta. Główną postacią wszystkich motywów jest św. Piotr. Centralne miejsce kompozycji zajmuje wielopostaciowa scena z Jezusem oraz Apostołami w kolorowych togach, przed którymi stoi celnik. Postacie są wyraźnie poruszone. Chrystus zwrócony jest do św. Piotra. Prawą dłonią wskazuje w lewą stronę na morze. W lewej części kompozycji artysta namalował skuloną sylwetkę św. Piotra łowiącego na brzegu rybę. Po prawej stronie fresku ukazany jest św. Piotr płacący celnikowi. Tło wielowątkowej sceny stanowią potężne, szare skały gór, nad którymi rozpościera się pas ciemno‑niebieskiego nieba pokrytego chmurami. Dzieło utrzymane jest w szerokiej gamie barw, począwszy od ciepłych oranży i czerwieni, poprzez ugry i brązy, skończywszy na chłodnych zieleniach i granatach.
Źródło: online skills, cc0.
R1XCXhssHp7kE1
Ilustracja przedstawia fresk „Kazanie św. Piotra”, autorstwa Tommaso Masolina. W centrum wertykalnej kompozycji ukazana została wielopostaciowa scena na tle górzystego krajobrazu. Siwobrody mężczyzna w niebieskiej sukmanie, okrytej pomarańczowo‑żółtym płaszczem, wznosi prawą rękę do góry tak, jakby coś tłumaczył. Zgromadzone wokół Apostoła postacie kobiet i mężczyzn wpatrzone, wsłuchują się w jego słowa. Część z nich przykucnęła, natomiast pozostali stoją. Widz spogląda na scenę z wnętrza budowli. Na pierwszym planie po lewej stronie znajduje się fragment kanelowanego pilastra z korynckim kapitelem, natomiast po prawej namalowane zostało uchylone skrzydło drzwi z motywem roślinnym oraz portretem kobiety w kole. Dzieło utrzymane jest w wąskiej gamie ugrów, błękitów i czerwieni z mocnym akcentem pomarańczowo‑żółtego koloru płaszcza, który okrywa postać św. Piotra.
Źródło: online skills, cc0.
R1WxLUicOGfdp1
Ilustracja przedstawia fresk „Chrzest nawróconych”, autorstwa Masaccia. W centrum wertykalnej kompozycji ukazana została wielopostaciowa scena na tle górzystego krajobrazu. Siwobrody św. Piotr w niebieskiej sukmanie okrytej pomarańczowym płaszczem, chrzci klęczącego przed nim w wodzie, półnagiego mężczyznę. Zgromadzone wokół Apostoła postacie również stoją w wodzie. Większość z nich jest odziana. Tylko mężczyzna po prawej stronie jest prawie nagi. Jedynie biała opaska przesłania mu biodra. Postać jest lekko skulona. W jego ciele widać napięcie. W środku tłumu znajduje się drugi młodzieniec, który właśnie zrzuca szaty. Artysta z dużym realizmem oddał emocje ukazanych postaci. Na twarzach i sylwetkach rysują się oczekiwanie, niepokój i lęk. Dzieło utrzymane jest w szerokiej, ciepłej gamie barw.
Źródło: Bernadeta Didkowska, licencja: CC0.
R1FWdSXWeW7Hb1
Ilustracja przedstawia fresk „Uzdrowienie chromego i wskrzeszenie Tabity”, autorstwa Tommaso Masolina. Horyzontalna kompozycja ukazuje dwa wydarzenia z życia św. Piotra na tle pejzażu miejskiego. Po lewej stronie artysta namalował scenę uzdrowienia chromego. Siwobrody Apostoł, ubrany w pomarańczowo‑żółty płaszcz, pochyla się nad postacią siedzącego na stołeczku mężczyzny z opasaną białą przepaską głową. Człowiek ten wyciąga w błagalnym geście prawą rękę w kierunku świętego. Po prawej stronie obrazu ukazana została scena wskrzeszenia Tabity. Ubrany w biało‑pomarańczowy strój św. Piotr, wyciągniętą prawą ręką błogosławi siedzącą na łożu, okrytą białym płaszczem kobietę ze skrzyżowanymi na piersiach dłońmi. Wokół niej, pod wspartym na cienkich kolumnach zadaszeniem, namalowane zostały postacie mężczyzn i kobiet w dynamicznych, pełnych przerażenia i niedowierzania pozach. Pomiędzy obiema scenami toczy się zwyczajne życie. Po mieście, wśród kamieniczek przechadzają się elegancko ubrane postacie, jakby obojętne na dziejące się blisko nich cuda. Dzieło utrzymane jest w ciepłej gamie barw z dominacją ugrów, pomarańczy i czerwieni.
Źródło: Bernadeta Didkowska, licencja: CC0.
RNo2TjeF5WUST1
Ilustracja przedstawia fresk „Grzech pierworodny”, autorstwa Tommaso Masolina. Wertykalna kompozycja ukazuje nagie postacie Adama i Ewy w raju. Stojąca po prawej stronie kompozycji kobieta o jasnych, falowanych włosach i poważnych rysach twarzy, wspiera się lewą ręką o owocowe drzewko z zieloną koroną. W prawej, zgiętej w łokciu dłoni trzyma listek. Stojący obok niej, po lewej stronie brodaty mężczyzna z ułożoną na piersi prawą dłonią, chłodno spogląda na Ewę. Wygląda, jakby ją o coś pytał. Nad postaciami zawisł wąż z głową kobiety. Jego tułów wije się wokół drzewa, o które wsparła się Ewa. Postacie ustawione są na ciemno‑niebieskim tle. Zarówno chłodna, mroczna tonacja obrazu, jak i powaga twarzy namalowanych postaci tworzą atmosferę niepokoju. Dzieło utrzymane jest w ciemnej, wąskiej gamie barw z dominacją chłodnych granatów i zieleni oraz ciepłych beżów.
Źródło: Bernadeta Didkowska, licencja: CC0.
RFiNpskLgJMU41
Ilustracja przedstawia obraz „Madonna z Dzieciątkiem i sceny z życia Maryi” autorstwa Fra Filippo Lippiego. Dzieło skomponowane jest w tondzie. Na pierwszym planie kompozycji ukazana została postać Marii z małym, nagim Chrystusem na kolanach, który w lewej ręce trzyma owoc granatu. W jego prawej, wyciągniętej ku matce dłoni znajduje się jedno ziarnko. Madonna została przedstawiona jako młoda dziewczyna w czerwonej zdobnej sukni oraz zielonym płaszczu. Siedząca na bogato rzeźbionym krześle kobieta z delikatnym uśmiechem spogląda z obrazu w kierunku widza. W tle, artysta umieścił sceny z życia Marii. Po lewej stronie ukazana została scena narodzin Matki Bożej, natomiast po prawej, na wysokich schodach przedstawiono spotkanie jej rodziców: św. Anny i św. Joachima. Malarz, w kompozycji zastosował perspektywę linearną, co pogłębia wrażenie przestrzeni w obrazie. Wykonane w technice fresku dzieło utrzymane jest w wąskiej, chłodnej gamie barw z akcentami czerwieni, które rozświetlają całość kompozycji.
Źródło: Bernadeta Didkowska, licencja: CC0.
R1D3YMOKh6k4a
Ilustracja przedstawia obraz olejny „Mona Lisa”, autorstwa Leonarda da Vinci. Dzieło ukazuje portret damy w sukni z ciemno‑zielonym gorsetem i beżowymi rękawami. Na ramiona zarzucony ma niebieski płaszcz. Ciemne, drobno pofalowane włosy z przedziałkiem pośrodku głowy okrywa czarny, przezroczysty woal. Prawa dłoń ułożona jest na lewej. Na twarzy kobiety rysuje się delikatny uśmiech. Spokojna, pełna dostojeństwa postać ukazana jest na dynamicznym tle, pełnym zakoli rzek, krętych ścieżek i ostrych szczytów pagórków. Dzieło utrzymane jest w wąskiej, ciemnej tonacji z dominacją ciepłych beżów, zieleni oraz chłodnym błękitem w tle.
Źródło: online skills, cc0.
RvdIGBJM5atzy1
Ilustracja przedstawia fresk na sklepieniu Kaplicy Sykstyńskiej, autorstwa Michała Anioła. Na dużej przestrzeni sklepienia artysta umieścił sceny biblijne. Poszczególne motywy kompozycji wplecione zostały w namalowane iluzjonistycznie elementy architektoniczne: ornamenty, fryzy, belkowania, cokoliki oraz rzeźby. Pośrodku kompozycji przedstawiono dziewięć scen z „Księgi rodzaju”, natomiast po bokach znajdują się postacie starotestamentowych proroków oraz zapowiadające przyjście proroka, Sybille. Postacie ukazane zostały z dużym realizmem w dynamicznych, często pełnych dramatyzmu pozach. Intensywny światłocień ich sylwetek potęguje wrażenie ruchu w malowidle. Całość utrzymana jest w bogatej gamie barw, z dominacją jasnych błękitów i szarości.
Źródło: online skills, cc0.
RnZLjt1pC0hI91
Ilustracja przedstawia fragment fresku ze sklepienia Kaplicy Sykstyńskiej, autorstwa Michała Anioła. W centrum horyzontalnej kompozycji znajduje się drzewo, którego pień owija ogon węża o tułowiu i głowie kobiety. Kobieta/wąż podaje lewą ręką jabłko siedzącej na skalistej ziemi po lewej stronie drzewa, Ewie. Nad Ewą stoi Adam, który przytrzymując dłońmi gałąź, próbuje nagiąć drzewo. Z prawej strony artysta namalował scenę wygnania z raju. Nad dwoma skulonymi sylwetkami kobiety i mężczyzny unosi się anioł w czerwonej szacie z mieczem w dłoni. Postacie Adama i Ewy po obu stronach kompozycji są nagie. Całość kompozycji utrzymana jest w bogatej gamie barw, z dominacją jasnych błękitów i beżów.
Źródło: online skills, cc0.
R1HERX8ERA1Li1
Ilustracja przedstawia obraz olejny „Madonna Sykstyńska”, autorstwa Rafaela Santi. Zamknięta, wertykalna kompozycja ukazuje postać Marii z nagim dzieciątkiem na rękach. Matka Boża namalowana została jako młoda kobieta w czerwonej sukni okrytej niebieskim płaszczem. Ciężka, brązowa chusta skrywa długie, ciemne włosy. Madonna delikatnie stąpa bosymi stopami po miękkich białych obłoczkach. Po obu stronach świętej pary znajdują się dwie postacie. Z lewej artysta namalował starszego mężczyznę z siwą brodą, ubranego w białą sukmanę i pomarańczowy, ciężki płaszcz ozdobiony delikatnym wzorem. Jest to św. Sykstus. Po prawej stronie Madonny przyklękła św. Barbara w zielonej sukni z bufiastymi, czerwonymi rękawami. Poniżej ukazanych postaci znajdują się dwa małe aniołki, które w zamyśleniu oparły się o krawędź obrazu. Górną partię kompozycji zamykają namalowane po obu stronach dwie podwieszone, zielone kotary. Tło stanowi jasne, świetliste niebo, z którego płaszczyzny wyłaniają się białe, ledwo widoczne dziecięce twarze aniołków. Układ sylwetek postaci oraz struktura rozwianych fałd szat nadają dynamiki na pozór spokojnej scenie. Dzieło utrzymana jest w bogatej, ciepłej gamie barw.
Źródło: online skills, cc0.
R17xylG6FiBSb1
Ilustracja przedstawia obraz olejny „Koncert wiejski” autorstwa Tycjana. Zamknięta kompozycja ukazuje sielską scenę, w której centrum, na tle pejzażu ukazani zostali dwaj siedzący młodzieńcy oraz dwie nagie kobiety. Grająca na lutni, długowłosa postać młodego mężczyzny po lewej stronie obrazu, ubrana jest w bogaty strój dworski z czerwonymi, bufiastymi rękawami. Wystająca spod draperii stroju, zgięta noga odziana jest w szaro‑białą pończochę. Na głowie ma założony bordowy kapelusik. Młodzieniec po prawej stronie, o zmierzwionych, kręconych włosach, ubrany jest skromniej, w brązowy kaftan. Przed mężczyznami, tyłem do widza siedzi naga nimfa z fletem w dłoni. Druga postać kobiety stoi po lewej stronie kompozycji. Prawą ręką opiera się o brzeg studni, natomiast w lewej trzyma szklany dzban z wodą. Lewe biodro oraz nogi okryte ma białą draperią. Ciała kobiet poprzez miękki modelunek stają się z jednej strony efemeryczne, z drugiej zaś mocno zmysłowe i prawdziwe. Mężczyźni nie zwracają na nie uwagi, zajęci są rozmową. Scena ukazana jest na tle pofalowanego krajobrazu z drzewami i nielicznymi zabudowaniami wiejskimi. Po prawej stronie, w oddali malarz umieścił małą scenkę z postacią wieśniaka, przed którym stoi biała koza. Nad pejzażem rozpościera się zachmurzone, szaro‑niebieskie niebo. Artysta z dużą precyzją i dbałością o detal oddał każdy szczegół ukazanej na obrazie natury. Dzieło utrzymane jest w wąskiej, ciepłej gamie beżów i zieleni z akcentem czerwieni stroju siedzącego w centrum młodzieńca.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
R1dQxb5m75ikk1
Ilustracja przedstawia obraz „Śniadanie na trawie”, autorstwa Édouarda Maneta. W centrum horyzontalnej kompozycji ukazani zostali dwaj mężczyźni oraz naga kobieta, siedzący na leśnej polanie. Elegancko ubrani mężczyźni w czarnych frakach i jasnych spodniach, zajęci są rozmową. Zupełnie nie zwracają uwagi na siedzącą obok nich kobietę. Ona również nie jest nimi zainteresowana. Z lekkim uśmiechem spogląda w stronę odbiorcy dzieła. Prawą rękę opiera na kolanie, podpierając dłonią brodę. Mężczyzna siedzący z prawej strony ma na głowie czapkę. W prawej ręce trzyma laskę. Lewą dłoń ma skierowaną w kierunku mężczyzny siedzącego obok. Po prawej stronie kobiety znajduje się kosz z jedzeniem i rozrzucone ubrania. W oddali widoczna jest zanurzona do kolan w rzece nimfa, ubrana w długą, białą suknię. Ciemnowłosa kobieta schyla się ku tafli wody. Dzieło utrzymane jest w ciemnej, chłodnej gamie barw z dominacją zieleni. Wyraźnym akcentem w kompozycji jest jasna plama nagiego ciała siedzącej kobiety.
Źródło: Bernadeta Didkowska, licencja: CC0.
R1Xfg4youorE7
Ilustracja przedstawia obraz olejny „Portret małżonków Arnolfinich”, autorstwa Jana van Eycka. Dzieło ukazuje ceremonię przysięgi małżeńskiej. We wnętrzu pokoju stoi młoda para. Mężczyzna, stojący po lewej stronie ubrany jest w długi, ciemny płaszcz podszyty brązowym futrem. Na głowie ma duży kapelusz. Prawą rękę unosi do góry w geście przysięgi, natomiast w lewej trzyma dłoń stojącej obok kobiety. Narzeczona ubrana jest w długą, zieloną, drobno pofałdowaną suknię z niebieskimi rękawami. Jej głowę okrywa wykończona koronką, biała chusta. Z łagodnością spogląda na poważną twarz mężczyzny składającego przysięgę. W tle znajduje się wnętrze o szarych ścianach i drewnianej podłodze. Z okna po lewej stronie wpada do pokoju światło. Po prawej ukazane jest duże, czerwone łoże z baldachimem. Z sufitu zwisa ozdobny, wieloramienny żyrandol z brązu. Na ścianie, pomiędzy małżonkami umieszczone zostało wypukłe lustro, w którym odbija się młoda para wraz ze świadkami. Na dole obrazu artysta namalował małego kudłatego pieska oraz parę drewnianych chodaków.
mb70773c84a9a83b7_0000000000301
Bibliografia
Camillo Semenzato, Blask Renesansu: sztuka europejska 1470‑1512, Arkady, Warszawa 1994.
Gérard Legrand, Sztuka Renesansu, HPS, Warszawa 2007.
Jacob Burckhardt, Kultura odrodzenia we Włoszech., Czytelnik, Warszawa 1961.
